علائم اختلال یادگیری در کودکان و درمان آن
اختلالات یادگیری یکی از رایج‌ترین اختلالات در بین کودکان و نوجوانان است که معمولا با ورود به مدرسه خود را نمایش می‌دهد. این اختلال طیف گسترده و متنوعی از اختلالات اعم از اختلالات گفتار، مشکل در یادگیری دروسی مثل ریاضی، مشکل در نوشتن، مشکلات زبانی و ساختار جمله، مشکلات شنوایی و تحلیل صحبت‌ها، مشکلات پردازش تصویری و … را شامل می‌شود.
متاسفانه شناخت و دانش عمومی نسبت به این اختلالات بسیار پایین است و در بسیاری از مواقع حتی معلم‌های دبستان و مربیان مهد کودک نیز با چنین اختلالاتی آشنا نیستند و برچسب بی‌استعداد یا کم‌هوش را روی کودکانی با این اختلالات می‌زنند که تاثیر بسیار بدی روی اعتماد به نفس کودک دارد و این اختلالات را تشدید می‌کند.
باید گفت که کودکان مبتلا به اختلال یادگیری از هوش پایینی برخوردار نیستند؛ بلکه شبکه‌ها و مسیرهای عصبی در مغز آن‌ها به گونه‌ای متفاوت تشکیل شده است که این موضوع یادگیری به شیوه‌های متداول و مانند سایر کودکان را برای آن‌ها سخت‌تر می‌کند و نیاز به آموزش‌های خاص دارند.
تشخیص اختلال یادگیری در کودکان اگر در سنین پایین مثل پیش دبستانی و سال‌های اول ابتدایی اتفاق بیافتند، بسیار سودمند خواهد بود. در چنین سنی، آموزش کودک در مرحله ابتدایی قرار دارد و با تشخیص زودهنگام و کنترل و درمان این اختلالات، می‌توان فرآیند آموزشی و یادگیری کودکان را تسریع کرد.
درمان مشکلات یادگیری کودک بسته به نوع اختلال میتواند متفاوت باشد. در برخی از موارد تنها شرکت در جلسات کار درمانی ذهنی میتواند موثر باشد. نوع خفیف‌تر این اختلال با کمی صبر و حوصله و آموزش جداگانه و مختص کودک به طور کامل درمان می‌شود؛ اما در برخی از موارد نیز ممکن است که کودک شما نیاز به روش‌های پیشرفته‌تر مثل نوروتراپی داشته باشد.
با توجه به تنوع اختلال یادگیری کودکان و اهمیت شناخت آن، در این نوشته قصد داریم به سراغ انواع مشکلات ویژه یادگیری در کودکان برویم و علائم اختلال یادگیری و روش‌های درمان اختلال یادگیری را بررسی کنیم.
شناخت مشکلات یادگیری کودکان برای هر پدر و مادری واجب است. با دانش و شناخت نسبی علائم این اختلال شما میتواند در صورت مشاهده علائم اختلال یادگیری در کودکان به سرعت برای درمان اقدام کنید و تبعات منفی این اختلال را برای کودکتان کم رنگ کنید؛ پس اگر شما هم جزو والدین دغدغه‌مند هستید یا به عنوان معلم یا مربی در سیستم آموزشی با کودکان مختلف سر و کار دارید، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
تشخیص زودهنگام اختلال یادگیری در کودکان میتواند به درمان سریع‌تر و راحت‌تر این اختلال کمک کند؛ از طرف دیگری، با تشخیص سریع و به موقع مشکلات یادگیری کودک و درمان آن می‌توانید تاثیرات منفی این اختلال روی کودکان را کاهش دهید. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، با داشتن کادری مجرب از بهترین روانشناسان کودک، آماده ارائه کلیه خدمات تشخیص، آموزش و درمان مربوط به اختلال یادگیری کودک به شما عزیزان و فرزند دلبندتان است.
اختلال یادگیری کودک چیست؟
اختلال یادگیری یک مشکل در پردازش اطلاعات در مغز و اعصاب است. کودک مبتلا به اختلال یادگیری از هوش و توانایی کافی برخوردار است؛ با این حال خواندن، نوشتن، حل کردن مسائل ریاضی یا بسیاری از موارد آموزشی دیگر برای او سخت است.
این مشکل به علت نحوه پردازش متفاوت اطلاعات در مغز کودک اتفاق می‌افتد. سلول‌های مغزی در کودک مبتلا به مشکلات ویژه یادگیری، به طور متفاوتی عمل می‌کند و کودک نمی‌تواند برخی از موارد آموزشی را به راحتی انجام دهد.
