کندن پوست به صورت گاه به گاه غیرمعمول نیست؛ اما برای برخی از افراد، کندن پوست مزمن است. کندن دائمی پوست می تواند باعث التهاب زخم های فعلی شود و حتی باعث شکل گیری زخم های جدید شود. این رفتار باعث ایجاد زخمهای عمیق روی پوست میشود. ادامه مستمر این رفتار میتواند به عارضهای تحت عنوان اختلال وسواس کندن پوست بیانجامد. بیماران مبتلا به این اختلال، پوست خود را از روی عادت یا اجبار می کنند. رفتار آنها نوعی تکانه است که کنترل آن دشوار یا حتی غیرممکن است.
برخی از بیماران چند بار در روز چند دقیقه از وقت خود را به کندن پوستشان اختصاص میدهند. برخی دیگر، به مدت چند ساعت در روز این کار را انجام می دهند. اختلال کندن پوست رایج نیست، اما کاملا مورد مطالعه قرار گرفته است. این اختلال یکی از زیر شاخه های وسواس جبری است. تمام کسانی که دچار اختلال وسواس جبری هستند، دچار اختلال کندن پوست نمیشوند، اما کسانی که دچار اختلال کندن پوست هستند، اغلب دچار اختلال وسواس جبری نیز هستند.
اختلال کندن پوست یا درماتیلومانیا (Excoriation disorder)، نوعی اختلال روانشناختی است که در آن فرد میل شدیدی به کندن پوست دارد. این کندن پوست تا جایی ادامه می یابد که فرد به بافت زیر پوست هم آسیب میزند.
اختلال کندن پوست، یک بیماری کنترل تکانه ای و از گروه بیماری های متمرکز بر بدن BFRB است که به صورت یک اختلال مجزا در دفترچه تشخیصی DSM-5 مطرح شده است.
افراد دارای این اختلال پوست صورت، دست یا بازوهای خود را می کنند و بدن را دچار زخم می کنند. این افراد علاوه بر پوست سالم، پوست ناهموار، پینه و جوش یا زخم های قبلی را نیز می کنند. فرد پس از این کار به نوعی آرامش دست مییابد.
ممکن است فرد از اشیای نوک نیز مانند سنجاق، موچین و ناخنگیر نیز برای این کار استفاده کند و یا حتی ممکن است پوست خود را گاز بگیرد و یا با ناخن روی آن خراش ایجاد کند. این افراد روزانه چندین ساعت را برای این کار صرف می کنند و همزمان که میل شدید به این کار دارند، در برابر آن نیز مقاومت می کنند و سعی میکنند آن را ترک کنند.
شیوع اختلال کندن پوست
اختلال کندن پوست در حدود 1.4 درصد کل جمعیت را درگیر می کند و 75 درصد مبتلایان این اختلال را زنان تشکیل می دهند.
این اختلال در ابتدای دوره بلوغ در سنین 13 الی 15 سال رخ میدهد و احتمال بروز آن در کودکان زیر 10 سال نیز وجود دارد. همچنین باعث بروز مشکلات پوستی زیادی در فرد میشود و حتی ممکن است جای زخم ها عفونت کند. این بیماران پوست سالم خود را نیز دچار خراش میکنند. این بیماری مزمن است و در دوره هایی تکرار میشود؛ اگر درمان نشود، ممکن است هفته ها یا در برخی موارد ماه ها و سال ها به طول انجامد.
علایم اختلال کندن پوست
علایم و نشانههای اختلال کندن پوست بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری بیماریهای روانی DSM-5 به شرح زیر است:
- تلاش برای از بین بردن ضایعات پوستی: برخی از افراد به طور مکرر پوست را خراشیده و یا سعی می کنند «ضایعاتی» را که در پوست خود می بینند را بکنند؛ اما این وضعیت می تواند باعث ایجاد ضایعات، بریدگی و زخم های بیشتری شود.
- صرف زمان زیاد برای درماتیلومانیا: بعضی از افراد مبتلا به این بیماری چندین بار در روز پوست خود را انتخاب می کنند. یا شاید چند بار در یک زمان این کار را انجام دهند. در هر صورت، این رفتار می تواند زندگی اجتماعی و شغلی افراد را مختل کند.
- ایجاد زخم و عفونت در اثر کندن مکرر: این بیماری می تواند منجر به عفونت، ضایعات و زخم هایی شود که برای مدت طولانی ادامه دارند. عفونت ها احتمال دارد نیاز به درمان با آنتی بیوتیک داشته باشند.
