چگونه اضطراب جدایی کودک را مدیریت کنیم؟
اختلال اضطراب جدایی کودک یکی از انواع اختلالات اضطرابی کودک است که هم برای او و هم والدینش مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند. آغوش مادر و حضور در کنار والدین و بستگان درجه اول، بهترین و امن‌ترین مکان برای کودک است و کودک شما وقتی در کنارتان است، احساس آرامش می‌کند؛ طبیعی است که با فاصله گرفتن از کودک، این احساس آرامش کاهش پیدا کند و فرزندتان دچار اضطراب شود.
کودک شما تقریبا از سن ۱ سالگی تا ۴ سالگی، شما را تشخیص می‌دهد و ترجیح می‌دهد که اوقات خود را کنار شما بگذراند و زمانی که از او جدا می‌شوید، احساس اضطراب و نگرانی می‌کند. این احساس در صورتی که به صورت موقت باشد و فرزندتان بتواند آن را مدیریت کند، طبیعی است و به مرور زمان حل می‌شود. با این حال، همه کودکان این چنین نیستند.
اضطراب جدایی در برخی از کودکان به صورت یک اختلال در می‌آید و بسیار شدید‌تر از سایر کودکان خود را نمایش می‌دهد. اختلال اضطراب جدایی باعث می‌شود که وقتی کودک در کنار مادر و پدرش حضور ندارد، استرس، ترس و اضطراب شدیدی را تجربه کند و این نگرانی زیاد، مانع از تمرکز و انجام فعالیت‌های کودک می‌شود.
اضطراب جدایی کودک می‌تواند تا حدی پیشرفت کند و طولانی شود که تا سنین مدرسه نیز ادامه پیدا کند و کودک نتواند از مادر خود فاصله بگیرد و در کلاس درس حاضر شود. در چنین شرایطی، بسیار مهم است که فکری به حال اضطراب جدایی کودک کنیم و به دنبال درمان اضطراب جدایی کودک باشیم.
معمولا در ابتدا و زمانی که اضطراب جدایی کودک خیلی پیشرفت نکرده است، با کمک برخی از تکنیک‌های ساده و صحبت کردن با کودک و همچنین ایجاد حس اعتماد و اطمینان در کودک، می‌توانیم اضطراب جدایی کودک را کنترل و مدیریت کنیم؛ با این حال، در برخی از شرایط نیز که اختلال اضطراب جدایی کودک پیشرفته شده است، نیاز به کمک حرفه‌ای و استفاده از مهارت و تجربیات روانشناس کودک است.
یکی از اشتباهات رایجی که در مورد اختلال اضطراب جدایی کودک انجام می‌شود، استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی است. توجه داشته باشید که کودکی که دچار اضطراب جدایی است، استرس و نگرانی زیادی را تجربه می‌کند؛ با رها کردن کودک به شیوه‌های غیراصولی و تنها گذاشتن او، تنها باعث شدت گرفتن اضطراب کودک و بی‌اعتمادی کودک نسبت به خود می‌شود. پس برای درمان اضطراب جدایی کودک حتما از شیوه‌های مدرن استفاده کنید و با یک روانشناس کودک گفتگو کنید.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، قصد داریم درباره اختلال اضطراب جدایی کودکان صحبت کنیم و دلایل به وجود آمدن اختلال اضطراب جدایی در کودکان را بررسی کنیم و در نهایت، راهکارهایی اصولی و کارآمد برای کنترل اضطراب جدایی کودک و درمان اختلال اضطراب جدایی کودک ارائه کنیم. اگر کودک شما هم جزو آن دسته از کودکانی است که با دوری از شما دچار نگرانی و اضطراب جدایی می‌شود، توصیه می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
اختلال اضطراب جدایی کودک، جزو آن دسته از اختلالات روان کودک است که هم روی زندگی نرمال کودک و هم پدر و مادر تاثیر منفی می‌گذارد؛ از این رو بسیار مهم است که به دنبال یک راهکار عملی و اصولی برای درمان اختلال اضطراب جدایی کودک باشد. مشاوره و روانشناس کودک می‌تواند در درمان اختلال اضطراب جدایی کودک کمک بسیار زیادی به شما کند و با صحبت با کودک و همچنین ارائه و پیشنهاد راهکارهای مختلف، به کنترل و مدیریت اختلال اضطراب جدایی کودک کمک کند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات مشاوره و روانشناسی کودک را زیر نظر بهترین متخصصان و روانشناسان کودک برای شما عزیزان و فرزند دلبندتان فراهم کرده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جلسات روانشناسی کودک در کلینیک روانشناسی برگ سبز و همچنین رزرو وقت روانشناس کودک، روی لینک زیر کلیک کنید.
اختلال اضطراب جدایی کودک چیست؟
یکی از چالش‌های والدین، جدایی کودک از پدر و مادر و استقلال کودک است؛ این موضوع به ویژه برای آن دسته از خانواده‌هایی که هر دو والد شاغل هستند، بسیار مهم و حائز اهمیت است؛ زیرا از یک سن مشخصی به بعد، لازم است که پدر و مادر کودک را تنها بگذارند و او را به پرستار یا دیگر اعضای خانواده بسپارند.
