اختلال دو قطبی؛ علائم و درمان آن
اختلال دو قطبی یکی از اختلالات روان است که می‌تواند هم برای فرد و هم اطرافیان ایجاد مشکل کند. این اختلال گاها با افسردگی نیز اشتباه گرفته می‌شود. درمان اختلال دو قطبی باید خیلی سریع صورت بگیرد تا این اختلال تاثیر منفی کمتری روی زندگی فرد و اطرافیان داشته باشد.
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی یا bipolar، بین دو حالت خلقی بسیار شاد و سرزنده و بسیار ناراحت و افسرده در حال تغییر هستند. این تغییرات ناگهانی و همیشگی می‌تواند تاثیرات زیادی روی زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. ممکن است فرد در یک دوره‌ای بسیار پرانرژی و شاد باشد و تصمیمات ناگهانی و هیجان‌انگیز بگیرد؛ سپس در دوره افسردگی، فرد به گوشه‌گیری و ناراحتی رو آورد؛ در نوع‌های پیشرفته‌تر اختلال دو قطبی، ممکن است فرد در دوره افسردگی حتی اقدام به خودکشی کند.
اگرچه اختلال دو قطبی نسبت به سایر اختلالات مثل افسردگی و اضطراب بسیار رایج نیست؛ اما از آن جایی که تاثیر زیادی روی زندگی فرد دارد، لازم است که نسبت به علائم اختلال دو قطبی حساس باشیم و در صورت مشاهده این علائم در خود یا اطرافیانمان، به روانشناس مراجعه کنیم و برای درمان اختلال دو قطبی اقدام کنیم.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم درباره اختلال دو قطبی، علائم، تشخیص و درمان اختلال دو قطبی صحبت کنیم و انواع اختلال دو قطبی را بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌ای به کسب اطلاع بیشتر درباره اختلال دو قطبی دارید، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
تشخیص نهایی اختلال دو قطبی تنها توسط روانشناس و روانسنج صورت می‌گیرد؛ با این حال برخی از علائم و نشانه‌ها احتمال بروز اختلال دو قطبی را در فرد افزایش می‌دهد؛ از این رو بسیار مهم است که پس از مشاهده علائم اختلال دو قطبی در خود یا اطرافیان، برای تشخیص نهایی، به یک روانشناس مجرب مراجعه کنید. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، آماده برگزاری جلسات روانشناسی در محیطی امن، آرام و کاملا حرفه‌ای است. شما می‌توانید همین الان از طریق لینک زیر برای مراجعه به روانشناس وقت رزرو کنید.
اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی که از آن به اسم افسردگی-مانیک نیز یاد می‌کنند، یک اختلال روانی است که سبب ایجاد نوسانات خلقی بسیار شدید در فرد می‌شود. افراد دو قطبی، دو فاز مانیا و افسردگی را به صورت پیوسته تجربه می‌کنند. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، در دوره‌هایی بسیار شاد و پرانرژی هستند و در دوره‌های دیگر، احساس ناامیدی، تنبلی و افسردگی می‌کنند.
فاز مانیا، زمانی است که فرد مبتلا به اختلال دو قطبی به شدت احساس شادابی و سرزندگی دارد. در این دوره، اعتماد به نفس فرد به شدت بالاست و فرد انرژی و هیجان زیادی برای انجام کارها دارد. در فاز مانیا، فرد ممکن است که بسیار زودرنج شود و تصمیمات هیجانی و ناگهانی زیادی بگیرد که روی زندگی او بسیار تاثیرگذار باشد.
درصد کمی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نیز ممکن است در فاز مانیا دچار جنون شوند. این جنون می‌تواند بسیار شدید باشد و فرد چیزهایی را ببیند یا بشنود که اصلا وجود ندارد یا خفیف باشد.
فاز افسردگی، زمانی است که فرد مبتلا به اختلال دو قطبی، بسیار ناراحت و افسرده است. علائم این دوره شباهت بسیار زیادی به علائم افسردگی دارد؛ از این رو ممکن است بسیاری از افراد اختلال دو قطبی را با افسردگی اشتباه بگیرند.
فرد مبتلا به اختلال دو قطبی، به طور پیوسته بین دو حالت مانیا و افسردگی تغییر خلق‌وخو می‌دهد؛ یعنی مدت زمانی را در فاز مانیا باقی می‌ماند و زندگی پرانرژی دارد؛ سپس وارد فاز افسردگی می‌شود. در برخی از موارد نیز ممکن است فرد در بین تغییرات این دو فاز، زمانی را در فاز نرمال باقی بماند.
