ارتقای سلامت روان کودکان در محیط خانه
سلامت روان کودک نیز به اندازه سلامت فیزیکی و جسمی آن‌ها مهم است. همانطور که والدین نسبت به بیماری‌های فیزیکی کودکان حساس هستند و با ایجاد محیطی بهداشتی و تغذیه مناسب به دنبال ارتقای سلامت فیزیکی کودکان خود هستند، در مورد سلامت روان فرزند خود نیز باید حساسیت داشته باشند.
متاسفانه بسیاری از والدین توجهی نسبت به سلامت روان کودک خود ندارند و محیط خانه و خانواده تبدیل به یک فضای پرتنش و سمی برای کودکان شده است و کودک در چنین محیطی شانس تقویت مهارت‌ها و کشف استعدادهای خود را ندارد.
با شیوع کووید ۱۹، موضوع سلامت روان کودکان بیش از هر موقع دیگری اهمیت پیدا کرده است. در چنین شرایطی، کودکان بیشتر زمان خود را در خانه و در کنار والدین خود می‌گذرانند و ایجاد محیطی مناسب در خانه برای رشد و تربیت کودک بسیار مهم است؛ از طرف دیگر، دوری از مدرسه و دوستان باعث شده است که کودکان احساس تنهایی کنند؛ از این رو فراهم کردن محیطی برای سرگرمی کودک بسیار مهم است.
در این نوشته از کلینیک مشاوره برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم به سراغ راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان کودکان در محیط خانه برویم. اگر شما هم جزو والدین دغدغه‌مند هستید و سلامت روان کودکتان به اندازه سلامت فیزیکی او برایتان اهمیت دارد، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
سلامت روان کودکان نیز به اندازه سلامت فیزیکی آن‌ها اهمیت دارد. شما باید همانقدر که به سلامت فیزیکی فرزندتان توجه می‌کنید، به فکر سلامت روان اون نیز باشید. در صورت مشاهده هرگونه مشکل در فرزندتان مثل گوشه‌گیری، ناراحتی، بیش فعالی، مشکلات یادگیری، افت تحصیلی و … بهتر است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
اهمیت سلامت روان کودک
سلامت روان در کودکان به معنی وجود شرایط متعادل روانی برای رسیدن به رشد عاطفی و یادگیری مهارت‌های اجتماعی سالم و نحوه مقابله با مشکلات است. کودکانی که دارای سلامت روان بالایی هستند، کیفیت زندگی بهتری نیز دارند و عملکرد خوبی در خانه، مدرسه و اجتماع از خود نشان می‌دهند.
اختلالاتی روانی در کودکان به عنوان تغییرات جدی در نحوه یادگیری، رفتار یا کنترل احساسات شناخته می‌شوند که باعث پریشانی و ایجاد مشکل در زندگی روزمره کودک می‌شود. بسیاری از کودکان هر از گاهی دچار ترس، نگرانی و اضطراب می‌شوند و رفتارهای مخرب و غیراجتماعی از خود نشان می‌دهند. در برخی از موارد ممکن است کودک ناگهان به گوشه‌گیری و تنهایی رو آورد یا شروع به پرخاشگری کند. در چنین شرایط لازم است تا نسبت به تغییر رفتار ناگهانی کودک هوشیار باشید و اگر علائم مختلف در رفتار کودک مشاهده کردید برای رفع مشکل و تشخیص اختلال روانی، به یک روانشناس کودک مجرب مراجعه کنید.
اختلالات روان کودک تنها شامل اختلالاتی مثل بیش فعالی، اوتیسم، اختلالات یادگیری نمی‌شود؛ بلکه بیماری‌های روانی مثل افسردگی، اضطراب، تروما، فوبیا، اختلالات گفتار و … نیز جزو رایج‌ترین اختلالات روان شایع بین کودکان می‌باشند و سلامت روان فرزند شما را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ پس لازم است که نسبت به این گونه از اختلالات روان نیز حساسیت بیشتری داشته باشید و در صورت مشاهده علائم هر یک از این اختلالات، حتما به یک روانشناس کودک متخصص مراجعه کنید.
راهکارهای ارتقای سلامت روان کودکان
با توجه به شرایط ویژه حال حاضر و گسترش ویروس کرونا در جهان، دیگر امکان تفریح و گشت‌وگذار مانند سابق برای کودکان وجود ندارد. کودکان این روزها بیشتر وقت خود را در خانه می‌گذرانند و امکان وقت گذراندن با کودکان هم سن و سال خود را مانند سابق ندارند. ما به عنوان والدین وظیفه داریم تا شرایط خانه را طوری فراهم کنیم که به ارتقای سلامت روان کودکان کمک کند. در ادامه چند تکنیک ساده برای ارتقای سلامت روان کودکان در خانه بیان می‌کنیم:
قصه گویی
یکی از روش‌های بسیار ساده و مفیدی که برای ارتقای سلامت کودکان در خانه می‌توانید انجام دهید، قصه گویی است. با کمک قصه و داستان می‌توانید نکات آموزش بسیار زیادی را به صورتی جذاب و خلاقانه به کودکان ارائه دهید؛ همچنین می‌توانید قصه را به صورت فعال و دو جانبه برای کودکان تعریف کنید و از او بخواهید که جای برخی از کارکترها صحبت کند یا پایان قصه را با توجه به سلیقه خود تغییر دهد.