در ابتدای این فرآیند، بسیار طبیعی است که کودک کمی دچار اضطراب و استرس شود؛ زیرا فرزند شما از ناحیه امن خود، یعنی حضور در کنار پدر و مادر، فاصله گرفته است؛ اما رفته رفته، این استرس و اضطراب باید کاهش پیدا کند و کودک به شرایط جدید عادت کند.
اما این فرآیند برای همه کودکان به طور یکسان رخ نمی‌دهد و در این بین، برخی از کودکان وابستگی بیشتر به والدین، به خصوص مادر، دارند و در صورت جدایی از مادر، دچار استرس و اضطراب شدید می‌شوند. در چنین شرایطی می‌توان گفت که کودک دچار اختلال اضطراب جدایی است و لازم است که برای کنترل و درمان آن، به فکر روش‌ها و راهکارهای اصولی باشید.
اضطراب جدایی در کودکان باعث می‌شود که کودک شما وابستگی شدیدی به پدر و مادر خود داشته باشد و بدون حضور آن‌ها نتواند کارهای خود را پیش ببرد و تمرکز داشته باشد. اختلال اضطراب جدایی هم روی زندگی و رفتارهای کودک بسیار تاثیرگذار است و هم می‌تواند زندگی والدین را به شدت تحت تاثیر قرار دهد؛ از این رو بسیار مهم است که به سراغ روش‌ها و راهکارهای اصولی برای درمان اختلال اضطراب جدایی کودک برویم.
دلایل بروز اختلال اضطراب جدایی کودک
اضطراب اختلال جدایی در کودک به این دلیل رخ می‌دهد که کودک درون خود احساس ناامنی داشته باشد و زمانی که تعادل و زندگی نرمال کودک دچار تغییر می‌شود، معمولا کودک اضطراب جدایی را تجربه می‌کند. از جمله دلایل بروز اختلال اضطراب جدایی کودک می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در محیط پیرامون کودک مثل تغییر محیط خواب یا مهدکودک
- به وجود آمدن شرایط استرس‌زا مثل طلاق والدین یا از دست دادن یکی از نزدیکان
- سختگیری بیش از حد والدین
- دلبستگی‌های ناامن بین والد و فرزند
اختلال اضطراب جدایی کودک، یکی از اصلی‌ترین دلایل وابستگی کودک به مادر است. وابستگی کودک به مادر، یکی از جمله مشکلات بسیار مهمی است که برخی از مادران با آن سروکار دارند. زمانی که وابستگی کودک به مادر، از حدی بیشتر شود و کودک هیچ کاری را بدون حضور مادرش انجام ندهد یا سن کودک از حدی بیشتر باشد، وابستگی کودک تبدیل به یک اختلال می‌شود و لازم است که به فکر یک درمان جدی برای وابستگی کودک به مادر باشید.
نشانه های اختلال اضطراب جدایی کودک
شناسایی علائم و نشانه های اضطراب جدایی در کودکان اهمیت بسیاری دارد. زیرا با تشخیص به‌موقع، این اختلال اضطراب درمان خواهد شد؛ از این رو بسیار مهم است که والدین نشانه های اختلال اضطراب جدایی کودک را بشناسند و نسبت به آن‌ها حساس باشند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین علائم اختلال اضطراب جدایی کودک را معرفی می‌کنیم:
- ترس از جدا ماندن از والدین
- اضطراب هنگام فکر کردن به جدایی از والدین
- ترس از خوابیدن در جایی به غیر از خانه
- بی‌قراری شدید، بی‌تابی و گریه هنگام جدایی از والدین
- نگرانی مداوم و ترس از دست دادن و مرگ والدین
- کابوس‌های شبانه
- تمایل شدید کودک برای خوابیدن کنار والدین
- امتناع از رفتن به مدرسه
چگونه اضطراب جدایی کودک را آسان‌تر مدیریت کنیم؟
همانطور که به آن اشاره کردیم، اضطراب جدایی در کودک تا حدی طبیعی و نرمال است؛ به خصوص زمانی که به‌تازگی شروع به جدا کردن کودک از خود می‌کنید. برای این که این اضطراب را بهتر مدیریت کنید تا تبدیل به اختلال اضطراب جدایی یا اضطراب فراگیر در کودک نشود، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید. این راهکارها به شما و کودکتان کمک می‌کند تا بهتر از پس جدایی بربیایید و کودک راحت‌تر این دوران را مدیریت کند.
داشتن آئین خداحافظی
برای آن که هنگام جدا شدن از کودک خود، کودک کمتر دچار اضطراب شود می‌توانید یک آئین خداحافظی داشته باشید. بغل کردن، بوسیدن، درست کردن علامت قلب با دستان، چشمک زدن و … از جمله کارهایی است که می‌توانید هنگام خداحافظی با فرزند خود انجام دهید و به او اطمینان دهید که جایش امن است و خیلی زود پیش او بازخواهید گشت. البته توجه داشته باشید که آئین خداحافظی را زیاد طولانی نکنید تا جدایی تبدیل به یک امر غیرعادی در ذهن کودک نشود.
