چگونه با کودک لجباز برخورد کنیم؟ علت و درمان لجبازی کودکان
لجبازی کودکان یکی از مشکلات اساسی است که برخی از والدین با آن روبه‌رو هستند. کودک لجباز، از دستورات و صحبت‌های والدین سرپیچی می‌کند و سعی دارد که همیشه خلاف حرف والدین را اجرا کند. این موضوع علاوه بر اینکه روی کودک اثر تربیتی منفی دارد و در آینده نیز با او همراه است، در برخی از موارد می‌تواند حتی برای کودک آسیب‌زا نیز باشد و خطرات زیادی برای کودک داشته باشد.
لجبازی کودک یکی از آن مواردی است که در برخورد با آن باید با هوش و درایت خاصی رفتار کرد؛ زیرا یک رفتار و برخورد اشتباه می‌تواند اوضاع را از چیزی که هست خراب‌تر کند. متاسفانه اغلب والدین به دلیل ناآگاهی از این موضوع، رفتارهای اشتباهی در برابر لجبازی کودک خود دارند و متقابلا با کودک لجبازی می‌کنند و پاسخ لجبازی کودک را با یک رفتار مشابه کودک می‌دهند. این موضوع نه تنها مانع لجبازی کودک نمی‌شود، بلکه شما به عنوان یک الگو، این رفتار را در کودک خود تقویت می‌کنید.
لجبازی کودک می‌تواند تاثیرات منفی زیادی روی زندگی او داشته باشد. در محیط‌های اجتماعی مختلف مثل مهدکودک و مدرسه، کودک لجباز نمی‌تواند به‌خوبی رشد کند و معمولا از طرف هم‌سن و سالان خود طرد می‌شود. کودکان لجباز نمی‌توانند ارتباط خوبی با دوستان خود برقرار کنند؛ از همین رو به انزوا کشیده می‌شوند که این موضوع خود زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات روان مثل افسردگی می‌شود. علاوه بر این، لجبازی کودک می‌تواند در برخی از موارد برای او خطرساز نیز باشد؛ به عنوان مثال، کودکی که هنگام رد شدن از خیابان لجبازی می‌کند و ناگهان دستان مادر خود را رها می‌کند.
نکته دیگری که در برابر لجبازی کودک باید در نظر داشته باشید، این است که کودک نباید این احساس را داشته باشد که می‌تواند با لجبازی، کارهای خود را پیش ببرد و شما به عنوان یک والد، این وظیفه را دارید که مانع لجبازی کودک خود شوید و در برابر رفتارهای همراه با لجبازی او، کوتاه نیایید.
اینجاست که چالش اصلی والدین شروع می‌شود. چگونه می‌توان با پرخاش و لجبازی نکرد؛ اما همزمان مانع این شد که کودک با لجبازی به خواسته‌های خود برسد؟ یکی از سوالات رایج در مورد لجبازی کودکان این است که چگونه با کودک لجباز رفتار کنیم که هم مانع رسیدن به خواسته‌هایش از طریق لجبازی شویم و هم رفتاری همراه با پرخاش یا لجبازی او نداشته باشید. نحوه درست برخورد با کودک لجباز چیست و چگونه می‌توان لجبازی کودک را درمان کرد؟
در ادامه این نوشته کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، قصد داریم درباره لجبازی کودکان، دلایل لجبازی کودک و همچنین نحوه برخورد درست در مقابل لجبازی کودک صحبت کنیم و در نهایت راهکارهایی برای درمان لجبازی کودک ارائه کنیم. اگر شما هم جزو آن دسته از والدین دغدغه‌مند هستید که تربیت و رفتار کودکتان برایتان مهم است یا جزو آن دسته از والدینی هستید که کودک لجبازی دارید و می‌خواهید خیلی دقیق و اصولی مانع لجبازی کودک خود شوید، مطالعه ادامه این نوشته برای شما خالی از لطف نخواهد بود.
لجبازی کودک یکی از مشکلات تربیتی کودکان به حساب می‌آید که در صورت برخورد نادرست و غیراصولی می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد. اگر کودک لجبازی دارید، بسیار مهم است که در برابر لجبازی کودک برخورد درستی با او داشته باشید. نحوه رفتار با کودک لجباز در هر سنی متفاوت است و نیاز به یادگیری اصولی والدین دارد. در چنین شرایطی، روانشناس کودک می‌تواند به شما کمک کند تا الگوها و رفتارهای لجبازانه کودک خود را شناسایی کنید و همچنین در برابر آن‌ها، رفتار مناسبی با کودک داشته باشید.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز مشاوره کودکان در غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودک را برای کودکان و والدین را مهیا کرده است. جلسات روانشناسی کودک در کلینیک روانشناسی برگ سبز، زیر نظر متخصص روانشناسی کودک و در محیطی مناسب و جذاب برای کودکان برگزار می‌شود. شما می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جلسات روانشناسی کودکان در کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران و همچنین رزرو وقت روانشناسی کودک، از طریق لینک زیر اقدام کنید.
