اختلال خود بیمار انگاری (هیپوکندریا)؛ دلایل، علائم و درمان
اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا یکی از اختلالات روانشناختی است که در آن فرد احساس بیماری میکند. این اختلال به قدری میتواند پیشرفته باشد که علائم جسمانی و فیزیکی بیماری در فرد مشخص میشود؛ بدون آن که فرد مشکل خاصی داشته باشد.
دلایل گوناگونی برای اختلال هیپوکندریا وجود دارد و برخی از آنها ریشه در دوران کودکی فرد دارد. به عنوان مثال، کودکی که در دوران بیماری و مریضی، توجه بسیار ویژهای از طرف والدین و اطرافیان خود دریافت کرده است که در مواقع عادی اصلا دریافت نمیکند، ممکن است که برای جلب توجه و مهرطلبی، خود را به بیماری بزند.
افرادی که دچار اختلال خود بیماری انگاری هستند، از بیمار شدن ترس دارند و با مشاهده کوچکترین علائم بیماری، مثل یک سردرد ساده یا گلو درد، دچار اضطراب میشوند و ممکن است که بیماریهای مختلف که چنین علائمی دارند را در اینترنت جستجو کنند. این دسته از افراد معمولا بیشتر از حد معمول و نرم جامعه به پزشک مراجعه میکنند و از ترس بیماری و اضطراب از بیماری، با کوچکترین مشکلی، مثل بریدن دست و خونریزی ساده، به پزشک و اورژانس مراجعه میکنند.
اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا شاید در ابتدا ساده و غیرمهم به نظر برسد، اما تاثیرات زیادی روی زندگی فردی و حرفهای فرد میگذارد. این افراد اضطراب شدیدی از بیماری دارند و وقت زیادی را در مطبهای دکتر، آزمایشگاهها و بیمارستانها میگذارند و با وجود اینکه هیچ مشکل خاصی ندارند و پزشک نیز این موضوع را تایید میکند، باز هم احساس بیماری و ضعف میکنند.
معمولا ارتباط با این افراد کمی دشوارتر است افراد نرمال است و گاهی این اختلال ممکن است به طرد شدن فرد از سمت گروههای دوستی منجر شود. از طرف دیگر، خود بیمار انگاری باعث میشود که فرد بیشتر از حد معمول در دانشگاه یا مدرسه غیبت کند یا برای مراجعه به پزشک و استراحت مرخصی بگیرد؛ همین موضوع روی زندگی حرفهای فرد و اکادمیک او نیز تاثیر میگذارد.
از همین رو بسیار مهم است که این اختلال را جدی بگیرید و به فکر یه راهکار درمانی برای آن باشید و در صورت مشاهده علائم آن در خود یا اطرافیانتان، برای درمان هرچه سریعتر آن اقدام کنید. خوشبختانه، اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا، بهراحتی قابل درمان است و پس مشاهده علائم هیپوکندریا و تشخیص قطعی اضطراب بیماری، شما میتوانید این بیماری را به طور کامل درمان کنید.
متاسفانه اغلب افراد نسبت به این اختلال شناخت کافی ندارند و بسیاری نیز از وجود چنین اختلالی بیخبرند؛ همین موضوع باعث میشود که با مشاهده علائم اختلال خود بیماری انگاری، نسبت به آن بیتوجه باشند یا آن را به وسواس فکری و عملی و حساسیت ربط دهند. به همین دلیل، ما در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، تصمیم گرفتیم تا درباره اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا صحبت کنیم و علائم هیپوکندریا و دلایل بروز اختلال خود بیمار انگاری را مورد بررسی قرار دهیم و در نهایت بررسی کنیم که برای درمان اختلال خود بیمار انگاری چه اقداماتی را باید انجام دهیم. اگر شما هم میخواهید اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید، پیشنهاد میکنیم که در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
اختلال هیپوکندریا که آن را با خود بیمار انگاری نیز میشناسند، نیازمند درمان فوری است تا تاثیرات منفی خود را روی زندگی فرد نشان ندهد. یکی از مهمترین اقداماتی که برای درمان اختلال خود بیمار انگاری باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس و کمک گرفتن از اوست. روانشناس میتواند با شناخت دلایل اختلال خود بیمار انگاری و رفع آنها، در درمان این اختلال به شما کمک کند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روان درمانی و روانشناسی را زیر نظر بهترین روانشناسان این حوزه برای شما فراهم کرده است. شما میتوانید از طریق لینک زیر جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جلسات روان درمانی در کلینیک روانشناسی برگ سبز و همچنین رزرو وقت جلسات روان درمانی اقدام کنید.
اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا چیست؟
اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا، اختلالی است که در آن فرد از بیماری و بیمار شدن دچار اضطراب شدید میشود و با مشاهده کوچکترین علائم بیماری در خود، ترس از مرگ یا از دست دادن به سراغ او میآید.
فردی که دچار اختلال خود بیمار انگاری است، با وجود علائم بسیار خفیف از بیماری یا حتی عدم وجود هیچگونه علائمی، دچار ترس و ناراحتی میشود و حتی ممکن است از حالت نرمال و سالم خود نیز خارج شود و از علائم بیماری و درد شکایت کند.
افرادی که دچار هیپوکندریا هستند، حتی با مراجعه به پزشک و نبود هیچگونه علائم جدی برای بیماری، همچنان استرس و ترس از بیماری و مریضی را دارند و ممکن است که فرد برای اطمینان، به چندین پزشک مختلف مراجعه کند و آزمایشهای مختلفی را نیز انجام دهد.
اختلال خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا علاوه بر اینکه با علائم فیزیکی بیماری، ضعف و خستگی و … همراه است، روی سلامت روان فرد نیز بسیار تاثیرگذار است و فرد را به شدت دچال استرس و اضطراب میکند. این اختلال به اسم اضطراب از بیماری نیز در بین افراد شناخته میشود.
علائم اختلال هیپوکندریا
علائم اختلال هیپوکندریا ممکن است که بهراحتی قابل تشخیص نباشد و لازم است که توجه زیادی به آن داشته باشید. در برخی از موارد نیز ممکن است که فرد این علائم را مشاهده کند، اما آنها را جدی نگیرد و به حساس بودن یا وسواس ربط دهد. در ادامه برخی از مهمترین علائم اختلال خود بیمار انگاری را با هم مرور میکنیم:
- نگرانی شدید درباره ابتلا به یک بیماری جدی
- بزرگنمای بیماریها و علائم بیماری (به عنوان مثال ممکن است که فرد دچار معدهدرد ساده باشد؛ اما آن را به سرطان معده مرتبط کند از این موضوع نگران باشد)
- صحبت مداوم درباره وضعیت سلامتی و علائم بیماریها
- تجربه استرس زیاد و نگرانی بالا درباره سلامت
داشتن رفتارهای وسواسگونه برای سلامتی ( به عنوان مثال مراجعه زیاد به پزشک و انجام آزمایشات غیرضروری)
سرچ کردن علائم بیماریها در اینترنت و فضای مجازی به صورت وسواسگونه
موارد بالا تنها برخی از علائم مطرح اختلال خود بیمار انگاری را نشان میدهد. در حالت کلی، هر علائم دیگری که شامل توجه و حساسیت بالا نسبت به بیماری و علائم آن را نشان دهد، میتواند نشانهای از اختلال هیپوکندریا باشد و برای تشخیص قطعی و درمان بهتر است که به روانشناس مراجعه شود.
دلایل بروز اختلال خود بیمار انگاری
سوالی که در این بین مطرح میشود این است که چه عواملی روی بروز اختلال هیپوکندریا میتواند تاثیرگذار باشد. تاکنون علت دقیق و مشخصی برای اختلال خود بیمار انگاری مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد که برخی از عوامل میتواند روی بروز این بیماری تاثیرگذار باشد. در ادامه، علائم موثر روی اختلال خود بیمار انگاری را با هم بررسی میکنیم:
خانواده و دوران کودکی
اگر در دوران کودکی، والدین بیش از حد روی سلامت کودک حساس باشند و مدام کودک را برای معاینه و چکاپ به دکتر ببرند، این ذهنیت ترس از بیماری در کودک ایجاد میشود و ممکن است که در بزرگسالی باعث اختلال خود بیمار انگاری در فرد شود.
تفکرات و باورها
از مدام به مشکلات و مسائل منفی فکر کنید یا در محیطی باشید که چنین افکار و احساساتی القا میشود، ممکن است که دچار اختلال هیپوکندریا شوید. به عنوان مثال، اگر فرد مدام درباره دلایل احتمالی مرگ خود فکر کند یا درباره بیماریهای مختلف مطالعه کند، ممکن است به مرور زمان این وسواس در او شکل بگیرد.
تجربیات گذشته
اگر در گذشته تجربه بیماری سخت، مثل سرطان را داشته باشید، ممکن است که به صورت وسواسگونهای به سلامت خود برسید و دچار اختلال هیپوکندریا شوید.
