چگونه مهارت گوش دادن موثر را در خود تقویت کنیم؟ + تکنیک‌های گوش دادن فعال
مهارت گوش دادن موثر یکی از مهارت‌های نرم (soft skills) در زندگی است که به ما کمک می‌کند خیلی سریع‌تر به سمت اهداف خود حرکت کنیم و در افزایش خلاقیت ما نقش بسیار بالایی دارد. گوش دادن موثر که گاها تحت عناوینی مثل گوش دادن فعالی یا خوب گوش دادن نیز از آن یاد می‌شود، به ما کمک می‌کند تا بتوانیم خیلی سریع‌تر مفاهیم را از دنیای اطراف خود بگیریم و بهتر و دقیق‌تر آن را در ذهن خود تجزیه و تحلیل کنیم.
حتما برای شما هم پیش آمده است که در حین انجام کاری، همکار یا یکی از اعضای خانواده‌تان با شما صحبت کند و ظاهرا شما نیز صحبت‌های او را شنیده‌اید؛ اما بعد از چند دقیقه عملا هیچی از صحبت‌های او را به خاطر نمی‌آورید. این به این دلیل است که شما گوش دادن فعال یا گوش دادن موثر در آن لحظه نداشته‌اید و تنها صحبت‌های او را شنیده‌اید؛ نه آن که آن را گوش داده باشید.
گوش دادن با شنیدن کاملا متفاوت است. اگر گوش‌های سالمی داشته باشید، حتما صداهای مختلف اطراف را می‌شنوید؛ اما به همه آن‌ها توجه نمی‌کنید. شنیدن به گوش دادن آگاهانه گفته می‌شود و به معنی تجزیه و تحلیل آن صدایی که می‌شونید در مغز است. در اصل می‌توان گفت که شنیدن یک عمل فیزیولوژیک است اما گوش دادن یک مهارت شناختی و فعالیت ذهنی محسوب می‌شود.
گوش دادن موثر و فعال هم در زندگی روزمره و هم در زندگی حرفهای و کاری بسیار برای ما مهم است. گوش دادن فعال از آن دسته مهارت‌هایی است که این روزها، همه ما به آن احتیاج داریم و لازم است که این مهارت را در خود تقویت کنیم.
برای آن که بتوانید به طور موثر و فعال گوش دهید، شما نیاز به تمرکز بالایی دارید؛ علاوه بر این، این مهارت کاملا اکتسابی است و لازم است که تمرین زیادی انجام دهید تا بتوانید گوش دادن موثر را در خود تقویت کنید. بسیاری از تمرین‌ها برای تقویت مهارت گوش دادن موثر وجود دارند که به کمک شما می‌آیند.
وقتی شنونده خوبی برای دیگران باشید و بتوانید صحبت‌های آن‌ها را به طور موثر گوش دهید، دیگران نیز بیشتر دوست دارند که با شما ارتباط بگیرند؛ زیرا این مهارت باعث می‌شود که شما افراد دیگر را خیلی بهتر درک کنید و افراد معمولا جذب کسانی می‌شوند که درک درستی از آن‌ها داشته باشند. از این رو، معمولا افرادی که در قرار ملاقات‌های رسمی و اداری می‌توانند خیلی بهتر به صحبت‌های طرف مقابل خود گوش دهند یا اصطلاحا گوش دادن فعال داشته باشند، خیلی موفق‌تر و بهتر از سایر افراد عمل می‌کنند.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، قصد داریم درباره تکنیک گوش دادن موثر و تمرین‌هایی برای گوش دادن فعال صحبت کنیم و مزایای این مهارت بسیار مهم را بررسی کنیم. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که دوست دارید مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنید و خیلی موثر‌تر و بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنید، مخاطب این نوشته شمایید و مطالعه ادامه این مطلب می‌تواند برای شما مفید باشد.