چنین کودکانی نیاز به آموزش‌های ویژه دارند و لازم است تا وقت بیشتری برای آموزش به این کودکان صرف کرد؛ از این رو آموزش در حد مدرسه برای کودکان با مشکلات ویژه یادگیری کافی نیست و لازم است تا زیر نظر روانشناس کودک، آموزش‌های ویژه‌ای ببینند و از متدهای متفاوتی برای یادگیری استفاده کنند.
علائم اختلال یادگیری در کودکان
اغلب کودکان دچار مشکلات ویژه یادگیری، رفتارها و علائم به خصوصی را از خود نشان می‌دهند. اختلال یادگیری در سال‌های اولیه ورود به مدرسه و مهد کودک نمایان می‌شود. با توجه به رفتارهای کودک در محیط آموزشی، عملکرد تحصیلی کودک و نحوه انجام تکالیف می‌توان اختلال یادگیری را خیلی سریع در کودکان تشخیص داد. در ادامه رایج‌ترین علائم مشکل یادگیری ویژه کودک را بیان می‌کنیم:
- در کلاس درس مشکلات رفتاری دارند و قوانین کلاس را درک نمی‌کنند.
- تمایل به خواندن ندارند و معمولا با مشکلات خواندن مواجه‌اند.
- تمرکز کردن برایشان بسیار سخت است.
- در دوران تحصیل دچار افت درسی می‌شوند.
- مشکلات جسمی مثل ضعف در بینایی و شنوایی دارند.
- در خواندن شفاهی دچار مشکل می‌شوند و گاها با لکنت زبان می‌خوانند.
- در مدرسه و محیط تحیصیلی با دیگر کودکان سازگاری ندارند.
- در تشخیص و تمیز بین معنی کلمات جدید دچار مشکل هستند.
- ساختار دستور زبان را رعایت نمی‌کنند.
- در نوشتن دچار مشکل هستند و به نقطه‌گذاری‌ها و فاصله بین کلمات توجه نمی‌کنند.
موارد بالا تنها بخشی از رایج‌ترین علائم اختلال یادگیری کودک است. برای تشخیص قطعی و شروع روند درمان حتما باید به متخصص روانشناسی کودک مراجعه کنید و مطابق با نظر او، روند درمان و جلسات کار درمانی، بازی درمانی، گفتار درمانی و … را شروع کنید.
انواع اختلال یادگیری کودکان
همه کودکان مبتلا به اختلال یادگیری به یک گونه رفتار نمی‌کنند. این اختلال میتواند در سطوح مختلفی روی کودک تاثیر بگذارد. برخی از کودکان در خواندن و نوشتن دچار مشکل می‌شوند و گروه دیگر در تحلیل مسئله و یادگیری ریاضی مشکل دارند.
اختلال یادگیری طیف گسترده‌ای از اختلالات را شامل می‌شود. وجه مشترک بین همه آن‌ها، مشکل در یادگیری و آموزش است و معمولا این کودکان نیاز به متدها و شیوه‌های جدید‌تر و متفاوت‌تری برای یادگیری دارند.
اختلال بیش فعالی یا ADHD
اغلب کودکان دارای اختلال بیش فعالی، دچار اختلالات یادگیری نیز می‌شوند. سطح انرژی در کودکان بیش فعال بسیار زیاد است و همین موضوع باعث می‌شود که نتوانند مدت زمان زیادی را تمرکز کنند و روی موضوع خاصی متمرکز بمانند؛ از این رو این کودکان در یادگیری و فعالیت‌های مدرسه ضعیف‌تر عمل می‌کنند.
بیش فعالی یا ADHD یکی از اختلالات رایج در کودکان است. تقریبا ۸ درصد کودکان دچار اختلال بیش فعالی هستند. کودکان بیش فعال معمولا سطح انرژی بالاتری نسبت به هم سن و سالان خود دارند. همین سطح انرژی بالا باعث می‌شود که تمرکز کردن برای این کودکان سخت شود و این کودکان اغلب دچار مشکلات یادگیری می‌شوند.
اختلال پردازش شنیداری
ریشه اختلال یادگیری کودک میتواند در اختلال شنیداری او باشد. کودکان دارای اختلال پردازش شنیداری در تحلیل صداها دچار مشکل می‌شوند؛ یعنی اصوات به طور کامل و آزادانه وارد گوش می‌شود اما توسط مغز به درستی پردازش نمی‌شود. این کودکان معمولا متوجه تفاوت ظریف بین اصوات نمی‌شوند و مغز آن‌ها قادر به حذف صداهای پس زمینه و نویز نیست. همین موضوع روی یادگیری کودک تاثیر می‌گذارد. تا زمانی که کودک نتواند به درستی صداها را بشنود، یادگیری او نیز با اختلال روبه‌رو می‌شود.