نادیده گرفته شدن در کودکی
اگر در کودکی توجه و محبت کافی از اطرافیان نمیگرفتید و تنها زمانی مورد توجه واقع میشدید که دچار بیماری بودید، ممکن است که این موضوع به صورت ناخودآگاه در شما به وجود آماده باشد و اکنون نیز برای گرفتن توجه و مهرطلبی، احساس بیماری کنید.
اختلال مهرطلبی یکی از الگوهای رفتاری مخرب در افراد است که میتواند مشکلات زیادی را هم برای خود فرد و هم اطرافیان او به وجود آورد. افرادی که دچار اختلال مهرطلبی هستند، مدام نیاز به تایید و محبت از طرف دیگران دارند. مهرطلبی در واقع تلاش و تقلای فرد برای دوست داشته شدن از سوی افراد است که در نهایت نتیجه معکوس خواهدداشت و باعث تنهایی فرد می شود. مهرطلبی یکی از رایج ترین الگو های رفتاری آسیب زا است که می تواند روان فرد را آزرده و آسیب های جدی به روابط فرد وارد کند.
درمان اختلال خود بیمار انگاری
خوشبختانه اختلال خود بیمار انگاری بهآسانی قابل درمان است و شما میتوانید خیلی سریع و راحت، برای همیشه از دست این اختلال رها شوید. از جمله راهکارهایی که به درمان اختلال هیپوکندریا کمک میکند، عبارتند از:
روان درمانی
اولین اقدامی که برای درمان اختلال هیپوکندریا باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس است. روانشناس به شما کمک میکند تا بتوانید علائم اضطراب و استرس خود در مواجهه با بیماریها را خیلی بهتر و راحتتر کنترل کنید. در طول دوره درمان، بیمار ترس ها و باورهای غلط خود را می شناسد و با استراتژی های جایگزینی افکار غلط با شیوه های صحیح ارزیابی وضعیت جسمی آشنا می شود. کاهش رفتارهای بررسی وضعیت سلامت بدن و افکار مربوط به بیمار از نتایج این روش درمانی است.
دارو درمانی
در طول دوره درمان، روانشناس ممکن است برای کنترل بهتر علائم از داروهای ضد اضطراب و ضدافسردگی نیز کمک بگیرد و دارو درمانی را در کنار روان درمانی ارائه دهد. برای دارو درمانی مهم است که حتما زیر نظر یک روانپزشک باشید.
گروه درمانی
گروه درمانی نیز یک روش مناسب برای درمان اختلال خود بیمار انگاری است. در گروه درمانی، فرد این امکان را دارد که در جمع و گروهی از افراد مشابه با خود قرار بگیرد و از تجربیات و احساسات آنها استفاده کند و این حس را که تنها اوست که به این اختلال دچار است را نداشته باشد.
گروه درمانی یکی از شیوههای جدید روانشناسی است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و نظر بسیاری از افراد و روانشناسان را به خود جلب کرده است. گروه درمانی معمولا به عنوان یک درمان مکمل، در کنار برنامه درمان اصلی، به کار گرفته میشود و به فرد در بهبود سریعتر کمک میکند.
خود مراقبتی و اصلاح سبک زندگی
در کنار روان درمانی و دارو درمانی، خود مراقبتی و اصلاح سبک زندگی نیز میتواند به بهبود هرچه سریعتر شما کمک کند. سعی کنید تکنیکهای کنترل استرس و اضطراب را بیاموزید و زمانی که استرس به سراغ شما میآید خودتان را آرام کنید. شرکت در جلسات گروهی و انجام فعالیتهای گروهی نیز میتواند کمک بسیار بزرگی به شما کند تا بتوانید فکر خود را مشغول کنید و کمتر به بیماری و علائم آن فکر کنید.
انجام فعالیتهای ورزشی سبک در کاهش استرس و اضطراب میتواند بسیار موثر باشد. علاوه بر آن، سبک زندگی سالم و عدم مصرف مشروبات الکی و دخانیت نیز در بهبود هرچه سریعتر شما و درمان اختلال خود بیمار انگاری بسیار موثر است. همچنین باید سعی کنید تا رفتارهای وسواسی خود مثل مراجعه پی در پی به پزشک یا چک کردم علائم بیماریهای مختلف در اینترنت را کنترل و حذف کنید.
مدیتیشن میتواند به کنترل استرس و اضطراب در اختلال هیپوکندریا کمک کند. در دنیای پر از اضطراب و پر تنش امروز، پیدا کردن راهکارهایی برای آرام کردن خود و از بین بردن استرس، اهمیت بسیار ویژهای دارد؛ از همین رو، مدیتیشن کردن و یادگیری مدیتیشن میتواند برای همه افراد در این روزها مفید و کارآمد باشد.