چگونه با فوبیای کودک مقابله کنیم؟ درمان فوبیای کودکان
فوبیای کودک یا فوبی کودک شامل ترس‌های غیرواقعی و غیرمنطقی می‌شود که کودک با آن مواجه است. کودکان برخلاف بزرگسالان نمی‌توانند واقعی بودن یا تخیلی بودن ترس خود را تشخیص دهند؛ همین موضوع باعث می‌شود که فوبیا اثرات منفی بیشتری روی کودکان داشته باشد.
فوبیای کودکان از آن دسته موارد مهمی است که پدر و مادر باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و خیلی ساده از کنار آن عبور نکنند. فوبیا می‌تواند باعث ایجاد مشکلات متعددی از جمله اضطراب، افسردگی، شب ادراری، وابستگی به والدین و … شود. همچنین اگر رفتار درستی در مواجهه با فوبیای کودک نداشته باشید، این ترس همیشه همراه کودک خواهد بود. ریشه بسیاری از ترس‌ها و فوبیای بزرگسالی، همین ترس‌ها و فوبیاها در دوران کودکی است که والدین برخورد درستی با آن نداشته‌اند.
برای درمان فوبیای کودک باید به صورت اصولی و علمی عمل کند. متاسفانه بسیاری از والدین این تصور را دارند که با گفتن صحبت‌هایی مثل «سوسک که ترس ندارد» یا «در تاریکی چیزی نیست» و انجام رفتارهایی مثل اجبار کودک به مواجه شدن با ترس یا قرار دادن او در موقعیت ترس، می‌توانند فوبیای کودک را درمان کنند؛ در صورتی که این تکنیک‌ها و روش‌های سنتی و غیراصولی، نه تنها باعث درمان فوبیای کودک نمی‌شود بلکه ریشه‌های این ترس را عمیق‌تر نیز می‌کند.
اگرچه مواجهه درمانی یکی از روش های درمان فوبیای کودک به شمار می‌رود، اما این کار باید به صورت اصولی و زیر نظر روانشناس کودک انجام شود و کودک کم‌کم و قدم به قدم با عامل ترس خود مواجه شود؛ نه اینکه به یکباره کودک را در معرض عامل ترس و فوبیا قرار دهید.
آگاهی والدین از فوبیای کودک و همچنین برخورد مناسب والدین با فوبیای کودک می‌تواند کمک زیادی به درمان فوبیای کودک کند. اگر به دنبال بهترین روش برای مقابله با فوبیای کودک خود هستید، می‌توانید در این مسیر از روانشناس کودک نیز کمک بگیرید تا علاوه بر جلسات تراپی و صحبت کردن با کودکتان، آموزش‌های لازم برای مواجهه با فوبیای کودک را نیز به شما بیاموزد و نحوه رفتار صحیح در مقابله با فوبیای کودک را به شما آموزش دهد.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، قصد داریم درباره فوبیای کودک، انواع فوبیای کودک و همچنین روش های درمان فوبیای کودک صحبت کنیم. اگر کودک شما هم دچار انواع فوبیای شده است و می‌خواهید با روشی اصولی و علمی با آن مقابله کنید، توصیه می‌کنیم که در ادامه این نوشته همراه ما باشید.
یکی از بهترین روش های مقابله اصولی با فوبیای کودک، مراجعه به روانشناس کودک است. روانشناس کودک می‌تواند با صحبت با فرزند شما، ریشه ترس و فوبیای او را پیدا کند و همچنین با ارائه راهکارها و تمرین‌های اصولی، کم‌کم و قدم به قدم فوبیای کودک را درمان کند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودک را زیر نظر بهترین متخصصان روانشناسی کودک برای شما فراهم کرده است. روانشناسان کودک ما تجربه کافی در درمان فوبیای کودک را دارند و می‌توانند به شما در مقابله با فوبیای کودکتان کمک کنند. برای رزرو وقت روانشناس کودک در کلینیک روانشناسی برگ سبز، روی لینک زیر کلیک کنید.
فوبیای کودک یا اختلال فوبی در کودکان چیست؟
فوبیا شامل هر ترس غیرواقعی و غیرمنطقی از افراد، اجسام، حیوانات و … می‌شود که باعث ایجاد اضطراب و استرس شدید در کودک می‌شود و زندگی کودک شما را مختل می‌کند. فوبیای کودک می‌تواند آنقدر ذهن کودک را مشغول خود کند که کودک نتواند به فعالیت‌های روزانه خود برسد و از بازی کردن لذت ببرد.
همچنین فوبیا می‌تواند باعث بروز مشکلات و اختلالات مختلفی مثل اختلال اضطراب، افسردگی یا شب ادراری در کودک شود. از این رو بسیار مهم است که به فکر یک روش درمانی مناسب برای درمان اختلال فوبی یا فوبیای کودک باشید.
علائم فوبیا در کودکان
علائم فوبیا در کودکان مختلف می‌تواند متفاوت باشد و هر کودک می‌تواند علائم به خصوصی را از خود نشان دهد. در ادامه برخی از رایج‌ترین علائم اختلال فوبی در کودکان را معرفی می‌کنیم:
اگر کودک شما حداقل ۴ مورد از علائم بالا را هنگام مواجه شدن با عامل ترس خود بروز دهد، احتمالا دچار اختلال فوبی شده است و برای درمان آن باید هرچه سریع‌تر اقدام کنید.
