سندروم آسپرگر یکی از اختلالات نسبتا شایع بین کودکان، به خصوص کودکان مبتلا به اوتیسم است. تشخیص این اختلال در کودکان کمی دشوار است و علائم مشخص و دقیقی ندارد؛ با این حال، کودک مبتلا به سندروم آسپرگر در برقراری ارتباط اجتماعی دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند همانند سایر هم سن و سالان خود عمل کند.
معمولا سندروم آسپرگر در همان دوران کودکی خود را نشان می‌دهد و قابل تشخیص است؛ با این حال، هر گوشه‌گیری و کم‌صحبتی کودک را نیز نمی‌توان به سندروم آسپرگر نسبت داد. برای تشخیص اصلی و بهتر سندروم آسپرگر بهتر است که در صورت مشاهده علائم به روانشناس کودک مراجعه کنید تا به تشخیص قطعی سندروم آسپر کمک کند و همچنین روند درمان آسپرگر را شروع کند.
اگرچه سندروم آسپرگر درمان قطعی ندارد، اما با رعایت برخی از نکات می‌توانید علائم سندروم آسپرگر را در کودک خود کاهش دهید و روش‌های ارتباطی را به کودک بیاموزید تا کودک بتواند در جامعه و در بین هم سن و سالان خود، به‌خوبی حضور داشته باشد و بتواند ارتباط موثری با دیگران برقرار کند و نیازهای خود را به‌خوبی رفع کند. در صورت بی‌توجهی به درمان سندروم آسپرگر، این اختلال در بزرگسالی نیز همراه فرزند شما خواهد بود و او را دچار مشکلات مختلفی می‌کند.
همانطور که پیش‌تر هم گفتیم، سندروم آسپرگر در کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار بیشتر مشاهده می‌شود و این اختلال را می‌توان به اختلالات طیف اوتیسم در کودکان نسبت داد؛ اما این به موضوع به این معنی نیست که کودکی که به آسپرگر مبتلا است از بهره هوشی کمتری نسبت به سایر هم سن و سالان خود برخوردار است. تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر عموما از بهره هوشی بیشتری نسبت به هم سن و سالان خود برخوردارند؛ اما نحوه برقراری ارتباط آن‌ها با دیگران متفاوت است و نیاز به آموزش و تمرین در این زمینه دارند.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم در مورد سندروم آسپرگر و علائم آن و در نهایت درمان آسپرگر صحبت کنیم. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودک را در محیطی آرام و جذاب برای کودکان فراهم کرده است. متخصصان و روانشناسان کودک ما از تجربه و مهارت کافی برای ارتباط با کودکان برخوردارند و در تشخیص و درمان اختلالات به کودک شما کمک می‌کنند.
سندروم آسپرگر چیست؟
سندروم آسپرگر یکی از اختلالات طیف اوتیسم است و از طریق نقص در برقراری ارتباط و تکرار الگوهای رفتاری مکرر تشخیص داده می‌شود. کودکان که دچار آسپرگر می‌شوند، در برقراری ارتباط با دنیای بیرون دچار مشکل می‌شوند؛ به بیان دیگر، این دسته از کودکان دنیای بیرون را با دیدی متفاوت‌تر از ما مشاهده می‌کنند.
برخلاف باور عموم، کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر از بهره هوشی بالایی برخوردارند؛ اما به دلیل تفاوتی که با سایر کودکان دارند، ارتباط برقرار کردن برای آن‌ها سخت‌تر است. کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر در کسب مهارت‌های زبانی مشکل ندارند؛ اما برخی از آن‌ها ممکن است در مهارت‌های حرکتی تاخیر داشته باشند.
اوتیسم یا اختلال ASD یکی از اختلالات نورولوژیکی است که در سال‌های اولیه زندگی خود را نشان می‌دهد. کودکان مبتلا به اوتیسم، معمولا در برقرای ارتباط با دیگران دچار مشکل می‌شوند و ممکن است مغز آن‌ها نتواند در رفتارهای اجتماعی، مهارت‌های یادگیری، دوستی و … خوب عمل کند.