عمل به وعده و قول و قرارها
برای آن که کودک به شما و صحبت‌هایتان اعتماد داشته باشد، لازم است که در هنگام جدایی با او صادق باشید و به وعده‌های خود عمل کنید. اگر به کودک قول داده‌اید که زمان مشخصی به پیش او باز خواهید گشت، سعی کنید که حتما راس ساعت مشخص خود را به کودکتان بسپارید. همچنین دلیل جدایی خود و محلی که به آن جا می‌روید را صادقانه برای کودک بیان کنید و اگر به او قول داده‌اید که وقتی برگشتید او را به پارک ببرید یا هدیه‌ای برای او بخرید، حتما به قول خود عمل کنید. با این کارها، اعتماد کودک به شما بیشتر می‌شود و جدایی را بهتر تحمل خواهد کرد.
داشتن یک مراقب یا پرستار یکسان
یکی از کارهایی که به کاهش اضطراب جدایی کودک کمک زیادی می‌کند، داشتن یک مراقب یا پرستار یکسان است. اگر هنگام جدایی، یکی از اقوامتان از کودک مراقبت می‌کند، سعی کنید که هربار کودک را به همان شخص بسپارید و اگر از پرستار کودک کمک می‌گیرید، سعی کنید که پرستار فرزندتان را تغییر ندهید تا کودک بتواند به محیط جدید خیلی زود عادت کند.
تسلیم نشدن
این موضوع بسیار طبیعی است که در ابتدای جدایی، کودک شما بی‌قراری کند یا به شما بچسبد و هنگام جدایی از شما گریه کند. سعی کنید در چنین شرایطی بر احساسات خود غلبه کنید و سعی کنید با اطمینان بخشی از بازگشت خود فرزندتان را آرام نگهدارید و به راحتی تسلیم خواسته های او نشوید. همچنین بسیار مهم است که در چنین شرایطی، کودک خود را سرزنش نکنید. پس از گفتن جملاتی مثل «مثل بچه‌ها نباش» یا « تو دیگه بزرگ شدی» بر اضطراب کودک خود اضافه نکنید.
اختلال اضطرابی یا اضطراب فراگیر یکی دیگر از بیماری‌های روان است که سلامت روان کودکان را تهدید می‌کند. اگرچه در گذشته اختلال اضطرابی بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شد، اما امروزه این اختلال در حال گسترش در بین کودکان و نوجوانان نیز هست. اختلال اضطرابی مانع از فعالیت‌های روزمره کودک می‌شود و کودک شما امکان تفریح‌کردن، سر کلاس رفتن، ورزش کردن و … را مانند سایر کودکان ندارد. کودک مبتلا به اختلال اضطرابی، همواره ترس و نگرانی غیرمنطقی بابت موضوعات مختلف دارد.
درمان اختلال اضطراب جدایی
در برخی از موارد، کودک وابستگی بسیار شدیدتری به والدین خود دارد و انجام راهکارهای بالا نیز نمی‌تواند به جدایی کودک از مادر و قطع وابستگی او کمک کند. در چنین شرایطی، احتمالا کودک شما دچار اختلال اضطراب جدایی شده است و برای حل و درمان این اختلال، شما نیازمند کمک‌های حرفه‌ای‌تر و تخصصی‌تر هستید. در ادامه برخی از روش‌هایی که به درمان اختلال اضطراب جدایی کودک کمک می‌کند را معرفی می‌کنیم:
مشاوره و روانشناسی کودک
یکی از اولین اقداماتی که برای درمان اختلال اضطراب جدایی کودک باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس کودک است. روانشناس کوک محیطی امن برای گفتگو با کودک شما ایجاد می‌کند و با صحبت کردن با او و ارائه راهکارهای مختلف در قالب قصه‌گویی و بازی کردن، به کودک شما کمک می‌کند تا اضطراب خود را بهتر مدیریت کند.
بازی درمانی
بازی درمانی نیز یکی از تکنیک‌های کنترل و مدیریت اضطراب جدایی است. بازی درمانی می‌تواند به درمان اختلال اضطراب جدایی کودک شما کمک کند و بازی درمانگر در قالب بازی‌های مختلف، کم‌کم کودک شما را برای جدایی و استقلال آماده می‌کند.
بازی درمانی یکی از تکنیک‌های روانشناسی است که در آن روانشناس کودک و بازی درمانگر به کودک کمک می‌کند تا احساسات و عواطف خود را از طریق بازی نمایش دهد و درمانگر از این طریق می‌تواند به کودک راهکارهایی برای حل و کنار آمدن با مشکل ارائه دهد.
دارو درمانی
در برخی از موارد که اضطراب جدایی کودک بسیار زیاد است، ممکن است که روانشناس کودک، فرزند شما را به یک روانپزشک متخصص کودک برای شروع دوره دارو درمانی ارجاع دهد. مصرف برخی از داروها می‌تواند به کاهش اضطراب و استرس کودک کمک کند.