مدت زمانی که فرد در فاز مانیا یا افسردگی باقی می‌ماند، می‌تواند بسیار کوتاه و در حد یک هفته یا بسیار طولانی و در حد یکی دو ماه باشد. این که فرد چه مدت در حالت مانیا و افسردگی باقی می‌ماند، بستگی به نوع اختلال دو قطبی فرد دارد.
اختلال دو قطبی در فاز افسردگی، شباهت‌های بسیار زیادی به اختلال افسردگی دارد؛ از این رو ممکن است که بسیاری از افراد آن را با افسردگی اشتباه بگیرند. افسردگی از آن دسته بیماری‌های روان است که اگر زود متوجه آن شوید، می‌توانید به راحتی آن را کنترل و درمان کنید و به زندگی نرمال بازگردید و اگر هم آن را نادیده بگیرید، به قدری می‌تواند پیشرفت کند که زندگی عادی شما را به طور کلی مختل کند و در برخی از موارد نیز می‌تواند باعث بروز تفکر آسیب به خود و خودکشی در فرد مبتلا شود.
انواع اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی با توجه به اینکه فرد چه مدت فاز مانیک و افسردگی را تجربه می‌کند، می‌تواند متفاوت باشد. در حالت کلی می‌توان اختلال قطبی را به سه دسته تقسیم کرد:
اختلال دو قطبی، نوع ۱
در این نوع از اختلال دو قطبی، فرد رفتار بسیار متغیری دارد و فاصله تغییر فاز دادن فرد بسیار کوتاه است. در اختلال دو قطبی نوع ۱، ممکن است فرد یک هفته وارد فاز مانیا شود و سپس برای دو هفته به افسردگی شدید رو آورد و این چرخه ادامه پیدا کند.
اختلال دو قطبی، نوع ۲
در اختلال دو قطبی نوع ۲ نیز فرد فاز شادی و ناراحتی را تجربه می‌کند؛ اما تفاوت اصلی آن با اختلال دو قطبی نوع ۱ این است که اولا این تغییر خلق و خوی خیلی شدید نیست و در ثانی، فاصله زمانی طولانی‌تری بین تغییر فاز وجود دارد.
اختلال سیکلوتایمیک
اختلال سیکلوتایمیک خفیف‌ترین نوع اختلال دو قطبی است. در این زمان ممکن است فرد فاز مانیک و افسردگی را بسیار خفیف‌تر تجربه کند. همچنین دوره‌های رفتاری این اختلال بین ۱ الی ۲ سال است.
علائم اختلال دو قطبی
علائم اختلال دو قطبی شامل دو طیف علائم مختلف در فاز مانیا و افسردگی می‌باشد. علائم فاز مانیا معمولا با سرخوشی همراه است و علائم فاز افسردگی شباهت بسیار زیادی به اختلال افسردگی دارد.
علائم مانیا یا سرخوشی اختلال دو قطبی
- شادی و هیجان بیش از حد
- تغییر خلق خوی ناگهانی از شاد بودن به عصبانی بودن
- کمبود تمرکز
- صحبت کردن سریع
- افزایش میل جنسی غیرطبیعی
- تصمیمات هیجانی و ناگهانی
- مصرف بیش از حد مواد مخدر
علائم افسردگی اختلال دو قطبی
- ناراحتی
- از دست دادن انرژی
- بی‌انگیزگی
- مشکل در تمرکز
- فراموشی و اختلال حواس
- کاهش شدید میل جنسی
- گریه‌های شدید و بی‌دلیل
- خواب زیاد یا کم‌خوابی
- عدم توانایی در تصمیم‌گیری
- افکار خودکشی
تشخیص اختلال دو قطبی
اگرچه علائم بالا از جمله علائم رایج در افرادی است که اختلال دو قطبی دارند؛ اما تشخیص قطعی و نهایی اختلال دو قطبی زیر نظر یک روانشناس مجرب باید صورت پذیرد. روانشناس به کمک روانسنج، از شما تستهای مختلف تشخیص اختلال دو قطبی را می‌گیرد و پس از تحلیل این تست‌ها می‌تواند در مورد ابتلا به اختلال دو قطبی و نوع اختلال دو قطبی نظر دهد.