- اجتناب از مکان های عمومی به دلیل داشتن ظاهر پوست: کندن مکرر باعث ضایعات و جای زخم های بی شماری بر روی پوست می شود. برخی از افراد مبتلا به این شرایط احتمال دارد به دلیل ظاهر پوست ازرفتن به سالن شنا، سالن بدن سازی یا مکانهایی که به برهنه شدن نیاز دارند خودداری کنند.
دلایل دیگری که این اختلال را بروز میدهد، تجربه تنش زیاد قبل از اقدام به پوست کنی است. این اختلال نتیجه خشم های فروخورده در فرد نسبت به خود یا عوامل بیرونی مانند کار، رویدادها فشارهای روانشناختی است. این خشم واپس زده شده، خود را به صورت اختلال کندن پوستشان میدهد. شخص پس از کندن پوست آرامش خاصی را تجربه میکند. در بیشتر موارد والدینی بسیار سختگیر باعث بروز چنین اختلالی در فرزندانشان میشوند.
نحوه تشخیص اختلال پوست کنی
فرد اقدام به کندن پوست سالم، تاولها و خشکیها، جوش و زخم های بدن می کند؛ در صورتی که نتواند این پوست را بکند، دچار احساس کلافگی میکند و با کندن آن آرامش را تجربه میکند.
این وسواس در زنان شایع تر است. فرد به این دلیل که به این رفتار عادت می کند، سعی می کند به دلیل دوری از احساس ناخوشایند از جمع کنارهگیری کند.
با این که زخمهای بدن در هنگام بهبود دچار خارش میشوند و لمس آنها طبیعی است. اما این اختلال به گونهای غیرطبیعی فرد اقدام به کندن پوست سالم خود میکند. این اختلال گاهی میتواند با کندن پوست اطراف ناخن ها و جویدن ناخنها نیز توام باشد.
علل بروز اختلال کندن پوست
یک نظریه روانشناسی میگوید فردی که دچار این علایم است، خشم زیادی را با خود حمل میکند و با کندن پوست این خشم را تخلیه میشود. همچنین فرد در مدیریت استرس ضعیف عمل میکند و از راه های نادرست، این هیجانات را کنترل میکند.
مصرف مواد مخدری مانند شیشه و کوکائین در مغز باعث افزایش دوپامین میشوند. این افراد پس از مصرف آن حس میکنند چیزی روی پوستشان راه میرود و با عمل پوست کنی میخواهند این حس را متوقف کنند.
اختلالات همزمان با کندن پوست
- افرادی که به وسواس اجباری مبتلا هستند، این اختلال دیده میشود.
- بسیاری از افرادی که به این اختلال دچار هستند دچار وسواس فکری نیز هستند.
- این بیماری میتواند منشا ژنتیکی نیز داشته باشد.
- این بیماری با وسواس فکری – عملی تریکوتیلومانیا یا کشیدن مو در ارتباط است. 38 درصد افراد مبتلا بهطور همزمان از تریکوتیلومانیا نیز رنج میبرند.
- احتمال میرود رفتارهایی ماند جویدن ناخن نیز با این اختلال مرتبط باشد.
انواع بیماریهایی که همزمان با اختلال کندن پوست در افراد وجود دارد:
- افسردگی
- وسواس، بیماری است که فرد در آن یک کار را به صورت مکرر انجام میدهد.
- بیماری بدشکلی بدن؛ در این بیماری فرد بدن خود را بسیار بد میبیند و افکار ناخوشایندی در مورد بدن خود دارد.
- تریکوتیلومانیا یا کندن موی سر
- سایر بیماریها مانند جویدن ناخن، جویدن بخش داخلی گونه ها یا گاز گرفتن لب تا زمان خونریزی
درمان وسواس کندن پوست
اختلال کندن پوست در دو حالت زیر روی می دهد:
- پوست کنی غیر ارادی
فرد بدون داشتن تنش نیز پوست خود را می کند.
- پوست کنی متمرکز
قبل از کندن پوست تنش دارد و بعد از کندن آرام می شود. روانشناس برای تشخیص این اختلال ابتدا نوع آن را مشخص کرده و سپس وجود سایر اختلالات را بررسی می کند. پس از آن دارودرمانی و درمان های شناختی را شروع می کند.
علاوه بر آن فرد باید بتواند استرس خود را مدیریت کند تا علایم بیماری در او کاهش پیدا کند. در ادامه به بررسی این روش های درمان می پردازیم.
درمان با کاهش استرس
به علت این که اختلال کندن پوست در اثر پاسخ به استرس های محیطی ایجاد می شود؛ بنابراین با آموزش روش های مدیریت استرس به بیمار، این فرد به تدریج از رفتار وسواس گونه کندن پوست فاصله می گیرد.