گوش دادن فعال از جمله مهارت‌هایی است که می‌تواند به ارتقای زندگی اجتماعی کمک زیادی کند و بسیاری از مشکلات فرد با محیط و افراد را حل کنید. معمولا روانشناس می‌تواند به ارتقای مهارت گوش دادن فعال کمک کند. روانشناس با کمک تمرین‌ها و تکنیک‌هایی که در جلسات روانشناسی به فرد می‌آموزد، می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی ارتباطات فرد و مهارت گوش دادن موثر داشته باشد. یک تصور اشتباه در مورد مراجعه کردن به روانشناس این است که تنها در شرایطی که دچار مشکل یا اختلال روان می‌شویم، باید سراغ روانشناس برویم؛ در صورتی که روانشناس می‌تواند در چنین شرایطی و برای تقویت مهارت‌های اجتماعی مختلف، مثل گوش دادن فعال، موثر باشد. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات مشاوره و روانشناسی را زیر نظر بهترین متخصصان روانشناسی برای شما امکان‌پذیر کرده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جلسات روانشناسی کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، و همچنین رزرو وقت روانشناس، روی لینک زیر کلیک کنید.
گوش دادن فعال چیست؟
اگر بخواهیم گوش دادن فعال را به صورت ساده تعریف کنیم، باید بگوییم که گوش دادن فعال و موثر یعنی تمام حواس و تمرکز خود را روی صحبت‌های طرف مقابل بگذاریم و حرفهای او را با تمرکز کامل گوش کنیم؛ نه این که تنها حرفهای او را بشنویم. زمانی که با تمرکز و توجه کامل، حرفهای مخاطب خود را گوش کنید، او کاملا متوجه این موضوع خواهد شد.
همچنین در گوش دادن موثر لازم است که پیام‌های کلامی و غیرکلامی مناسب را نیز در حین مکالمه به مخاطب خود ارسال کنید تا او کاملا متوجه شود که ما صحبت‌های او را دنبال می‌کنیم. گوش دادن فعال یک مهارت کاملا اکتسابی است و با تمرین و به‌کارگیری برخی از تکنیک‌ها خیلی سریع می‌توانید آن را بیاموزید.
تفاوت گوش دادن با شنیدن چیست؟
یکی از بحث‌های بسیار مهمی که در گوش دادن موثر مطرح می‌شود، تفاوت گوش دادن با شنیدن است. اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم، هر کس که گوش‌های سالمی داشته باشد، می‌تواند خیلی راحت بسیاری از صداها و مکالمات را بشنود؛ اما گوش دادن نیاز به توجه و تمرکز و تحلیل چیزهایی که شنیده‌ایم دارد. می‌توان گفته که شنیدن توسط گوش‌ها انجام می‌شود؛ در صورتی که گوش دادن در مغز اتفاق می‌افتد.
مهارت گوش دادن فعال
همانطور که تاکنون بارها به آن اشاره کرده‌ایم، گوش دادن فعال یک مهارت اکتسابی است که با تمرین‌ها و تکنیک‌های مختلف می‌توانیم این تکنیک را در خود تقویت کنیم. در ادامه، برخی از این تکنیک‌ها و تمرین‌ها برای گوش دادن موثر و فعال را با هم بررسی می‌کنیم:
گوش دادن بدون عجله
هنگام صحبت کردن و گوش دادن به مخاطبان خود، عجله نکنید و صبور باشید و حرفهای طرف مقابل را با حوصله و دقت گوش دهید. جملات طرف مقابلتان را به هیچ عنوان اصلاح نکنید و اجازه دهید که او صحبتش را کامل کند؛ حتی اگر حرفهای او تکراری است و در ادامه می‌دانید که چه می‌خواهد بگوید، باز هم صبور باشید و اجازه دهید که سخنش را تمام کند. این کار باعث ایجاد ارتباط بهتر و همچنین افزایش تمرکز شما هنگام گوش دادن موثر می‌شود.