کودک لجباز چه رفتارهایی دارد؟
پیش از آن که به سراغ درمان لجبازی کودکان و نحوه برخورد با کودک لجباز برویم، لازم است که تعریف دقیقی از کودک لجباز ارائه کنیم. به چه کودکانی لجباز می‌گوییم؟ کودکان لجباز سعی می‌کنند که از صحبت‌ها و دستوراتی که از سمت والدین می‌شنوند، سرپیچی کنند و خلاف آن را عمل کنند.
معمولا کودک لجبازی خود را با کارهایی مثل گریه کردن، آسیب رساندن به خود یا دیگران، گاز گرفتن سایر کودکان و … نشان می‌دهد. همچنین بسیاری از کودکان لجباز، این رفتارها را تا رسیدن به خواسته‌های مطلوب خود ادامه می‌دهند. به عنوان مثال، کودک برای آن که به اسباب‌بازی مورد علاقه خود دست پیدا کند، شروع به گریه کردن و پا کوبیدن در مغازه می‌کند و تا زمانی که والدین برای او، آن اسباب‌بازی را نگیرند، از این کار دست نمی‌کشد.
ویژگی های کودک لجباز
- نیاز شدید به توجه و دیده شدن
- میل شدید به مستقل بودن
- کج‌خلقی
- رفتار رئیس مآبانه
- انجام کارهای مختلف طبق میل خودشان
- قهر کردن
- پرخاشگری
پرخاشگری یکی از ویژگی‌های کودکان لجباز است. پرخاشگری کودکان از جمله مواردی است که والدین را نگران می‌کند. کودک از سن یک و نیم سالگی به بعد، می‌تواند پرخاشگری و عصبانیت خود را با رفتارهایی مثل گاز گرفتن یا کتک زدن دیگران بروز دهد. همچنین پرخاشگری کودک می‌تواند با رفتارهایی مثل کوبیدن سر خود به میز یا دیوار نمود پیدا کند.
علت لجبازی کودکان
کودکان ممکن است که به دلایل مختلفی دست به لجبازی بزنند و این دلایل در سنین مختلف می‌تواند متفاوت باشد. لزوما لجبازی کودک به خاطر رفتارهای غلط کودک نمی‌تواند باشد. در برخی از موارد، لجبازی کودک پاسخی در برابر رفتارهای اشتباه والدین است. والدینی که دوست دارند بر تمام جنبه‌های زندگی فرزند خود تسلط کامل داشته باشند، معمولا با لجبازی کودکان روبه‌رو می‌شوند. در ادامه برخی از دلایل و علت‌های لجبازی کودکان در سنین مختلف را بررسی می‌کنیم:
علت لجبازی کودکان ۲ تا ۳ ساله
کودکان در این سن بسیار کنجکاو هستند و دوست دارند که تجربه‌های جدید کسب کنند دنیای پیرامون خود را کشف کنند. لجبازی کودکان در این سن معمولا زمانی رخ می‌دهد که والدین مانع کودک می‌شوند. همچنین والدین ممکن است در این سن توقعات غیرواقعی از فرزند خود داشته باشند که همین موضوع باعث لجبازی کودک می‌شود.
به عنوان مثال، کودک در این سن دوست دارد که همه قسمت‌های خانه را کشف کند. وقتی والدین مانع از این می‌شوند که کودک در کمد اسباب‌بازی را باز کند و همه وسایل را به بیرون بریزد، کودک شروع به لجبازی می‌کند و این حس را با رفتارهایی مثل گریه کردن یا اصرار با انجام کار مشخص نشان می‌دهد.
در چنین شرایطی بهتر است که موانعی که را که باعث می‌شود کودک شما چنین رفتاری از خود نشان دهد را از بین ببرید. به عنوان مثال، بهتر است که درب کابینت و کشوهای آشپزخانه را با قفل کودک ایمن کنید یا وسایلی مثل مجسمه و گلدان را از روی میز و مکان‌هایی که کودک به سراغ آن می‌رود، بردارید. همچنین باید انتظاراتتان از کودک را با توجه به سن او تعیین کنید. قطعا نظم و مرتب بودن اتاق برای کودک ۲ ساله معنایی ندارد؛ پس به او اجازه دهید که با اسباب‌بازی‌هایش آن طور که دوست دارد بازی کند و مانع او نشوید.
