دروغگویی یکی از مسائلی است که ممکن است در رشد و تربیت کودکان به وجود آید و برای والدین و مراقبین به چالش کشیده باشد. در حالی که برخی از والدین ممکن است از دروغگویی کودکان ناراضی شده و آن را به عنوان یک رفتار ناپسند تلقی کنند، اما درک عمیقتر از علت و فرایندهای دروغگویی کودکان میتواند به والدین کمک کند تا بهترین راه برای مدیریت و پاسخگویی به این مسئله را پیدا کنند.
دروغگویی کودکان ممکن است به عنوان یک راه برای فرار از موقعیتهای ناراحت کننده، ترس از مجازات یا حتی تأثیرات محیطی مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین، در برخی موارد، دروغگویی میتواند نشانهای از تخیلات و خلاقیت کودکان باشد. در این مقاله، به بررسی عوامل مختلفی که میتواند به دروغگویی کودکان منجر شود، میپردازیم. همچنین، راهکارها و رویکردهای موثر برای مدیریت و پاسخگویی به این رفتار را مورد بررسی قرار میدهیم. این مقاله به والدین، مراقبین و متخصصان تربیتی کمک میکند تا بهترین راه برای حمایت و رشد سالم کودکان خود را انتخاب کنند.
علل دروغگویی در کودکان
- دروغ گفتن والدین به فرزندشان میتواند بر او تأثیر بگذارد تا او نیز دروغگو شود. گاهی والدین فکر میکنند که میتوانند با دروغهایشان کارشان را انجام دهند، اما بچهها باهوش هستند و آنها را میبینند. دروغهای کوچک، مانند گفتن اینکه بعداً کاری را انجام میدهید و آن را انجام نمیدهید، میتواند باعث شود بچهها باور کنند که دروغ گفتن برای آنها هم اشکالی ندارد.
- کودکان ممکن است دروغ بگویند زیرا واقعاً معنی دروغ را نمی فهمند. آنها هنوز در حال یادگیری هستند و گاهی اوقات واقعیت را با خیال اشتباه میگیرند و ناخواسته دروغ میگویند.
- کودکان و نوجوانان برای به دست آوردن آنچه میخواهند دروغ میگویند. برای مثال، اگر از آنها بپرسند که آیا اتاقشان را تمیز کردهاند، ممکن است دروغ بگویند و بله را بگویند تا بتوانند بیرون بروند و بازی کنند. نفع شخصی یکی از دلایل رایج دروغگویی در کودکان در هر سنی است.
- ترس عامل اصلی دروغگویی در کودکان است. آنها برای جلوگیری از عواقب منفی یا مجازات، دروغ میگویند. آنها ممکن است مطمئن نباشند که اگر حقیقت را بگویند چه اتفاقی خواهد افتاد. ترس همچنین میتواند از موقعیتهای بدرفتاری ناشی شود، جایی که کودکان ممکن است باور کنند که گفتن حقیقت به دیگران آسیب میزند یا اوضاع را برای خودشان بدتر میکند. این ترس می تواند چرخه ای از دروغ گفتن ایجاد کند که در آن هر چه کودک بیشتر ترسیده باشد، بیشتر دروغ می گوید.
- کودکان ممکن است برای جلب توجه و ایجاد تصویر خوب از خود دروغ بگویند. آنها ممکن است برای اغراق در دستاوردهای خود دروغ بگویند که معمولا زمانی اتفاق میافتد که والدین ناآگاهانه فرزند خود را با دیگران مقایسه میکنند.
- برخی از کودکان دروغ می گویند تا دیگران را بخندانند. آنها حتی ممکن است جوک ها یا خاطراتی بسازند که شامل دروغ یا آسیب رساندن به شخص دیگری باشد اما باعث خنده دیگران میشود. این موضوع در میان نوجوانانی که میخواهند در مدرسه در میان همسالان خود محبوبیت داشته باشند، بیشتر دیده می شود.
- عزت نفس پایین می تواند دلیل دیگری برای دروغگویی در کودکان باشد. آنها برای پوشاندن عیوب خود دروغ میگویند تا در مقابل دیگران بهتر ظاهر شوند.
- فشار همسالان نیز در دروغگویی کودکان نقش بسزایی دارد. آنها می خواهند با دوستان خود هماهنگ شوند و ممکن است احساس کنند که برای پذیرفته شدن نیاز به دروغ گفتن دارند.
- در برخی موارد کودکان به عنوان نوعی پرخاشگری دروغ می گویند. آنها عمدا دروغ می گویند تا به دیگران صدمه بزنند یا آنها را برای انجام کاری فریب دهند. مانند دروغ گفتن به روانشناس به دلیل عصبانیت نسبت به یکی از اعضای خانواده.
دروغگویی در کودکان مبتلا به بیش فعالی
چندین مطالعه علمی درباره ارتباط بین بیش فعالی (ADHD) و دروغگویی در کودکان را مورد بررسی قرار دادهاند:
علل دروغگویی در کودکان مبتلا به بیش فعالی
- تکانشگری: کودکان مبتلا به ADHD اغلب با رفتارهای تکانشی دست و پنجه نرم می کنند که احتمال دروغ گفتن را افزایش می دهد. آنها بدون فکر کردن به عواقب حرفهای خود، چیزهایی را بیان میکنند یا برای اجتناب از مجازات داستان جعلی میگویند.