تشخیص از روی علائم کار دقیقی نیست؛ زیرا بسیار از علائم اختلال دو قطبی شباهت بسیار زیادی به علائم افسردگی دارد و ممکن است حتی ماهر‌ترین و باتجربه‌ترین روانشناسان را نیز به اشتباه بیاندازد؛ از این رو بسیار مهم است که تستهای روانشناسی مربوط به اختلال دو قطبی را در یک مرکز معتبر و زیر نظر یک روانشناس و روانسنج معتبر انجام دهید.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، آماده برگزاری جلسات روانسنجی و گرفتن تستهای مختلف روانشناسی زیر نظر بهترین روانسنج‌های کشور است. شما می‌توانید از خدمات روانسنجی مرکز ما نیز در کنار جلسات روانشناسی استفاده کنید. نتیجه تستهای روانشناسی در کلینیک روانشناسی برگ سبز، توسط روانسنج و روانشناس شما به‌دقت بررسی می‌شوند تا تشخیص دقیق و کاملی از مشکل شما ارائه شود.
روش های درمان اختلال دو قطبی
اگرچه در گذشته اختلال دو قطبی به عنوان یک اختلال درمان‌ناپذیر شناخته می‌شد؛ اما خوشبختانه امروزه روش‌های درمانی زیادی برای درمان اختلال دو قطبی وجود دارد که به کمک افراد مبتلا به اختلال دو قطبی می‌آید. یکی از نکاتی که در مورد درمان اختلال دو قطبی باید در نظر داشته باشید این است که فرآیند درمان اختلال دو قطبی کمی طولانی است و درمان کامل اختلال دو قطبی نیاز به صرف زمان و پیگیری درمان دارد.
روان درمانی
اولین اقدامی که در مواجهه با اختلال دو قطبی باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس متخصص است. روانشناس ممکن است درباره روحیات و علائم شما سوال بپرسد؛ همچنین برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر شما را به یک روانسنج ارجاع دهد تا تستهای مربوط به اختلال دو قطبی را انجام دهید.
پس از بررسی نتیجه تستهای روانشناسی و تشخیص دقیق اختلال دو قطبی، جلسات روان درمانی شروع می‌شود. در این جلسات، روانشناس به شما نکاتی در مورد کنترل استرس و اضطراب، کنترل بهتر تغییرات خلقی و … آموزش می‌دهد.
دارو درمانی
یکی دیگر از روش‌های درمان اختلال دو قطبی، دارو درمانی است. بسیاری از داروهای ضد افسردگی، ثابت‌کننده حالات روحی نیز هستند و به کنترل علائم اختلال دو قطبی کمک بسیار زیادی می‌کند. همچنین ممکن است که روانپزشک، داروهای آنتی سایکوتیک همچون کاریپرازین، الانزاپین را برای درمان اختلال دو قطبی تجویز کند.
توجه داشته باشید که این داروها را باید زیر نظر روانپزشک مصرف کنید و سر تاریخ معین شده، برای پیگیری روند درمان و تغییر دوز داروها به روانپزشک مراجعه کنید.
اگرچه روانپزشک و روانشناس، هردو با هدف درمان بیماران و اختلالات روانی تلاش می‌کنند، اما باید گفت که روانشناسی و روانپزشکی کاملا با یکدگیر متفاوتند و هر یک تخصصی جداگانه به حساب می‌آيد. تفاوت اصلی روانپزشکی و روانشناسی، در فرآیندی است که برای درمان بیمار استفاده می‌کنند. معمولا روانپزشک از روش‌های درمان دارویی برای درمان بیمار استفاده می‌کند و ممکن است در صورت حاد بودن شرایط، دستور بستری بیمار یا دریافت شوک را بدهد؛ در صورتی که روانشناس به هیچ عنوان اجازه تجویز دارو به بیمار را ندارد و تنها با مشاوره و صحبت و ارائه راهکار به بیمار می‌تواند در جهت درمان او تلاش کند.
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی و رو آوردن به زندگی سالم نیز می‌تواند به بهبود علائم اختلال دو قطبی کمک کند. خواب کافی، تغذیه مناسب، ورزش کردن، مهارت‌های کنترل اضطراب و استرس و یادگیری تشخیص حالت‌های روحی از جمله مواردی است که به بهبود اختلال دو قطبی بسیار کمک می‌کند.