علت لجبازی کودک ۴ تا ۵ ساله
در این سن کودک دوست دارد که استقلال خود را تا جایی که امکان دارد نشان دهد؛ پس ممکن است برای آن که بتواند استقلال خود را ثابت کند، دست به لجبازی بزند. همچنین کودک دوست ندارد که پدر و مادر روی او تسلط داشته باشد؛ پس هنگامی که والدین با لحن دستوری با او صحبت می‌کنند و استقلالش را زیر سوال می‌برند، کودک شروع به لجبازی می‌کند.
خستگی و گرسنگی نیز می‌تواند یکی از جمله دلایل لجبازی کودکان در این سن باشد. معمولا کودک وقتی گرسنه می‌شود، بی‌حوصله‌تر است و برای آن که به نوعی خود را نشان دهد و توجه همه را به خود جلب کند، شروع به لجبازی می‌کند.
معمولا اختلالات روان مثل ADHD و افسردگی کودکان نیز می‌تواند باعث بروز رفتارهای لجبازانه در کودک شود. همچنین حسادت به دلیل تولد فرزند دیگر و جلب توجه والدین نیز یکی دیگر از دلایل لجبازی کودک در سن ۴ تا ۵ سالگی است.
برای آن که مانع لجبازی کودک در این سن شوید، لازم است که بتوانید با کودک خود ارتباط بهتری برقرار کنید. سعی کنید استقلال کودکتان را به رسمیت بشمارید و در مواردی که مشکلی برای سلامت کودک ایجاد نمی‌کند، اجازه دهید که کودک خودش تصمیم بگیرد و انتخاب کند. همچنین توجه داشته باشید که لجبازی متقابل با کودک و صحبت با لحن دستوری و نشان دادن قدرت خود به او، گزینه مناسبی برای برخورد با لجبازی کودک در این سن نیست.
بهترین مانع برای جلوگیری از لجبازی کودک در سن ۴ و ۵ سالگی، برقراری ارتباط خوب و مناسب با کودک است. برقراری ارتباط موثر با فرزندان جزو یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های والدین است. مهم نیست که کودک شما چند سال دارد، شما نیاز دارید تا با او ارتباط عاطفی عمیق و صمیمی برقرار کنید. معمولا کودکان و نوجوانانی که ارتباط بهتری با والدین خود دارند، اعتماد به نفس بالاتری نیز در زندگی خواهند داشت.
علت لجبازی کودک ۶ تا ۷ ساله
اصلی‌ترین علت لجبازی کودکان در سنین ۶ و ۷ سالگی، دریافت محبت از سمت دیگران و جلب توجه است. همچنین ممکن است که کودک برای نشان دادن قدرت و ارضای احساس تسلط خود بر دیگران، شروع به لجبازی کند.
علاوه بر این، در بسیاری از موارد، دلیل لجبازی کودک تنبلی است و کودک برای آن که از زیر بار وظایف خود شانه خالی کند، شروع به لجبازی می‌کند.
به عنوان مثال، کودکان در این سن قادر هستند که خودشان کفش بپوشند و غذا بخورند؛ اما لجبازی می‌کنند و این کار را انجام نمی‌دهند تا والدینشان به جای آن‌ها این وظایف را انجام دهند.
نکته بسیار مهمی که در این سن باید به آن توجه داشته باشید، این است که تحت هیچ شرایطی در برابر لجبازی‌های این چنینی فرزند خود تسلیم نشوید؛ زیرا با این کار نشان داده‌اید که لجبازی کودک موفقیت‌آمیز بوده و کودک به این رفتار خود ادامه می‌دهد. به جای کوتاه آمدن در برابر لجبازی کودک، بهتر است با اجرای طرح‌های تشویقی مثل جدول امتیاز، او را تشویق به انجام کارهای خود کنید.
کودک ممکن است در سن ۷ سالگی، برای شانه خالی کردن از انجام وظایف و کارهای شخصی خود، دست به لجبازی بزند. بسیار مهم است که در این سن، در برابر لجبازی کودک کوتاه نیایید و اجازه بدهید که کارهایش را خودش انجام دهد تا کودکی مستقل داشته باشید. استقلال کودکان از جمله موارد مهمی است که این روزها به دغدغه بسیاری از والدین تبدیل شده است. کودک شما همیشه نمی‌تواند به شما وابسته باشد و شما همه نیازهای او را بر طرف کنید؛ پس از گذراندن دوران کودکی، لازم است که فرزند شما بتواند در جامعه حضور موثر داشته باشد و از عهده کارهای خود بربیاید. برای آن که فرزند خود را برای چنین شرایطی آماده کنید، لازم است که مستقل بودن را از همان دوران کودکی، به او بیاموزید.
