طرحواره رهاشدگی؛ علائم، دلایل و درمان
طرحواره رهاشدگی یا تله رهاشدگی یکی از انواع طرحوارههای مخرب است که برخی از افراد ممکن است با آن درگیر باشند. معمولا افرادی که دچار طرحواره رهاشدگی هستند، همواره نگران از دست دادن اطرافیان هستند و ترس ترک شدن را دارند؛ تا حدی که از ترس اینکه دوستان و نزدیکان خود را از دست بدهند، ترجیح میدهند که ارتباط جدیدی را شروع نکنند و وارد روابط عاطفی نشوند.
طرحواره رهاشدگی میتواند آثار مخربی روی زندگی شخصی شما و اطرافیانتان داشته باشد و شما را با یک ترس همیشگی برای از دست دادن دوستان و عزیزانتان روبهرو کند. روانشناسان بر این باورند که طرحواره رهاشدگی، مانند بسیاری از طرحوارههای مخرب دیگر، معمولا از دوران کودکی در فرد شکل میگیرد و تا بزرگسالی او، با او همراه است.
طرحواره رهاشدگی همچنین روی زندگی مشترک و روابط عاطفی فرد نیز بسیار تاثیرگذار است و همسر و شریک عاطفی او را نیز درگیر این موضوع میکند. معمولا وقتی با فردی که دچار طرحواره رهاشدگی است ازدواج میکنید، این ترس و نگرانی او بابت از دست دادن شما، به شدت روی زندگی مشترکتان تاثیرگذار خواهد بود؛ تا جایی که ممکن است فرد به دلیل ترس از دست دادن همسرش، حتی او را زندانی کند یا زندگی را برای او بسیار سخت و دشوار کند.
تله رهاشدگی از جمله مسائلی است که فرد را به شدت درگیر خودش میکند و زندگی او را تحت تاثیر قرار می دهد. کسانی که به این تله گرفتار هستند در زندگی عاطفی و شغلی خود و در بسیاری از روابط روزمره به مشکل بر می خورند. این در حالی است که بسیاری از مردم حتی از وجود آن نیز آگاه نیستند.
تله رهاشدگی حتی میتواند باعث ایجاد اختلالات روان دیگر، همچون اضطراب و افسردگی در فرد شود و باعث شود که فرد برای جلوگیری از ترس از دست دادن عزیزان و نزدیکان خود، دیگر با دوستان و آشنایان خود ارتباط نداشته باشد و دوست جدید یا شریک عاطفی برای خود پیدا نکند.
با توجه به آثار زیانبخش این طرحواره، بسیار مهم است که به فکر یک درمان سریع و عملی برای طرحواره رهاشدگی باشد و این موضوع را خیلی زود پیگیری کنید. متاسفانه، اطلاعات و دانش عمومی اغلب افراد نسبت به این موضوع بسیار پایین است و تا مدتها حتی فرد و اطرافیانش از طرحواره رهاشدگی و علائم طرحواره رهاشدگی بیخبر هستند و حساسیتها و ترس فرد برای از دست و رها شدن را به حساب مواردی چون احساسی بودن یا شکاک بودن میگذارند و برای درمان طرحواره رهاشدگی اقدام نمیکنند.
خوشبختانه، اگر بتوانید طرحواره رهاشدگی را تشخیص دهید و علائم طرحواره رهاشدگی را بشناسید، خیلی راحت میتوانید آن را درمان کنید. امروزه تکنیکها و روشهای گوناگونی برای درمان طرحواره رهاشدگی وجود دارد که فرد کمک میکند تا این ترس غیرمنطقی خود را رها کند و زندگی بهتری را تجربه کند.