علائم سندروم آسپرگر
سندروم آسپرگر در همان دوران کودکی خود را نشان می‌دهد و شما می‌توانید برخی از نشانه های سندروم آسپرگر را در کودک تشخیص دهید. به طور کلی، کودکان که دچار اختلال آسپرگر می‌شوند، در برقراری ارتباط دچار ضعف هستند. معمولا این کودکان هنگام صحبت کردن ارتباط چشمی برقرار نمی‌کنند یا زبان بدن ضعیفی دارند. در ادامه برخی از رایج‌ترین علائم آسپرگر را معرفی می‌کنیم:
- ارتباط کلامی غیرعادی
- مشکل در مشارکت و گفتگو دو نفره
- مشکل در ابراز عواطف یا واکنش به عواطف اجتماعی
- ضعف در انجام کارهای گروهی و مشارکت‌های اجتماعی
- مشکل در ارتباط با هم سن و سالان و ایجاد روابط دوستی
- انجام کارها به صورت روتین (به عنوان مثال خوردن یک صبحانه مشخص در روز)
- تکان دادن دست‌ها و حرکات مکرر بدن
- علاقه به انجام کارهای تکراری
- حساسیت بیش از حد به جنبه‌های حسی محیط
تشخیص سندروم آسپرگر در کودکان
اگرچه علائم بالا در بین اغلب کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر مشترک است؛ اما تنها با این علائم نمی‌توان تشخیص قطعی داد. برای تشخیص قطعی سندروم آسپرگر در کودکان بهتر است که به روانشناس کودک مراجعه کنید. روانشناس کودک با بررسی علائم و انجام تست‌ها و آزمایش‌های مختلف می‌تواند به طور قطعی به شما بگوید که آیا کودک شما مبتلا به سندروم آسپرگر است یا خیر.
معمولا در درمان اختلالات طیف اوتسیم، نیاز به چند درمان مکمل و مراجعه به چندین متخصص است. درمان و تشخیص سندروم آسپرگر نیز از این قاعده مستثنی نیست. در برخی از موارد نیز لازم است که علاوه بر روانشناس، از کمک دیگر متخصصان مثل متخصص اعصاب و روان نیز بهره ببرید. در چنین شرایطی، روانشناس کودک شما را به سایر متخصصان ارجاع می‌دهد و با هماهنگی با هم، به تشخیص و درمان سندروم آسپرگر کمک می‌کنند.
یکی از سوالات مهم درباره اختلال اوتیسم این است که آیا اوتیسم درمان دارد. این سوال دغدغه ذهنی بسیاری از والدینی است که کودک مبتلا به اختلال اوتیسم دارند. نکته مهمی که در مواجهه با درمان اوتیسم باید در نظر داشته باشید این است که تاکنون هیچ درمان قطعی برای اوتیسم پیدا نشده است؛ با این حال، برخی از تمرین‌ها و تکنیک‌ها می‌تواند به کودک شما کمک کند تا با محیط پیرامون خود بهتر ارتباط برقرار کند و همانند سایر کودک، زندگی نرمالی را در پیش بگیرد.
درمان سندروم آسپرگر
اگرچه همچنان درمان قطعی برای سندروم آسپرگر وجود ندارد، اما برخی از تمرین‌ها و تکنیک‌ها می‌تواند به کودک شما کمک کند. توجه داشته باشید که هر کودکی با دیگری متفاوت است؛ پس نمی‌توان یک درمان کلی برای همه کودکان مبتلا به اختلال آسپرگر در نظر گرفت و با توجه به نظر روانشناس، روند درمان آسپرگر برای کودک شما مشخص می‌شود. در ادامه برخی از روش های درمان آسپرگر را معرفی می‌کنیم:
تمرینات مهارت‌های اجتماعی
همانطور که گفتیم، کودکان مبتلا به اختلال آسپرگر، در مهارت‌های اجتماعی و ارتباط با دیگر هم سن و سالان خود دچار ضعف هستند؛ پس لازم است که این مهارت‌ها را به نوعی دیگر به کودک آموزش دهیم. در جلسات روانشناسی کودک، درمانگر سعی می‌کند که با تمرین‌ها و تکنیک‌های مخصوص در قالب بازی‌درمانی، این مهارت‌ها را به کودک آموزش دهد.
درمان شناختی رفتاری
کودکان مبتلا به اوتیسم و سندروم آسپرگر، علاقه زیادی به انجام کارهای تکراری دارند. با بررسی این رفتارها و کمک از یک روانشناس ماهر، می‌توان به مرور زمان به ترک این عادات کمک کرد و علاقه وسواس‌گونه کودک به انجام کارهای تکراری را از بین برد.
دارو درمانی
معمولا کودکانی که دچار سندروم آسپرگر می‌شوند، با اختلالات دیگری مثل افسردگی و اضطراب نیز درگیر می‌شوند. دارو درمانی و مصرف برخی از داروها می‌توان به کنترل بسیاری از این علائم کمک کند. توجه داشته باشید که دارو درمانی حتما باید زیر نظر روانپزشک کودک انجام بگیرد.
