علائم بیش فعالی کودکان
بیش فعالی یا اختلال ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی در بین کودکان است. اگرچه این اختلال ممکن است در بزرگسالان نیز مشاهده شود، اما رواج و شیوع علائم آن در کودکی متداول‌تر است. متاسفانه بسیاری از افراد تصور درستی از اختلال بیش فعالی کودکان ندارند و معمولا به هر کودکی که تحرک و شیطنت بیشتری داشته باشد، برچسب بیش فعالی می‌زنند.
کودک مبتلا به بیش فعالی معمولا نمی‌تواند روی موضوع به خصوصی تمرکز کند؛ از همین رو اغلب این کودکان دچار اختلالات یادگیری می‌شوند. از طرف دیگر کودک مبتلا به بیش فعالی معمولا بیشتر از کودکان دیگر انرژی دارد و دیرتر خسته می‌شود.
کودکان بیش فعال بسیار باهوش و باانگیزه هستند. اگر بیش فعالی به سرعت در کودک تشخیص داده شود و روند درمان و کنترل بیش فعالی شروع شود، عوارض کمتری برای کودک به همراه خواهد داشت و با درمان بیش فعالی، کودک می‌تواند در بستری بهتر و به دور از اضطراب و استرس، استعدادهایش را شکوفا کند.
در این مقاله برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم به بررسی اختلال بیش فعالی در کودکان بپردازیم و علائم بیش فعالی کودکان را بررسی کنیم.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی در غرب تهران، امکان برگزاری جلسات مشاوره کودکان، در کنار بهترین و مجرب‌ترین درمانگران متخصص در حوزه کودک را دارد.
اختلال بیش فعالی کودکان چیست؟
بیش فعالی یا ADHD یکی از اختلالات رایج در کودکان است. تقریبا ۸ درصد کودکان دچار اختلال بیش فعالی هستند. کودکان بیش فعال معمولا سطح انرژی بالاتری نسبت به هم سن و سالان خود دارند. همین سطح انرژی بالا باعث می‌شود که تمرکز کردن برای این کودکان سخت شود و این کودکان اغلب دچار مشکلات یادگیری می‌شوند.
معمولا علائم بیش فعالی از دوران کودکی آغاز می‌شود. در اغلب موارد خانواده‌ها بیش فعالی را به محض ورود کودک به مدرسه متوجه می‌شوند. بیش فعالی بین کودکان ۶ تا ۱۲ سال رایج‌تر است و در اغلب موارد با بیشتر شدن سن کودک، بهبود پیدا می‌کند؛ اما ممکن است این اختلال در بزرگسالی نیز همراه کودک باشد.
وانشناسی کودک، به کودکان و نوجوانانی که ضربه روحی عمیقی را تجربه کرده اند، در محیط خانه یا مدرسه دچار مشکلاتی مثل آزار اذیت و قلدری یا آزار جنسی شده اند یا از استرس زیادی رنج می‌برند کمک می‌کند تا راحت‌تر با این مشکلات کنار بیایند و آسیب آن روی زندگی کودک را به حداقل برساند.
علائم بیش فعالی کودکان
متاسفانه شناخت عمومی جامعه نسبت به اختلال بیش فعالی بسیار پایین است. اغلب افراد تصور می‌کنند، کودکی که تحرک بیشتری نسبت به دیگران دارد، دارای اختلال بیش فعالی است. اگرچه انرژی زیاد و خستگی ناپذیری یکی از علائم اصلی و مهم اختلال بیش فعالی در کودکان است، اما نمی‌توان تنها با این معیار، تشخیص بیش فعالی داد.
علائم بیش فعالی بسته به سن کودک و نوع بیش فعالی او می‌تواند متفاوت باشد. تشخیص نهایی بیش فعالی تنها با کمک درمانگر و تست‌های مخصوص امکان دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین علائم بیش فعالی در کودکان را معرفی می‌کنیم. در صورت مشاهده این علائم در کودک خود، بهتر است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس کودک مراجعه کنید و در صورت تشخیص قطعی، درمان را آغاز کنید.
- رویاپردازی زیاد
- فراموشکاری
- بی‌دقتی و خطا در انجام کارها
- ریسک کردن غیرمنطقی و خطرناک
- عدم تمرکز در انجام کارها و تکالیف مدرسه
- کنار نیامدن و دعوا کردن با دوستان
- رعایت نکردن نوبت
- عدم توجه به جزئیات
- گوش نکردن به صحبت‌های والدین یا معلمان
- حواس پرتی
- تحرک زیاد
روانشناسی کودک، یادآور این موضوع است که والدین بایستی به سلامتی روانی کودک خود اهمیت دهند و همان طور که جسم او را تغذیه می‌کنند، شرایطی را برای او فراهم کنند تا بتواند از لحاظ روحی و روانی نیز شکوفا شود و استعدادهایش تجلی یابند.
انواع بیش فعالی در کودکان
بیش فعالی در کودکان را با توجه به علائم آن می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد. گروه اول، که اغلب بیش فعالی را با این علائم می‌شناسند، آن دسته از کودکانی هستند که انرژی زیادی دارند. این گروه از کودکان معمولا زیاد صحبت می‌کنند. نشستن طولانی مدت در یک جا برای آن‌ها سخت است و علاقه زیادی به دویدن و بالا و پایین کردن دارند.
این دسته از کودکان صبر و تحمل پایینی دارند؛ از این رو وقتی صحبتی دارند، نمی‌توانند منتظر بمانند تا صحبت طرف مقابل تمام شود و وسط حرف او می‌پرند. رعایت نوبت برای این کودکان سخت است و در اغلب موارد اگر قرار باشد صف بایستند، نوبت را رعایت نمی‌کنند.
