روانشناسی کودکان استثنایی
واژه کودکان استثنایی به آن دسته از کودکان اطلاق می‌شود که دارای توانایی‌های متفاوت با هم‌سالان خود هستند. این کودکان نیازمند آموزش‌های ویژه هستند و نمی‌توانند در کنار کودکان دیگر به آموزش و تحصیل بپردازند؛ از این رو بسیار مهم است تا کودکان استثنایی، آموزش‌های مهم و ضروری را زیر نظر متخصصان این حوزه و روانشناس کودکان استثنایی ببینند تا آن‌ها نیز بتوانند استعداد‌ها و توانایی‌های خود را شکوفا کنند.
روانشناسی کودکان استثنایی یکی از شاخه‌ّای روانشناسی کودکان است که برای مشکلات، اختلالات و آموزش‌های مربوط به کودکان استثنایی انجام می‌شود. کودکان استثنایی، توانایی‌ّهای متفاوتی نسبت به سایر کودکان دارند و همین موضوع باعث می‌شود که همانند سایر کودکان نتوانند در جامعه حضور داشته باشند.
روانشناس کودکان استثنایی، فردی متخصص در زمینه روانشناسی کودکان است که آموزش‌های لازم در برخورد با کودکان استثنایی را نیز دیده است. روانشناس کودکان استثنایی با کمک تکنیک‌های مختلف به آموزش مهارت‌های اجتماعی و یادگیری کودکان کمک می‌کند.
در این مقاله از سری مقالات کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم به بررسی روانشناسی کودکان استثنایی بپردازیم و اختلالاتی را که کودکان استثنایی با آن مواجه می‌شوند را بررسی کنیم.
کلینیک مشاوره برگ سبز، بهترین کلینیک مشاوره غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودکان استثنایی را زیر نظر بهترین متخصصان این حوزه برای شما فراهم کرده است. روانشناسی کودکان استثنایی در کلینیک برگ سبز، با جدیدترین متدهای روز در زمینه کار درمانی ذهنی و جسمی انجام می‌شود.
کودک استثنایی کیست؟
در یک تعریف کلی می‌توان گفت که کودکان استثنایی آن دسته از کودکانی هستند که به دلیل داشتن برخی از اختلالات جسمی یا اختلالات ذهنی، با سایر کودکان متفاوتند؛ از همین رو نیازمند آموزش‌های خاص هستند و نمی‌توانند در کنار سایر کودکان به آموزش و یادگیری بپردازند.
کودکان استثنایی به دلیل تفاوت‌های جسمی و ذهنی خود نیازمند آموزش‌های ویژه هستند؛ به همین دلیل نمی‌توانند در مدارس عادی تحصیل کنند یا همچون سایر کودکان در اجتماع ظاهر شوند. برای آن که کودکان استثنایی بتوانند استعدادهای خود را شکوفا کنند، نیازمند آن هستند که آموزش‌های تخصصی دریافت کنند.
کودکان استثنایی طیف زیادی از اختلالات و بیماری‌های ذهنی و جسمی را شامل می‌شوند. کودکان دارای اختلالات یادگیری، کودکان مبتلا به اوتیسم، کودکان استثنایی ذهنی، کودکان دارای اختلالات بینایی و شنوایی، کودکان دارای اختلالات عصبی، کودکان کم توان ذهنی و کودکان دچار مشکلات عاطفی حاد همگی جزو کودکان استثنایی طبقه‌بندی می‌شوند و نیازمند توجه و آموزش ویژه هستند.
روانشناسی کودکان استثنایی
روانشناسی کودکان استثنایی یکی از شاخه‌های روانشناسی کودکان است که به طور خاص به آموزش و درمان اختلالات در کودکان استثنایی می‌پردازد. همانطور که طیف کودکان استثنایی بسیار وسیع و متفاوت است، روانشناسی کودکان استثنایی نیز بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود.
در جلسات روانشناسی کودکان استثنایی، ما با توجه به نوع اختلال و معلولیت کودک به درمان و آموزش کودک می‌پردازیم. به عنوان مثال، تکنیک‌هایی که برای کودکان دارای اختلال یادگیری به کار گرفته می‌شود کاملا با روش‌های درمانی کودک با اختلالات عاطفی حاد متفاوت است.
روانشناس کودکان استثنایی، فردی متخصص در زمینه روانشناسی کودکان است که آموزش‌های لازم برای درمان و آموزش کودکان استثنایی را نیز دیده است. روانشناس کودکان استثنایی باید شناخت دقیقی نسبت به اختلالات ذهنی و جسمی کودکان داشته باشد؛ همچنین متدهای روز را برای درمان و آموزش کودکان استثنایی به کار ببرد.
