چگونه بهترین رفتار را با کودک بی ادب داشته باشیم؟

واکنش صحیح به رفتارهای بی‌ادبانه کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سن کودک، نوع و شدت رفتار بی‌ادبانه، و زمینه‌های عاطفی یا روانی که ممکن است در پشت این رفتار قرار داشته باشد. با این حال، چندین روش مؤثر برای برخورد با این نوع رفتارها وجود دارد که می‌تواند به بهبود وضعیت و تقویت رفتار مثبت کودک کمک کند:

1. نگاه آرام و متعادل به موقعیت

اولین قدم در واکنش به رفتار بی‌ادبانه، حفظ آرامش است. اگر والدین یا مراقب به سرعت واکنش نشان دهند یا عصبانی شوند، ممکن است وضعیت بدتر شود. به جای واکنش‌های تند یا تنبیه، بهتر است که به کودک فرصتی بدهید تا احساسات خود را بیان کند. با این کار، کودک می‌آموزد که به‌جای بروز بی‌احترامی، می‌تواند احساسات خود را به روشی مؤثرتر نشان دهد.

2. تفکیک رفتار از شخصیت کودک

یکی از اصول اساسی در تربیت کودک این است که رفتار نادرست کودک را از شخصیت او تفکیک کنید. به کودک بگویید که شما با رفتار او مشکل دارید، نه با خودش. به این ترتیب، کودک احساس نمی‌کند که مورد سرزنش یا رد قرار گرفته است، بلکه متوجه می‌شود که باید تغییراتی در رفتار خود ایجاد کند.

3. یادآوری قوانین و انتظارات

گاهی اوقات، کودکان ممکن است به‌دلیل عدم آگاهی از انتظارات والدین یا محیط اجتماعی، رفتارهای بی‌ادبانه را از خود نشان دهند. والدین باید به روشنی و با آرامش قوانین و انتظارات خود را با کودک در میان بگذارند و او را متوجه کنند که برخی رفتارها در جامعه یا در خانه قابل‌قبول نیستند. این نوع آموزش می‌تواند به‌طور تدریجی رفتار کودک را اصلاح کند.

4. استفاده از روش‌های اصلاحی و منطقی

برای اصلاح رفتار بی‌ادبانه کودک، بهتر است از روش‌های منطقی و مناسب استفاده کنید. به‌طور مثال، اگر کودک با بی‌ادبی به شما پاسخ داد، به جای تنبیه فوری، از او بخواهید که بگوید چرا چنین رفتاری داشته است و به او فرصت دهید تا از رفتار خود عذرخواهی کند. همچنین، می‌توانید کودک را به این فکر بیندازید که رفتارهای بی‌ادبانه چه تأثیری بر احساسات دیگران می‌گذارد.

5. تشویق به رفتار مثبت

وقتی کودک رفتار محترمانه و مناسب از خود نشان می‌دهد، باید او را به‌خاطر رفتار خوبش تشویق کنید. این تشویق‌ها می‌توانند به‌صورت کلمات محبت‌آمیز، تقدیر از تلاش کودک یا حتی پاداش‌های کوچک صورت گیرند. این کار باعث می‌شود کودک احساس کند که رفتار مثبت او مورد قدردانی است و انگیزه بیشتری برای تکرار این رفتار خواهد داشت.

6. مدل‌سازی رفتارهای مناسب

کودکان معمولاً از والدین خود الگو می‌گیرند. به همین دلیل، والدین باید خود نیز رفتارهای محترمانه و مودبانه‌ای را در تعاملات خود با دیگران نشان دهند. زمانی که کودک ببیند شما در موقعیت‌های مختلف با احترام و محبت با دیگران برخورد می‌کنید، او نیز یاد می‌گیرد که همین رفتار را تقلید کند.

7.برخورد مؤثر با رفتارهای تکراری

اگر رفتار بی‌ادبانه کودک به‌طور مکرر تکرار می‌شود، باید از رویکردهای مداوم و منظم برای اصلاح آن استفاده کرد. این رویکردها می‌تواند شامل یادآوری قوانین خانه، توضیح مکرر در مورد رفتارهای مورد انتظار و در موارد شدیدتر، اعمال پیامدهای منطقی برای رفتار نادرست باشد.

استفاده از تنبیه و پاداش دو روش رایج در مدیریت رفتار کودکان هستند، که در فرآیند تربیتی والدین و مربیان به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب بین این دو روش بستگی به شرایط، نوع رفتار و هدف تربیتی دارد. اما درک دقیق از هرکدام و تأثیرات آن‌ها می‌تواند به والدین کمک کند تا روشی مؤثرتر و مناسب‌تر برای فرزند خود انتخاب کنند.

1. پاداش: تقویت رفتار مثبت

پاداش به‌طور کلی به عنوان روشی برای تقویت رفتارهای مثبت در نظر گرفته می‌شود. وقتی کودک رفتار مثبت یا مطلوبی از خود نشان می‌دهد، پاداش به‌عنوان یک تقویت‌کننده به او داده می‌شود تا او تمایل بیشتری به تکرار آن رفتار داشته باشد.