با توجه به اینکه شناخت عمومی افراد نسبت به طرحواره رهاشدگی پایین است، در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، تصمیم گرفتیم تا در مورد طرحواره رهاشدگی، علائم طرحواره رهاشدگی و درمان طرحواره رهاشدگی صحبت کنیم. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به طور دائم نگران از دست دادن عزیزان و اعضای خانواده خود هستند و مدام این نگرش را دارید که افراد دارند از شما دوری میکنند، پیشنهاد میکنیم که در ادامه این نوشته جذاب با ما همراه باشید تا هرچه بیشتر با طرحواره رهاشدگی و علائم طرحواره رهاشدگی آشنا شوید.
طرحواره درمانی یا کمک از یک روانشناس و تراپیست، میتواند کمک بسیار بزرگی در درمان طرحواره رهاشدگی به شما کند. مشاور و روانشناس با ارائه راهکارها و روشهای مختلف و همچنین صحبت کردن با شما و پیدا کردن ریشه ترسهایتان، میتواند کمک زیادی به بهتر شدن و راحت شدن شما از تله رهاشدگی کند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، اماده ارائه انواع خدمات درمانی از جمله روان درمانی، رفتار درمانی و جلسات مشاوره برای درمان طرحواره رهاشدگی به شما عزیزان را دارد. جلسات روانشاسی در کلینیک روانشناسی برگ سبز، زیر نظر بهترین روانشناسان و متخصصان این حوزه که مهارت بالایی در طرحواره درمانی دارند، برگزار میشوند. روانشناسان ما همواره تلاش میکنند تا بهترین خدمات را برای شما ارائه کنند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره جلسات روانشاسی و طرحواره درمانی در کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز مشاوره غرب تهران، روی لینک زیر کلیک کنید.
منظور از طرحواره یا تله زندگی چیست؟
پیش از آن که به سراغ طرحواره رهاشدگی برویم، بهتر است که ابتدا درباره خود کلمه طرحواره یا تلههای زندگی صحبت کنیم. طرحواره یا همان تلههای زندگی، شامل الگوهای رفتاری تکرارشوندهای است که فرد آن را در طول زندگی خود دنبال میکند. به نوعی میتوان گفت که طرحوارههای نقش دی ان ای برای شخصیت فرد را بازی میکنند و بسیاری از رفتارها و احساسات او را توجیه میکنند.
معمولا طرحوارههای در طول دوران کودکی شکل میگیرند؛ با این حال، رفتارهای اطرافیان، شرایط زندگی، انتخابهای فرد و … همگی روی این طرحوارهها تاثیرگذار هستند و میتوانند آنها را تغییر دهند.
به طور کلی به الگوها و رفتارهای تکرارشونده در زندگی که معمولا ریشه در کودکی افراد دارد، طرحواره گفته میشود. طرحواره در حالت کلی به دو دسته طرحوارههای سازگار و ناسازگار تقسیم میشود. طرحواره سازگار شامل الگوهای مثبت رفتاری و ذهنی میباشد. منظور از طرحواره ناسازگار در طرحواره درمانی، الگوهای ماندگار و مخربی است که به طور معمول در اوایل زندگی فرد در او شکل گرفته است. این الگوها متشکل از افکار و احساسات منفی و ناکارآمد هستند که بارها و بارها در زندگی فرد تکرار شده است و مانع از رسیدن او به اهدافش میشود.
طرحواره رهاشدگی چیست؟
طرحواره رهاشدگی یکی از انواع طرحوارههای ذهنی مخرب و منفی است که احساس بیاعتمادی نسبت به حضور افراد در زندگی فرد را به وجود میآورد. فردی که دچار طرحواره رهاشدگی است، احساس ترک شدن و رها شدن از جمع را دارد و همواره نگرانی زیادی بابت این موضوع دارد.
افرادی که دچار طرحواره رهاشدگی هستند، مدام نگران این موضوع هستند که قرار است همه اطرافیان و نزدیکان او، او را ترک کنند و تنها بماند. ذهن فرد مبتلا به طرحواره رهاشدگی بر این پایه استوار شده که در زندگی جزو اولویتهای اطرافیان خود نیست و مهم شناخته نمیشود. به همین دلیل هم امکان برقراری یک رابطه پایدار و باثبات را ندارد.