گروه دوم، آن دسته از کودکان بیش فعالی هستند که تمرکز کافی برای انجام کارها را ندارند. این دسته از کودکان به جزئیات توجهی ندارند و معمولا تکالیف مدرسه خود را با بی‌دقتی انجام می‌دهند. این دسته از کودکان نمی‌توانند مدت زمان زیادی را روی موضوعی مشخص تمرکز کنند؛ از این رو خواندن متن طولانی، تماشای کامل انیمیشن، گوش دادن به صحبت دیگران و … برای آن‌ها سخت است. معمولا ساده‌ترین و کوچکترین چیز می‌تواند باعث ایجاد حواس پرتی در این کودکان شود.
گروه سوم، آن دسته از کودکانی هستند که علائم هر دو گروه را می‌توان در آن‌ها مشاهده کرد. یعنی این کودکان هم دچار حواس پرتی و عدم تمرکز هستند و هم تحرک و انرژی بالایی برای انجام کارها دارند.
درمان بیش فعالی کودکان
در اغلب موارد، در صورت تشخیص سریع بیش فعالی، شما می‌توانید به راحتی روند درمان بیش فعالی کودک خود را آغاز کنید و به سرعت شاهد نتایج رضایت‌بخش آن باشید. اگر کودک شما دچار بیش فعالی باشد؛ اما شما به امید این که در آینده به خودی خود بهتر می‌شود، درمان بیش فعالی کودک را نادیده بگیرد، کودک دچار صدمات روحی و جسمی جبران ناپذیری خواهد شد.
کودکان دارای اختلال بیش فعالی، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که برای سایر افراد و دوستان آن‌ها آزاردهنده خواهد بود؛ از این رو کودک به تدریج دچار انزوا می‌شود و همین موضوع می‌تواند باعث بروز افسردگی در کودک شما شود.
پیشنهاد می‌کنیم در صورت مشاهده کوچکترین علائمی در مورد بیش فعالی در کودک خود، آن را جدی بگیرید و به یک روانشناس کودک مراجعه کنید و روند درمان بیش فعالی را آغاز کنید. در ادامه چند روش درمان بیش فعالی که رایج‌تر است و در اغلب موارد به درمان و کنترل اختلال کمک می‌کند را بررسی می‌کنیم:
افسردگی تنها مختص به بزرگسالان نیست و کودکان نیز ممکن است همانند بزرگسالان علائم و نشانه های افسردگی را تجربه کنند. نشانه های افسردگی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است و ممکن است تنها محدود به گوشه‌گیری، غم و ناراحتی مداوم نباشد. برخی از کودکان، افسردگی را با پرخاش و تنش نمایان می‌کنند.
مشاوره کودک
یکی از ابتدایی‌ترین کارهایی که در برخورد با کودک بیش فعال باید انجام دهید، مراجعه به یک روانشناس کودک است. کودکان بیش فعال معمولا رفتارهایی از خود بروز می‌دهند که باعث آزار دیگران می‌شود. روانشناس کودک با شروع جلسات رفتار درمانی، به دنبال اصلاح این رفتارها و الگوهای غلط کودک است.
علاوه بر این، روانشناس کودک جلساتی را نیز مخصوص والدین کودک مبتلا به بیش فعالی برگزار می‌کند. این کودکان تفاوت‌های زیادی با سایر کودکان هم سن خود دارند؛ از این رو نحوه رفتار با آن‌ها نیز باید متفاوت باشد. در جلسات روانشناسی مخصوص والدین، درمانگر به دنبال آموزش تکنیک‌هایی به والدین برای رفتار بهتر با کودک بیش فعال است.
روانپزشکی
در برخی موارد ممکن است که درمانگر تشخیص دهد که علاوه بر مشاوره و جلسات رفتار درمانی، کودک شما نیاز به دارو درمانی نیز دارند. در چنین شرایطی روانشناس کودک شما را به یک متخصص روانپزشکی کودک ارجاع می‌دهد. روانپزشک با توجه به نوع اختلال کودک و سن او، داروهای مناسب را برای او تجویز می‌کند.
نوروتراپی
یکی دیگر از تکنیک‌های رایج و مناسب برای درمان اختلال بیش فعالی کودکان، روش‌های نوروتراپی است. بیش فعالی کودک ارتباط بسیار زیادی با نحوه عملکرد مغز کودک دارد. در بسیاری از موارد با اصلاح سیگنال‌های ارسالی از طرف مغز می‌توان بیش فعالی را تا میزان قابل توجهی درمان و کنترل کرد.
نوروفیدبک یکی از تکنیک‌های رایج برای درمان بیش فعالی در کودکان است. در روش نوروفیدبک با تهیه یک نقشه مغزی و بررسی سیگنال‌های ارسالی مغز کودک، سیگنال‌های ناهنجار را شناسایی کرده و از طریق یک برنامه آموزشی، به صورت ناخودآگاه به دنبال اصلاح این سیگنال‌ها هستیم.
در برخی از موارد نیز که کودک نسبت به سایر درمان‌ها مثل مشاوره، دارو درمانی و نوروفیدبک مقاوم است، نوروتراپیست از روش tDCS استفاده می‌کند. در این روش یک شوک الکتریکی کوچک به مغز وارد می‌شود. این شوک به قدری کوچک است که ضرری برای کودک ندارد و تنها به صورت گزگز در ناحیه سر احساس می‌شود. این شوک کوچک می‌تواند باعث اصلاح بسیاری از سیگنال‌های مغزی شود.
نوروتراپی که گاها با اسم نوروفیدبک نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی برای اختلالات روانشناسی مثل اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب، بیش فعالی و … است که در آن به دنبال تغییر آگاهانه نحوه عملکرد مغز هستیم.