دیسکلکولیا ( اختلال در محاسبات ریاضی)
دیسکلکولیا یکی از شایع‌ترین و شناخته شده ترین مشکلات یادگیری در بین کودکان است. کودک مبتلا به دیسکلکولیا در حل مسائل و محاسبات ریاضی ضعیف عمل می‌کند و درک ضعیفی نسبت به نمادهای ریاضی، حل محاسبات ریاضی، یادگیری اعداد و شمارش دارد.
دیسگرافیا
دیسگرافیا نوعی اختلال یادگیری است که بر توانایی‌های نوشتاری کودکان تاثیر می‌گذارد. این کودکان هماهنگی بین مغز و دست ضعیفی دارند و همین موضوع باعث می‌شود که در نوشتار خوب عمل نکنند. خط بد، رعایت نکردن فاصله بین کلمات، رعایت نکردن نقطه گذاری جزو شایع‌ترین علائم این اختلال است.
اختلال گفتار
یکی دیگر از انواع اختلالات یادگیری که در سنین کودکی نمایان می‌شود، اختلال گفتار و درک ضعیف زبانی است. کودکان مبتلا به این اختلال در خواندن و صحبت کردن دچار مشکل می‌شوند. کودکان مبتلا به این نوع اختلال، در درک معنی کلمات، ساختار واژه‌ها و جمله‌ها دچار مشکل می‌شوند.
گفتار درمانی کودک روشی است در راستای کمک به تلفظ صحیح کلمات و کنترل حجم صدایی که کودک تولید می‌کند تا بتواند درست کلمات و جملاتش را ادا کند. به طور کلی، گفتار درمانی کودک، علم کاوش اختلالات کودک در تلفظ کلمات است؛ البته گفتار درمانی کودک صرفاً مختص اصلاح کردن ایرادات تلفظی کودکان نیست.
درمان اختلال یادگیری کودک
با توجه به نوع اختلال یادگیری کودک، درمان آن نیز میتواند متفاوت باشد. از آن جایی که تنوع اختلالات یادگیری بسیار گسترده است، شیوه‌های درمانی که برای کودکان مبتلا به مشکلات ویژه یادگیری به کار برده می‌شوند نیز متفاوت است.
اصلی‌ترین تکینک درمانی که در مواجهه با این کودکان به کار گرفته می‌شود، روان درمانی و شرکت در جلسات مشاوره است؛ پس از تشخیص قطعی نوع اختلال یادگیری، با مشورت و نظر مشاور کودکان، روش درمانی برای کودک انتخاب می‌شود.
درمان اختلال یادگیری میتواند شامل جلسات کاردرمانی ذهنی، کاردرمانی جسمی، گفتار درمانی، بازی درمانی و … باشد.
برای آن دسته از کودکانی که با مشکلات عدم تمرکز و ضعف در حافظه روبه‌رو هستند، ممکن است روانشناس کودک شما را به روانپزشک کودکان ارجاع دهد و جلسات روانپزشکی و دارو درمانی را نیز در کنار جلسات روان درمانی و کاردرمانی ادامه دهید.
اگر اختلال یادگیری کودک بسیار حاد باشد و هیچ کدام از روش‌های بالا پاسخگو نباشد، روانشناس کودک شما را به یک نوروتراپیست ارجاع می‌دهد. نوروتراپی نیز یکی از روش‌های موثر برای درمان اختلال یادگیری کودک است.
از آن جایی که این اختلال ریشه در عملکرد مغز و تحلیل و پردازش داده‌ها دارد، نوروتراپی میتواند گزینه مناسب برای درمان مشکلات ویژه یادگیری کودکان باشد. در روش‌های نوروتراپی ما به دنبال آموزش دوباره به مغز و تغییر مسیرهای عصبی در مغز هستیم تا عملکرد مغز به حالت نرمال باز گردد.
نوروتراپی یک روش درمانی برای بیماری‌ها و اختلالاتی مانند اضطراب و افسردگی حاد است. در نوروتراپی الگوهای مغزی که پیش از این تغییر کرده و باعث بروز چنین اختلالاتی می‌شوند را تغییر می‌دهیم. هدف نوروتراپی آموزش مجدد مغز و توسعه مهارت‌های جدید است تا عملکرد مغز به حالت عادی و نرمال خود بازگردد.