بیش فعالی یا ADHD یکی از اختلالات رایج در کودکان است. تقریبا ۸ درصد کودکان دچار اختلال بیش فعالی هستند. کودکان بیش فعال معمولا سطح انرژی بالاتری نسبت به هم سن و سالان خود دارند. همین سطح انرژی بالا باعث می‌شود که تمرکز کردن برای این کودکان سخت شود و این کودکان اغلب دچار مشکلات یادگیری می‌شوند.
درمان و آموزش کودکان استثنایی
کار درمانی ذهنی و کار درمانی جسمی دو بخش مهم در روانشناسی کودکان استثنایی به حساب می‌آید. در کار درمانی ذهنی، با ایجاد و تقویت مهارت‌های ذهنی به درمان بسیاری از اختلالات ذهنی کودکان و آموزش‌های لازم می‌پردازیم. کار درمانی ذهنی برای کودکان دارای اختلالاتی مثل اختلال یادگیری، بیش فعالی، کودکان مبتلا به مشکلات رفتاری مثل پرخاشگری، کودکان مبتلا به اوتیسم و … به کار گرفته می‌شود.
جلسات کار درمانی ذهنی، زیر نظر متخصص و روانشناس کودکان استثنایی برگزار می‌شود. متدها و تکنیک‌هایی که در کار درمانی ذهنی به کار گرفته می‌شود، به نوع اختلال ذهنی کودک بستگی دارد و کار درمانگر ذهنی، با توجه به اختلال کودک بهترین متد را برای درمان انتخاب می‌کند.
کار درمانی جسمی کودکان نیز برای مشکلات جسمی کودکان به کار گرفته می‌شود. کودکان با مشکلات جسمی مثل اختلالات توان عضلات، اسپاسم و شلی عضلانی، رفلکس‌های پاتولوژیک، عدم تکامل رشد حرکتی و … می‌توانند از کار درمانی جسمی استفاده کنند. جلسات کار درمانی جسمی کودک نیز طبق مشکل و اختلال جسمی کودک برگزار می‌شود و کار درمانگر جسمی با توجه به اختلال کودک و نقص‌های حرکتی او، تمرین‌های مختلفی را ارائه می‌دهد.
کاردرمانی ذهنی کودک شاخه‌ای از کاردرمانی ذهنی است که به ایجاد و تقویت مهارت‌های ذهنی و درمان مشکلات ذهنی کودکانی که دچار برخی از اختلالات هستند، کمک می‌کند. کاردرمانی ذهنی با در نظر گرفتن ارتباط بین جسم و ذهن برنامه مشخصی را برای تقویت ارتباط بین این دو تعیین می‌کند. در کاردرمانی ذهنی کودک از تکنیک‌های درمانی همچون رفتار درمانی، بازی درمانی، حرکت درمانی، اتاق تاریک و … استفاده می‌شود.
چرا به روانشناسی کودکان استثنایی نیاز داریم؟
کودکان استثنایی، کودکانی با محدودیت‌های ذهنی و جسمی خاص هستند. این کودکان به دلیل محدودیت‌هایی که دارند نمی‌توانند همانند سایر کودکان به آموزش و یادگیری بپردازند؛ از این رو نیاز است تا آموزش‌های خاص خود را ببینند و زیر نظر یک روانشناسی کودکان استثنایی به پرورش و کشف استعدادهای خود بپردازند.
روانشناسی کودکان استثنایی این امکان را به کودک می‌دهد تا مهارت‌های اجتماعی را بیاموزد. یکی از مشکلات اساسی کودکان استثنایی، طرد شدن از طرف جامعه است. کودکان استثنایی مهارت‌های کمتری نسبت به سایر کودکان برای برقراری ارتباط با جامعه و اطرافیان خود دارند و همین موضوع باعث می‌شود تا کودک به مرور زمان از جمع دوستان و جامعه حذف شود. روانشناسی کودکان استثنایی این امکان را به کودک می‌دهد تا بتواند با شیوه‌های مختلف با جامعه اطراف خود ارتباط برقرار کند.
یکی دیگر از مشکلات اساسی کودکان استثنایی، اعتماد به نفس پایین و احساس کمبود در کودکان است. کودکان استثنایی به دلیل تفاوت‌هایی که با سایر کودکان دارند، احساس کمبود و حقارت می‌کنند. روانشناسی کودکان استثنایی این امکان را به کودکان می‌دهد تا توانایی‌های بی‌نظیر خود را شناسایی کنند و این موضوع تاثیر بسیار زیادی روی اعتماد به نفس این کودکان دارد.
اعتماد به نفس تاثیر زیادی در سلامت روان و روحیه کودکان دارد. کودکان با اعتماد به نفس بالا، در بزرگسالی نیز بهتر و موفق‌تر عمل می‌کنند. کودک با اعتماد به نفس، در اجتماع و حضور دیگران نیز بهتر ظاهر می‌شود و عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد.