تمرکز یکی از مهم‌ترین نکاتی است که برای تقویت مهارت گوش دادن موثر به آن نیاز خواهید داشت. تمرکز یکی از عوامل موثر در انجام بهتر هر کاری است. برای آن که بتوانید کار خود را به دقت و به نحو احسن انجام دهید، نیاز است که هنگام انجام آن، تمرکز کافی روی آن کار داشته باشید و حواس شما پرت نشود.
عدم حواس‌پرتی طرف مقابل
بسیار مهم است که هنگامی که صحبت‌های کسی را می‌شنوید، همه حواستان را به او بدهید؛ علاوه بر این، لازم است که رفتاری از خود نشان دهید که باعث حواس‌پرتی طرف مقابل نشود. پس سعی کنید این حالت تمرکز و گوش دادن را در اعضای بدن خود نیز نمایش دهید و زبان بدن شما نیز در حال گوش دادن باشد. به عنوان مثال، از تکان دادن انگشتان، کندن پوست لب، بازی با گوشه لباس و … هنگام گوش دادن فعال خودداری کنید.
تایید گوینده
اگر می‌خواهید طرف مقابل شما این احساس را داشته باشد که شما در حال گوش دادن به او هستید، لازم است که هرازگاهی او را تایید کنید. این کار را می‌توانید با تکان دادن سر یا به کار گرفته عبارت‌هایی مثل «موافقم»، «حق با توست»، «من هم همین نظر رو دارم» و … انجام دهید و خود را مشتاق برای گوش دادن به صحبت‌های او نشان دهید.
توجه به زبان بدن
زبان بدن یکی از مهم‌ترین موارد در گوش دادن موثر است. وقتی شما در مقابل گوینده قرار می‌گیرید، بدن شما نیز به او پیام هایی را انتقال می‌دهد. پس این مهم است که بدانیم به چه شکلی شنونده صحبت‌هایش باشیم.
زبان بدن یا body language عبارتی است که این روزها زیاد از آن می‌شنویم. به زبان ساده می‌توان گفت، زبان بدن به معنی تفسیر حرکات و حالت‌های قرار‌گیری بدن، به خصوص دست و پا، گفته می‌شود که از طریق آن می‌توانیم به احساسات فرد پی ببریم.
توجه غیرکلامی و جسمی
علاوه بر توجه کلامی و تایید حرفهای گوینده، لازم است که توجه و تمرکز خود را به صورت غیرکلامی و فیزیکی نیز نشان دهید. به عنوان مثال، هنگام صحبت و گوش دادن فعال، ارتباط چشمی برقرار کنید و بدن خود را کمی به طرف گوینده مایل کنید؛ با این علائم به طرف مقابل خود نشان می‌دهید که توجه کامل به صحبت‌های او دارید و حرفهای او را با دقت گوش می‌دهید.
انعکاس احساس
هنگام گوش دادن فعال، سعی کنید که احساس خود را از صحبت‌های گوینده، منعکس کنید. به عنوان مثال، زمانی که ماجرای غم‌انگیزی را تعریف می‌کنید، سعی کنید با گفتم جملات مناسب یا حالات چهره خود، با او همراه شوید یا زمانی که چیز عجیب و شگفت‌انگیزی تعریف می‌کند، این حالت تعجب را در صورت خود نشان دهید.
مهارت گوش دادن موثر از جمله مهارت‌های بسیار مهمی است که به زندگی مشترک زوج‌ها کمک می‌کند تا یکدیگر را بهتر درک کنند و بتوانند ارتباط موثری با هم داشته باشند. مهارت گوش دادن فعال معمولا در جلسات مشاوره زوج به آن دسته از زوج‌هایی که توانایی برقراری ارتباط با هم را ندارند، آموزش داده می‌شود. زوج درمانی یک روش درمانی و تکنیک مشاوره است که به شما کمک می‌کند تا تعارضات و مشکلات بین خود و همسرتان را به درستی حل کنید.