برای ارتقای سلامت روان کودکان در خانه، قصه گویی را به یک روتین روزانه تبدیل کنید و سعی کنید در روز، دقایقی را به قصه گفتن و خواندن کتاب داستان برای کودکتان اختصاص دهید. ساعات پایانی روز و قبل از خواب زمان مناسبی برای قصه گویی برای کودکان است.
اجرای نمایش عروسکی
با کمک اجرا و نمایش نیز می‌توانید به ارتقای سلامت روان کودکان کمک کنید. اجرای نمایش برای کودکان جذابیت بسیار بالایی دارد و از این طریق می‌توانید مهارت‌های اجتماعی را به او آموزش دهید؛ همچنین اجرای نمایش توسط کودکان باعث می‌شود که فرزند شما، به صورت ناخودآگاه مشکلات و مسائلی که او را آزار می‌دهد بیان کند و شما با توجه به لحن کارکترها و دیالوگ‌هایی که از طرف کودک بیان می‌شود، می‌توانید اطلاعات جامع و مفیدی درباره دغدغه‌ها و مشکلات کودکتان بدست آورید.
نمایش عروسکی را می‌توانید در کنار سایر اعضای خانواده اجرا کنید و یک کار خانوادگی و گروهی انجام دهید. حتما کودکتان را نیز برای اجرای نمایش مشارکت دهید و از ایده‌ها و نظرهای او استفاده کنید. این موضوع سبب افزایش خلاقیت کودکان می‌شود؛ همچنین از آن جایی که کودک حضور و اجرا در جمع را تمرین می‌کند، اجرای نمایش عروسکی سبب بالا رفتن اعتماد به نفس کودک می‌شود.
اعتماد به نفس تاثیر زیادی در سلامت روان و روحیه کودکان دارد. کودکان با اعتماد به نفس بالا، در بزرگسالی نیز بهتر و موفق‌تر عمل می‌کنند. کودک با اعتماد به نفس، در اجتماع و حضور دیگران نیز بهتر ظاهر می‌شود و عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد.
آموزش مدیریت استرس و هیجانات
یکی از کارهای مهمی که ما به عنوان والد باید به کودکانمان آموزش دهیم، آموزش مدیریت استرس و هیجانات است. هرچقدر هم که بخواهیم شرایط را طوری فراهم کنیم که سلامت روان فرزندمان تحت تاثیر قرار نگیرد، باز هم عواملی وجود دارند که کنترل آن‌ها دست ما نیست و می‌تواند باعث لطمه زدن به سلامت روان فرزندمان شود.
در چنین شرایطی بهتر است که کودک را برای رویارویی با این عوامل آماده کنیم و نحوه کنترل احساسات و برخورد با مشکلات را به او آموزش دهیم. آموزش مدیریت استرس و هیجانات این امکان را به کودک شما می‌دهد تا در صورت مواجهه با مشکلات مختلف، توانایی مدیریت احساسات خود را داشته باشد و کمترین ضربه عاطفی را تجربه کند.
ایجاد محیط امن و آرام در خانه
مهم‌ترین کاری که شما برای ارتقای سلامت روان کودکان در محیط خانه می‌توانید انجام دهید این است که محیط خانه را به یک فضای امن و آرام برای کودکتان تبدیل کنید. کودکانی که والدین آن‌ها در خانه با یکدیگر مشاجره دارند، معمولا بیشتر تحت تاثیر آسیب‌های روانی مثل استرس و اضطراب قرار می‌گیرند. با ایجاد فضایی گرم و صمیمی در خانه، به ارتقای سلامت روان کودک کمک کنید.
ایجاد عادت زندگی سالم
سلامت فیزیکی، تاثیر زیادی روی سلامت روان دارد. برای ارتقای سلامت روان کودک لازم است که عادت زندگی سالم را در او ایجاد کنید. از عادت غذا خوردن سالم گرفته تا ورزش، تحرک و ساعت خواب مناسب همگی روی سلامت روان کودک تاثیرگذارند.
بازی با والدین
برای ارتقای سلامت روان کودک لازم است تا در روز ساعات مفید و باکیفیتی را با او بگذرانید. بازی کردن یکی از راهکارهای ضروری و بسیار ساده برای ارتقای سلامت روان کودکان در خانه است. با کمک بازی شما می‌توانید ارتباط بهتر و مفیدتری را با فرزند خود داشته باشید و لحظات خانوادگی خوبی را با یکدگیر بگذرانید. برای آن که بازی کردن با کودک را به صورت حرفه‌ای انجام دهید، می‌توانید به سراغ برخی از تکینک‌های بازی درمانی بروید.
بازی درمانی یکی از تکنیک‌های روانشناسی است که در آن روانشناس کودک و بازی درمانگر به کودک کمک می‌کند تا احساسات و عواطف خود را از طریق بازی نمایش دهد و درمانگر از این طریق می‌تواند به کودک راهکارهایی برای حل و کنار آمدن با مشکل ارائه دهد.
تقویت روابط با اطرافیان
کودک شما برای داشتن روان سالم نیاز دارد که علاوه بر اعضای خانواده، با افراد دیگری نیز در ارتباط باشد. برای تقویت سلامت روان کودک لازم است تا شرایط را برای داشتن ارتباط سالم با دیگر افراد مثل اعضای فامیل یا دوستان هم سن و سال او فراهم کنید.