طرحواره رهاشدگی میتواند تا حدی مخرب و قوی باشد که حتی زمانی که دوستان یا نزدیکان فرد، تماسش را جواب نمیدهند، این تصور در او شکل میگیرد که در حال بیتوجهی به او هستند و همزمان احساس ترس، نگرانی و خشم پیدا میکند.
علائم طرحواره رهاشدگی
طرحواره رهاشدگی معمولا خود را با علائم زیر نمایان میکند:
- باور به اینکه هرکس را از دوست دارند، بهزودی از دست خواهند داد.
- ناامیدی از عشق و بیمیلی و ترس نسبت به روابط عاطفی
- انتظار ترک شدن و رهاشدن از سمت دیگران (تا حدی که برای جلوگیری از این موضوع ممکن است که خود نقش ترککننده و رهاکننده را بازی کنند.)
- وابستگی بیش از حد نسبت به شریک عاطفی و کسانی که دوستشان دارند
- هنگامی که در یک رابطه هستید، تمرکز کردن بر زندگی خود، برایتان دشوار خواهد بود.
- همیشه احساس می کنید که در زندگی اولویت عزیزانتان نیستید و همه شما را نادیده می گیرند. ترس از تنها شدن و کابوس جدایی دارید و نمی توانید این ترس ها و کابوس ها را از خود جدا کنید.
انواع تله رهاشدگی
در حالت کلی میتوان تله رهاشدگی را به نوع مختلف، تقسیم کرد:
طرحواره رهاشدگی بر اساس وابستگی
معمولا این دسته از افراد، در محیطی بزرگ شدهاند که به شدت محافظتشده و مراقبتشده بودند؛ از همین رو، از همان دوران کودکی وابستگی شدیدی به پدر و مادر خود پیدا کردهاند و شخصیت وابستهای دارند. همین موضوع باعث میشود که فرد هنگام سختیها دچار احساس فقدان شود و همواره نگران این موضوع باشد که تنها شود و کسی نتوان مسئولیتها او را قبول کند.
طرحواره رهاشدگی بر اساس بیثباتی
نوع دوم تله رهاشدگی، مربوط به محیطی است که از نظر احساسی و عاطفی برای کودک ناپایدار بوده است. این موضوع که هیچ کسی در کنار کودک نبوده است و یا او را نادیده گرفته و همیشه سرزنش کرده اند می تواند باعث ایجاد تله رهاشدگی شده باشد.
دلایل به وجود آمدن طرحواره رهاشدگی
یکی از سوالات مهمی که در این بین مطرح میشود، این است که چه عاملی باعث شکلگیری طرحواره رهاشدگی در فرد میشود. طرحواره رهاشدگی، همچون سایر طرحوارهها و تلههای روانی، معمولا ریشه در کودکی افراد و محیطی که در آن بزرگ شدهاند دارد. در ادامه، برخی از مهمترین دلایل به وجود آمدن طرحواره رهاشدگی در فرد صحبت میکنیم:
عدم شکل گیری دلبستگی ایمن در دوران کودکی
یکی از مهمترین دلایلی که فرد دچار طرحواره رهاشدگی میشود، عدم شکل گیری دلبستگی ایمن در دوران نوزادی فرد است. زمانی که کودک در دوران کودکی، به خصوص نوزادی، حمایت عاطفی کافی از والدین خود، به خصوص مادر، دریافت نمیکنند، دچار طرحواره رهاشدگی میشوند. از این رو، توصیه میشود که به اندازه کافی در دوران نوزادی فرزند خود را در آغوش بکشید و حمایت عاطفی از او داشته باشد.
همچنین آن دسته از کودکانی که در دوران نوزادی از مادر خود جدا میشوند و به هر دلیلی، مثل بیماری مادر، فوت مادر، طلاق والدین و … از حضور مادر محروم میشوند، احتمالا در دوران بزرگسالی دچار طرحواره رهاشدگی میشوند.