نحوه برخورد با کودک لجباز
نحوه برخوردی که با کودک لجباز انتخاب می‌کنید باید بسیار هوشمندانه باشد؛ در غیراینصورت می‌تواند نتیجه عکس بدهد و لجبازی کودک را بیشتر کند. در ادامه راهنمای برخورد با کودک لجباز را به طور مختصر بیان می‌کنیم تا به شما کمک کند تا رفتار بهتر و اصولی‌تری با کودک لجباز خود داشته باشید.
برقراری ارتباط نزدیک
اصلی‌ترین و مهم‌ترین نحوه برخورد با کودک لجباز، ایجاد یک ارتباط نزدیک و صمیمانه با کودک است. در اغلب موارد، لجبازی کودک به دلیل جلب توجه و بیان خواسته‌های سرکوب‌‌شده است. پس در صورتی که بتوانید با فرزندتان ارتباط نزدیکی داشته باشید، می‌توانید مسائل موجود بین خودتان را با صحبت و گفتگو حل کنید و دیگر نیازی به لجبازی نیست.
حق انتخاب
در بسیاری از مواقع کودک شروع به لجبازی می‌کند تا استقلالش را ثابت کند. پس با دادن حق انتخاب به کودک خود، استقلال او را به رسمیت بشمارید. به عنوان مثال، طبیعی است که وقتی از کودک بخواهید که ساعت ۹ به تخت‌خواب برود، ابتدا شروع به لجبازی می‌کند؛ اما می‌توانید همین مسئله را با دادن حق انتخاب مثل «دوست داری قبل خواب کدام کتاب داستان را بخوانیم؟» خیلی راحت‌تر حل کنید. همچنین اگر فرزند شما در آماده شدن برای مهمانی لجبازی می‌کند، می‌توانید از بین لباس‌های مختلف او، چند لباس را انتخاب کنید تا کودکتان بتواند خودش انتخاب کند.
حفظ آرامش
یکی از اشتباهات متداول در برخورد با لجبازی کودکان، لجبازی متقابل است. برای آن که بتوانید لجبازی کودک خود را درمان کنید لازم است که در این مسیر صبر و حوصله داشته باشید و آرامش خود را حفظ کنید. سعی کنید با لجبازی کودک با خونسردی تمام برخورد کنید؛ در این صورت هم جو و محیط خانه شما آرام باقی می‌ماند و هم کودک متوجه می‌شود که این لجبازی تاثیری روی تصمیم‌گیری‌ها و نحوه برخورد شما نخواهد داشت و نتیجه نمی‌دهد.
احترام و مذاکره
هیچ چیز به اندازه احترام نمی‌تواند جلوی لجبازی کودکان را بگیرد. اگر انتظار دارید که کودکتان به تصمیم‌های شما احترام بگذارد، شما نیز باید به تصمیم‌های او احترام بگذارید. هیچگاه با حالت تحکم و از جایگاه قدرت و با لحن دستوری با کودکتان صحبت نکنید؛ به جای آن سعی کنید که با لحن درخواست و خواهش و همچنین توضیح دلایلتان، کودک را راضی به انجام قوانین و تکالیف کنید. بگذارید کودکتان کارهایی را که بدون کمک شما می‌تواند از پس انجامشان بربیاید، خودش انجام دهد. با این کار، علاوه بر اینکه مسئولیت‌پذیری کودک را بالا برده‌اید، این حس را در او القا می‌کنید که به او اعتماد دارید و برای او احترام قائل هستید.
همچنین به جای نشان دادن جایگاه قدرت خود و به کرسی نشاندن درخواست‌هایتان بهتر است که با کودک وارد مذاکره شوید. به عنوان مثال، اگر کودک شما نمی‌خواهد ساعت ۹ شب بخوابد، بهتر است که با او وارد مذاکره شوید و در نهایت سر یک ساعت معقول به نتیجه برسید.
یکی از موارد لجبازی کودکان، عذرخواهی نکردن بابت کار اشتباهی است که انجام داده‌اند. مهارت عذرخواهی کردن یکی از مهارت‌های بسیار مهم است که باید در دوران کودکی آن را بیاموزیم. یکی از دغدغه‌های بسیاری از والدین این است که این مهارت اجتماعی بسیار مهم را به کودکان خود بیاموزند. ممکن است در دوران کودکی، اشتباهاتی از کودک سر بزند. این موضوع غیرقابل انکار است؛ اما این که کودک ما چگونه با آن اشتباه برخورد کند بسیار مهم است. کودکان باید مهارت عذرخواهی و جبران اشتباهات خود را بیاموزند و این وظیفه ماست که به عنوان والدین، این مهارت بسیار مهم را به کودک آموزش دهیم.