سندروم آسپرگر می‌تواند باعث بروز اختلال اضطراب در کودک شما شود. اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند زندگی نرمال فرزند شما را به طور کلی بر هم بزند. کودکی که پیوسته اضطراب و استرس دارد، قطعا نمی‌تواند مانند سایر کودکان به دنبال بازی و سرگرمی باشد؛ همچنین این موضوع می‌تواند مانع از بروز استعدادها و خلاقیت فرزند شما شود. از این رو بسیار مهم است در صورت مشاهده علائم اختلال اضطراب فراگیر در فرزندتان، هرچه سریع‌تر روند درمان اختلال اضطرابی را در پیش بگیرید تا کودک شما هم بتواند مثل سایر کودکان، زندگی نرمال و شادی را تجربه کند.
کار درمانی جسمی
برخی از کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر در انجام حرکات فیزیکی دچار مشکل می‌شوند. کاردرمانی جسمی و انجام تمرینات فیزیکی می‌تواند به این کودکان کمک کند. کاردرمانی جسمی کودکان به هماهنگی بیشتر حرکات کودک کمک می‌کند.
کاردرمانی جسمی به کودکانی که اختلالات حرکتی مختلف دارند، کمک می‌کند تا حرکات خود را اصلاح کنند و تا حد امکان زندگی نرمالی را در پیش بگیرند. برخی از اختلالات روان مثل اوتیسم یا بیش فعالی می‌تواند مشکلات مختلفی در نوع حرکت کودکان ایجاد کند. همچنین اسپاسم عضلات یا عدم تکامل مراحل رشد حرکتی باعث می‌شود که کودک به‌خوبی و متناسب با سن خود نتواند حرکت کند.
گفتار درمانی
برای آن دسته از کودکانی که دچار اختلالات گفتاری و اختلالات زبان می‌شوند، شرکت در جلسات گفتار درمانی می‌تواند بسیار سودمند باشد. از این رو، روانشناس با توجه به مهارت‌های کودک ممکن است گفتار درمانی را نیز در روند درمان کودک مبتلا به آسپرگر بگنجاند.
گفتار درمانی کودک یک روش درمانی است که به کمک یک درمانگر متخصص به نام گفتار درمان صورت می‌گیرد. گفتار درمان با مهارت، آموزش و تکنیک‌های مختلفی که به کار می‌گیرد، در ابتدا سعی بر شناسایی نوع اختلال گفتاری کودک و در مراحل بعدی درمان آن به کمک تمرین و بازی‌های مختلف را دارد.
آموزش والدین
در درمان آسپرگر، والدین نقش به‌سزایی را ایفا می‌کنند. برای آن که روند درمان هرچه سریع‌تر پیش برود و کودک شما خیلی زود پیشرفت کند، شرکت در جلسات روان درمانی به‌تنهایی کافی نیست. در این بین، والدین نیز باید آموزش‌های کافی برای برخورد با کودک مبتلا به سندروم آسپرگر را ببینند تا بتوانند در محیط خانه نیز رفتار درستی با کودک داشته باشند. همچنین برخی از تمرینات نیاز به تکرار دارند و با آموزش والدین می‌توانید این تمرین‌ها را در خانه نیز انجام دهید؛ پس بخشی از درمان سندروم آسپرگر روی دوش والدین است. معمولا روانشناس کودک یا روانشناس خانواده، در کنار جلسات کاردرمانی کودک، جلساتی را نیز مخصوص والدین برگزار می‌کند تا والدین نیز آموزش ببینند.
تفاوت سندروم آسپرگر و اوتیسم
یکی از سوالات رایج در مورد سندروم آسپرگر، تفاوت سندروم آسپر و اختلال اوتیسم می‌باشد. اگرچه در گذشته مرز بین سندروم آسپرگر و اختلال اوتیسم بسیار مشخص‌تر بود؛ اما از سال ۲۰۱۳، سندروم آسپرگر به زیرمجموعه اختلالات اوتیسم(ASD) وارد شد. در حالت کلی می‌توان گفت که سندروم آسپرگر یکی از انواع رایج اختلالات اوتیسم اس؛ اما اگر بخواهیم سندروم آسپرگر را دقیق‌تر تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر علاقه‌ای شدید به موضوعی خاص دارند و الگوهای رفتاری تکراری دارند. همچنین این کودکان در تعاملات اجتماعی نیز دچار مشکل هستند. در حالت کلی می‌توان گفت که، سندروم آسپرگر اگرچه شباهت زیادی به اوتیسم دارد؛ اما علائم آن بسیار خفیف‌تر است و در نگاه کلی، کودک بدون مشکل به نظر می‌رسد.