اضطراب جدایی
افرادی که به اضطراب جدایی مبتلا هستند، هنگام جدا شدن از والدین واکنشهای زیادی را از خودشان بروز میدهند. این اتفاق میتواند زمینه شکلگیری طرحواره رهاشدگی را ایجاد کند.
اختلال اضطراب جدایی کودک یکی از انواع اختلالات اضطرابی کودک است که هم برای او و هم والدینش مشکلات متعددی را ایجاد میکند. آغوش مادر و حضور در کنار والدین و بستگان درجه اول، بهترین و امنترین مکان برای کودک است و کودک شما وقتی در کنارتان است، احساس آرامش میکند؛ طبیعی است که با فاصله گرفتن از کودک، این احساس آرامش کاهش پیدا کند و فرزندتان دچار اضطراب شود.
واگذاری نگهداری از کودک به دیگران
یکی دیگر از مواردی که میتواند باعث اضطراب جدایی و تله رهاشدگی در کودک شود، واگذاری نگهداری و مراقبت از کودک به دیگران است. در سالهای ابتدایی زندگی کودک، به خصوص دوران نوزادی، لازم است که مراقبت و نگهداری از کودک به والدین، به خصوص مادر سپرده شود تا کودک بتواند ارتباط عاطفی امنی با والدین خود برقرار کند.
کودکانی که والدین شاغل دارند یا به هر علتی پدر و مادر برای مدت زمانی نمیتوانند از او مراقبت کنند، عموما به طرحواره رهاشدگی مبتلا میشوند. برای مثال این طرحواره در کودکی که به مهدکودک یا مادربزرگ، خاله و … سپرده میشود و مراقبت از او توسط افرادی به جز پدر و مادر صورت میگیرد، ایجاد میشود.
درگیری و کشمکش بین والدین
کودکانی که والدین آنها در برابر کودک با یکدیگر دعوا میکنند و کشمکش زیادی دارند نیز در آینده دچار طرحواره رهاشدگی میشوند؛ زیرا از همان دوران کودکی نگران این موضوع هستند که والدینشان از هم جدا شوند و آنها را رها کنند.
درمان طرحواره رهاشدگی
خوشبختانه طرحواره رهاشدگی نیز، مثل سایر طرحوارههای مخرب، درمان دارد و شما میتوانید بعد از تشخیص این طرحواره، برای درمان آن اقدام کنید. یکی از بهترین گزینههای درمانی برای درمان طرحواره رهاشدگی، طرحواره درمانی است. طرحواره درمانی یکی از تکنیکهای نوین روانشناسی و روانکاوی است که به حل بسیاری از مشکلات و اختلالات روان، به خصوص اختلالات مربوط به شخصیت مرزی کمک میکند. در روش طرحواره درمانی، ما ابتدا به دنبال رفتارها و حرکات تکرارشونده در فرد میگردیم و سپس به دنبال پیدا کردن ریشه آن هستیم.
معمولا در طرحواره درمانی، از تکنیکهای روانشناسی شناختی و همچنین روان درمانی استفاده میشود. پروسه طرحواره درمانی، پروسهای نسبتا طولانی است. در جلسات اولیه، روان درمانگر سعی میکند تا ریشه طرحواره رهاشدگی در فرد را پیدا کند و سپس با ارائه راهکارهای مختلف و تکنیکهای روانشناسی شناختی، سعی در درمان طرحواره رهاشدگی دارد.
رفتار درمانی یکی از تکنیکهای روانشناسی است که برای درمان بسیاری از اختلالات و مشکلات، بسیار سودمند و موثر است. در این تکنیک، ما بر این باوریم که رفتارهای اشتباه، به صورت ذاتی به وجود نیامندهاند؛ بلکه حاصل آموزش و یادگیری فرد در طول زندگی و در موقعیتهای مختلف است. در رفتار درمانی، ما سعی داریم تا رفتارهای مخرب و اشتباه را اصلاح کنیم و رفتارها و عادتهای خوب را جایگزین آنها کنیم.