سندرم استکهلم در روابط عاطفی و زناشویی

اگر حس می‌کنید در رابطه خود مورد کنترل و سواستفاده طرف مقابل قرار دارید، شاید بهتر باشد با مفهوم سندروم استکهولم بیشتر آشنا شوید. در این مقاله به مرور ویژگی‌های این سندروم، چگونگی تشخیص وجود آن در یک رابطه و نیز چگونگی رها شدن از آن پرداخته‌ایم. پس با ما در مطالعه ادامه مقاله همراه باشید.

افرادی که سابقا مبتلا به یک وضعیت روانشناختی بودند، معمولا پس از گذراندن و رها شدن از آن وضعیت از شرایطی که در آن موقعیت داشتند و واکنش‌هایی که انجام می‌دادند شگفت زده می‌شوند. به عنوان مثال، افرادی که دچار افسردگی بودند، وقتی به یاد می‌آورند که قصد کشتن خودشان را داشتند از خود تعجب می‌کنند. یکی از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی می‌گفت: «باورم نمی‌شود که فکر می‌کردم می‌توانم وضعیت هوا را با تله‌پاتی ذهنی تغییر دهم» و بسیاری از این «باور نمی‌کنم…»‌های دیگر.

اما یکی از گروه‌هایی که بیش از همه از رفتار پیشین خود شوکه می‌شود، افرادی هستند که اسیر یک رابطه کنترل‌گر بوده‌اند. عباراتی مانند «می‌دانم که او با من چه کرده، اما هنوز دوستش دارم.» یا «نمی‌دانم چرا، ولی دوست دارم برگردد» و یا «می‌دانم احمقانه به نظر می‌رسید اما دلم برایش تنگ شده است» احتمالا برایتان آشنا باشد. دوستان و آشنایان فرد از این رفتار وی بسیار شگفت زده می‌شوند. اما آیا این مساله از دیدگاه روانشناسی منطقی است؟ پاسخ مثبت است.

در تاریخ ۲۳ آگوست سال ۱۹۷۳، تعدادی فرد مجرم و مسلح وارد یک بانک در شهر استکهلم سوئد شدند. آن‌ها ۴ نفر در داخل بانک را به مدت ۱۳۱ ساعت گروگان گرفتند، ۳ زن و یک مرد. سرانجام این گروگان‌ها در روز ۲۸ آگوست در حالی که بهشان دینامیت متصل بود و داخل زیرزمین بانک حبس بودند نجات پیدا کردند. اما چیزی که شوک‌آور بود، این بود که بعد از ۵ روز اسارت، تهدید، ترس و آسیب‌های جسمی، در مصاحبه‌های خود از افراد گروگان‌گیر حمایت می‌کردند و اتفاقا از ماموران پلیس که برای نجاتشان آمده بودند واهمه داشتند. یکی از زن‌های گروگان بعدا با یکی از سارقین نامزد کرد و یکی دیگر از آن‌ها اقدام به جمع‌آوری کمک مالی برای کارهای دادگاهی آن‌ها نمود.

این پیوند عاطفی که بین گروگان‌ها و گروگان‌گیرها شکل گرفته بود به سندروم استکهولم معروف شد. سندرومی که از قدیم الایام تا حدودی برای مردم عادی شناخته شده بود و در موقعیت‌های دیگری مانند آزار و اذیت کودک، آزار و اذیت زنان، اسیران جنگی، اعضای فرقه‌های مذهبی و فرهنگی، گروگان‌گیری‌ها و نیز روابط زناشویی کنترل کننده وجود داشته است. در آخرین تحقیقات، نشان داده شده که پیوند عاطفی بین فرد آزارگر و مورد آزار در واقع یک استراتژی نجات برای فرد قربانی به حساب می‌آید. سندروم استکهلم آنقدر شناخته شده است که ماموران پلیسی که جهت مذاکره با گروگان‌گیر راهی می‌شوند، معمولا نسبت به آن کاملا آگاه هستند و اطلاع دارند که افراد قربانی با وی همکاری نخواهند کرد.