در بسیاری از موارد فرد به تنهایی نمی تواند تنش های روانی خود را کاهش دهد؛ بنابراین با کمک مشاور این کار را انجام می دهد.
درمان وسواسهای شدید
در مواردی که این وسواس شدید است؛ دارودرمانی پیشنهاد می شود.
برای این اختلال داروهای SSRI (داروهای ضدافسردگی)، آنتاگونیست های اُپیوئید (مواد افیونی) و گلوتامات ها تجویز می شود.
داروهای دیگری مانند دوکسپین (Doxepin)، کلومپرامین (Clomipramine)، نالتروکسون (Naltrexone)، پیموزاید (Pimozide) و اولانزاپین (Olanzapine) در درمان این اختلال تاثیرگذار هستند.
روانکاوی
روانکاوی و درمان شناختی – رفتاری نیز از موثرترین درمان ها برای این اختلال است که اثر دایمی دارد. اگر این اختلال به موقع تشخیص داده شود به سرعت می تواند درمان شود. در این اختلال فرد پوست خود را می کند، تا جایی که آن را زخم کند و به بافت های زیرین آسیب برساند این کار را ادامه می دهد و سپس فرد از انجام این عمل آرامش می یابد. در این اختلال افراد علاوه بر اینکه پوست سالم را هم دچار خراش می کند، پوست ناهموار، جوش، آکنه و حتی جای زخم های قبلی حاصل از این اختلال را هم می کنند. این اختلال برای فرد مشکلات زیادی از جمله عفونت را پدید می آورد. اگر در خود یا یکی از نزدیکانتان چنین علایمی را مشاهده کردید، بهتر است در اولین فرصت به روانشناس مراجعه کرده و نسبت به درمان این اختلال آزاردهنده اقدام کنید.
محرک اصلی اختلال پوست کنی چیست؟
مانند سایر BFRB (رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن) ، افراد مختلف ممکن است محرکهای متفاوتی را برای این رفتار گزارش کنند. به عنوان مثال، برخی از مبتلایان به اختلال پوست کنی، زمانی که مضطرب هستند را گزارش میدهند. در حالی که این رفتار ممکن است به طور موقت اضطراب را تسکین دهد، اغلب آن را تشدید میکند و سایر احساسات منفی را در دراز مدت به همراه خواهد داشت. دیگران ممکن است زمانی رفتار پوست کنی را انتخاب کنند که حوصلهشان سر رفته است. برخی از افراد در حالی که درگیر فعالیت دیگری هستند پوست کنی را انجام میدهند و حتی ممکن است بلافاصله متوجه نشوند که شروع به کندن پوست خود کردهاند.
آیا اختلال پوست کنی ژنتیکی است؟
اکثر کارشناسان معتقدند که BFRB (رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن) تا حدی ژنتیکی هستند. این اختلالات معمولاً در خانوادهها دیده میشود و مطالعات دوقلو یک جزء ارثی را پیشنهاد کردهاند. با این حال، ژنها احتمالاً تنها یکی از علل بالقوه BFRBS، از جمله اختلال اکسکوریشن/درماتیلومانیا هستند. تصور میشود عوامل دیگری مانند سطح استرس، محیط خانواده و خلق و خوی نیز در این امر نقش دارند.
آیا دارو میتواند اختلال پوست کنی را درمان کند؟
در حالی که هیچ دارویی به عنوان خط اول درمان برای درماتیلومانیا تایید نشده است، مطالعات محدود نشان دادهاند که برخی از داروهای ضد افسردگی، مانند مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین(SSRIs) و مواد مغذی مانند nاستیل سیستئین (NAC)، ممکن است کمک کنند.
داروها – به ویژه SSRI ها – ممکن است برخی از علائم اختلال پوست کنی را تسکین دهند،
FDA هیچ دارویی را برای درمان اختلال پوست کنی تایید نکرده است. با این حال، استفاده از مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین، مانند پروزاک، ممکن است در درمان اختلال پوست کنی موثر باشد، به ویژه برای افرادی که با اضطراب، افسردگی یا OCD نیز دست و پنجه نرم میکنند.
داروهای ضد تشنج (مانند لاموتریژین) یا داروهای ضد روان پریشی (مانند ریسپریدون) نیز برای درمان تجویز شده است.
مکملها نیز در مطالعات کوچک مورد آزمایش قرار گرفتهاند، که به نظر میرسد چند مکمل به میزان قابل توجهی به کاهش علائم کمک میکنند. با این حال، به طور کلی، دارو به عنوان درمان خط اول برای BFRB ها (رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن) در نظر گرفته نمیشود. رواندرمانی به طور قابل توجهی موثرتر است و خطر عوارض جانبی ندارد.