- کمبود حافظه: برخی از مطالعات نشان میدهند که کمبود حافظه فعال، یکی از ویژگیهای مشترک افراد مبتلا یه ADHD، میتواند توانایی کودک را برای یادآوری دقیق رویدادها مختل کند و منجر به حرفههای ساختگی یا تحریف اتفاقات شود.
- رفتار پاداش جویانه: کودکان مبتلا به ADHD ممکن است برای به دست آوردن نتیجه مد نظرشان یا پاداش گرفتن، دروغ بگویند، زیرا طبیعت تکانشی آنها بدست آوردن رضایت فوری را بر عواقب بلندمدت دروغگویی در اولویت قرار میدهد.
دروغگویی کودکان در سنین مختلف
دروغگویی کودکان در سنین مختلف ممکن است متفاوت باشد و بسته به فرایندهای رشدی و تجربههای آنها تغییر کند. در اینجا به بررسی دروغگویی در سنین مختلف از کودکی تا دوره نوجوانی میپردازیم:
کودکی (سن 3 تا 6 سال):
- در این دوره، کودکان معمولاً قابلیت تشخیص بین دروغ و حقیقت را دارند، اما گاهی اوقات ممکن است دروغگویی کوچکی را انجام دهند تا از موقعیتهای ناراحت کننده فرار کنند یا تجربیات خود را زیباتر نشان دهند.
- این دروغگویی معمولاً به عنوان یک بازی یا تخیل کودکانه میباشد و معمولاً به عنوان موضوع جدی تلقی نمیشود.
دوره مدرسه (سن 6 تا 12 سال):
- در این دوره، کودکان شروع به درک عواقب اجتماعی و اخلاقی دروغگویی میکنند.
- ممکن است دروغگویی برای پنهان کردن اشکالات یا خلافیات کوچک ترشح شود، یا برای جلب توجه والدین یا همکلاسیها.
- کودکان در این دوره ممکن است به دلیل نیاز به تأیید و قبولیت در گروههای همسالان، دروغ بگویند.
نوجوانی (سن 12 تا 18 سال):
- در این دوره، دروغگویی ممکن است بیشتر به دلیل تلاش برای خودافشایی مثبت یا مدیریت تصویر شخصی اتفاق بیفتد.
- نوجوانان ممکن است دروغگویی را برای پنهان کردن اعتراضات یا فشارهای اجتماعی انجام دهند.
- این دوره ممکن است با چالشهای شدیدی مواجه شود، از جمله تعارض بین خودشناسی و تصویری که دیگران از آنها دارند.
با توجه به اینکه دروغگویی در هر دوره از زندگی کودکان میتواند با دلایل و عوامل مختلفی روبرو شود، بهتر است والدین و مراقبین از یک روش تربیتی سازنده و پاسخگو استفاده کنند تا به بهترین شکل با این موضوع مواجه شوند.
نحوه مقابله با کودکی که دروغ میگوید
برای مقابله با دروغگویی کودکان لازم است برخی رفتارها را انجام دهید تا این عادت بد از ذهن کودک شما خارج شود. در خیلی از مواقع مساله ساده تری وجود دارد که با راحت ترین روش بهبود مییابد. در ادامه نحوه مقابله با این رفتار کودکان را توضیح داده ایم.
- هرگز واکنش جدی و هیجانی نشان ندهید. سرزنش، شرمساری، نصیحت و تنبیه کودکان باعث تکرار دوباره رفتار کودک میشود.
- به دنبال دلیل دروغگویی کودک خود باشید. برای انجام این کار لزومی ندارد که با سوالات به کودک حمله کنید. رجوع به رفتارهای خود و بررسی رفتارهای گذشته تا حدودی شما را به جواب میرساند.
- دروغگویی کودک را به رویش نیاورید. زمانی که به کودک بگویید متوجه دروغ او شده اید، مرز بین والد و فرزند از بین خواهد رفت. در این شرایط باعث لجبازی کودک میشود.
- همیشه حقایق را با کودک در میان بگذارید. کودک والدین را الگوی خود قرار میدهند. به همین دلیل باید با کودک راستگو باشید تا او نیز با شما صادقانه برخورد کند.
- به نیازهای کودک توجه کنید. زمانی که توجه خود را از نیازهای کودک بر میدارید. باعث میشود برای رفع نیازهای خود دست به دروغگویی بزند تا شما برای او کاری انجام دهید.
- رابطه صمیمانه ای با کودک خود برقرار کنید. به جای بحث و دعوا فقط ناراحتی خود را از رفتارهای او نشان دهید.
- رفتار متعادل و مشخصی داشته باشید. زمانی که والدین برخورد یکسان و مناسبی با کودک نداشته باشند کودک برای توجیه رفتارهای خود دست به دروغگویی میزند.
- کودک را سوال پیچ نکنید.
- واکنش افراطی نشان ندهید.
- برای رسوایی دروغ او را امتحان نکنید.
- راست گویی و صداقت کودک خود را تشویق کنید.
- برای کودکتان الگوی مناسبی باشید.