مزایای پاداش:

• تقویت رفتارهای مثبت: پاداش‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند که رفتارهای مطلوب خود را تکرار کند. این روش می‌تواند منجر به افزایش اعتماد به نفس، خودباوری و احساس موفقیت در کودک شود.
• ایجاد انگیزه: دادن پاداش‌های مناسب می‌تواند انگیزه کودک را برای انجام فعالیت‌های مثبت بیشتر کند. مثلاً کودک ممکن است با پاداش گرفتن به‌طور مداوم در مدرسه تلاش بیشتری کند.
• رابطه مثبت: پاداش‌های صحیح می‌توانند رابطه‌ای سالم و مثبت میان والدین و کودک ایجاد کنند. کودک زمانی که رفتارهای خوبش تشویق می‌شود، احساس امنیت و محبت می‌کند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها:

• وابستگی به پاداش: اگر پاداش‌ها به‌طور مداوم و بی‌مورد داده شوند، کودک ممکن است به آن‌ها وابسته شده و دیگر بدون پاداش به‌طور طبیعی رفتارهای مثبت را انجام ندهد.
• پاداش‌های نامناسب: پاداش‌های مادی مانند هدایا یا پول می‌توانند باعث تقویت رفتارهای نادرست یا بی‌اساس در کودک شوند، به‌ویژه اگر کودک یاد بگیرد که تنها برای دریافت پاداش رفتار کند.

2. تنبیه: اصلاح رفتارهای منفی

تنبیه به‌طور سنتی به‌عنوان روشی برای جلوگیری از رفتارهای منفی و نامطلوب استفاده می‌شود. این روش شامل دادن عواقب منفی به رفتارهای اشتباه یا نادرست است تا کودک یاد بگیرد که این رفتارها قابل قبول نیستند. تنبیه می‌تواند از روش‌های مختلفی مانند اخطار، محرومیت از امتیازات یا تنبیه بدنی (که به شدت مورد انتقاد است) استفاده کند.

مزایای تنبیه:

• جلوگیری از رفتارهای منفی: اگر تنبیه به‌طور صحیح و مناسب اعمال شود، می‌تواند کودک را از انجام رفتارهای نامطلوب و خطرناک باز دارد.
• ایجاد درک از عواقب: کودک ممکن است با تجربه عواقب منفی متوجه شود که برخی از رفتارها نیاز به اصلاح دارند، و در نتیجه، از تکرار آن‌ها خودداری کند.
• تنبیه در صورتی که هم‌راستا با قوانین باشد، می‌تواند نظم را در زندگی کودک ایجاد کند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها:

• ایجاد احساس منفی در کودک: تنبیه‌های مداوم و نادرست می‌تواند باعث ایجاد احساس ترس، غم یا عصبانیت در کودک شود و ممکن است منجر به کاهش عزت نفس او گردد.
• مقاومت در برابر تنبیه: اگر کودک به‌طور مداوم مورد تنبیه قرار گیرد، ممکن است مقاومت کند و نسبت به والدین خود بی‌احترامی نشان دهد.
• اثر معکوس: تنبیه‌های بیش از حد و بی‌رحمانه می‌توانند به جای اصلاح رفتار، موجب افزایش آن رفتار شوند، به‌ویژه اگر کودک نتواند علت واقعی تنبیه را درک کند.

3. کدام روش مؤثرتر است؟

تجربه و تحقیقات روان‌شناسی نشان می‌دهند که پاداش معمولاً به‌عنوان روشی مؤثرتر برای تقویت رفتارهای مثبت و رشد شخصیت کودک عمل می‌کند. در حالی که تنبیه ممکن است به‌طور موقت اثرگذار باشد، پاداش دادن به رفتارهای خوب می‌تواند نتایج بلندمدت بهتری به‌دنبال داشته باشد. اما این به‌معنای نفی تنبیه نیست. تنبیه باید به‌طور منطقی، متناسب و غیرخشن اعمال شود.

ترکیب پاداش و تنبیه:

بیشتر متخصصان توصیه می‌کنند که بهترین رویکرد تربیتی ترکیب پاداش برای تقویت رفتارهای مثبت و تنبیه ملایم برای اصلاح رفتارهای منفی است. استفاده از پاداش به کودک کمک می‌کند که انگیزه بیشتری برای انجام رفتارهای مطلوب داشته باشد، در حالی که تنبیه مناسب می‌تواند از انجام رفتارهای نادرست جلوگیری کند.

نکات مهم در استفاده از پاداش و تنبیه:

• تناسب با سن و درک کودک: در انتخاب روش‌های پاداش و تنبیه، سن و توانایی درک کودک باید در نظر گرفته شود.
• شفافیت و هماهنگی: قوانین و نتایج باید برای کودک روشن و هماهنگ با رفتار والدین باشند.
• عدم استفاده از تنبیه‌های جسمانی: تحقیقات نشان می‌دهد که تنبیه‌های جسمانی نه‌تنها اثربخش نیستند، بلکه می‌توانند آسیب‌های روانی بلندمدتی برای کودک به‌دنبال داشته باشند.