- اضطراب
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن
- لرزیدن
- تنگی نفس
- حمله پانیک
- احساس خفگی
- درد در قفسه سینه
- ناراحتی معده
- داغ شدن و احساس گرمای شدید
- چسبیدن به پدر و مادر
- ضعف و سستی
- سرگیجه
ترس کودک یکی از آن مواردی است که نگرانی والدین را به دنبال دارد. ترس یکی از احساسات طبیعی ماست که در موقعیت‌های مختلف با آن روبه‌رو می‌شویم. معمولا فرد وقتی احساس خطر می‌کند، ترس به سراغش می‌آید و این احساس ترس، کاملا طبیعی است. اما در برخی از موارد نیز ممکن است که ترس به صورت غیرمنطقی و بی‌دلیل رخ دهد و تبدیل به فوبیا شود.
پیامدهای منفی اختلال فوبی برای کودکان
فوبیا کودک می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برای کودک شما داشته باشد. زمانی که کودک در مقابل عامل فوبیا قرار می‌گیرد، دچار اضطراب شدید می‌شود و اضطراب خود را با گریه کردن، سر و صدا راه انداختن، سفت شدن اندام‌ها و … نشان می‌دهد. در برخی از موارد که کودک دچار فوبیای اجتماعی می‌شود، این فوبیا را با چسبیدن به والدین، سکوت کردن و گوشه‌گیری نشان می‌دهد و اگر به آن توجه نشود، می‌تواند باعث انزوای کودک شود که خود مشکلاتی مثل افسردگی کودک را به همراه دارد.
فوبیای کودک باعث می‌شود که کودک نتواند به اندازه کافی از فعالیت‌های روزمره خود لذت ببرد و زندگی اجتماعی کودک را با مشکل روبه‌رو می‌کند. همین موضوع می‌تواند باعث کاهش روابط اجتماعی کودک شما شود و در آینده نیز فرزند شما نتواند در جامعه به‌خوبی ظاهر شود.
انواع فوبیای کودکان
تنوع فوبیای کودکان بسیار زیاد است و می‌تواند موارد مختلفی را شامل شود. با این حال، برخی از انواع فوبیا در بین کودکان رایج‌تر است. در ادامه مهم‌ترین و رایج‌ترین اختلال فوبی در کودکان را معرفی می‌کنیم:
آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های شلوغ
یکی از انواع فوبیای کودک که شیوع زیادی دارد، آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های شلوغ است. در این اختلال، کودک از حضور در مکان‌های باز و شلوغ مثل بازار، مدرسه، پارک و … می‌ترسد و دچار اضطراب می‌شود. معمولا کودکانی که دچار این اختلال هستند، در صورت حضور در مکان‌های شلوغ، به پدر و مادر خود می‌چسبند.
فوبیای حیوانات و حشرات
فوبیای حشرات و حیوانات یکی دیگر از انواع فوبیا است. ترس از برخی از حیوانات تا حدی طبیعی است؛ اما فوبیای حیوانات و حشرات معمولا در مورد حیواناتی وجود دارد که اغلب افراد آن‌ها را ترسناک یا خطرناک نمی‌شناسند. به عنوان مثال، ممکن است که کودک از گربه بترسد و همین موضوع باعث شود که از قدم زدن در خیابان یا پارک اجتناب کند یا به دلیل ترس از حشراتی مثل سوسک، از دستشویی رفتن بترسد.
فوبیا حشرات یا آنتوموفوبیا یکی از انواع فوبیای رایج در بین افراد، به خصوص خانم‌ها و کودکان است که جزو اختلالات اضطرابی طبقه‌بندی می‌شود. فردی که دچار فوبیای حشرات است، خود می‌داند که این حجم از ترس از حشرات غیرمنطقی است؛ اما کنترلی روی آن ندارد.
فوبیای اجتماعی
یکی دیگر از انواع رایج فوبیای کودکان، فوبیای اجتماعی است. در این نوع فوبیا، کودک از حضور در محیط‌های اجتماعی مثل مدرسه یا مهمانی دچار اضطراب می‌شود و نمی‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند و معمولا گوشه‌گیری را انتخاب می‌کند.
فوبیای اجتماعی که به اسم اختلال اضطراب اجتماعی نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع رایج فوبیا است که در کودکان و نوجوانان نیز زیاد دیده می‌شود. همانطور که از نام آن مشخص است، فردی که دچار فوبیای اجتماعی شده است، با قرار گرفتن در حضور دیگران و موقعیت‌هایی که لازم است در مقابل دیگر اجرا داشته باشد، مانند سخنرانی یا ارائه یک گزارش درسی، دچار اضطراب و ترس شدید می‌شود.
فوبیای مرگ
مرگ مفهومی پیچیده برای کودکان دارد و کودک نمی‌تواند آن را به‌خوبی درک کند. معمولا کودکانی که تجربه مرگ یکی از نزدیکان خود را دارند ممکن است پس از آن حادثه دچار فوبیای مرگ شوند و به صورت مداوم سوالات مختلفی راجع‌به مرگ بپرسند یا از مرگ پدر و مادر خود دچار هراس و اضطراب شوند.
فوبیای تاریکی یا نیکتوفوبیا
یکی دیگر از انواع رایج فوبیای کودک، فوبیای تاریکی است. کودکانی که دچار این اختلال شده‌اند، از حضور در مکان‌های تاریک به شدت ترس دارند و احساس می‌کند که در تاریکی موجوداتی ترسناک به آن‌ها حمله می‌کند. معمولا این کودکان نمی‌توانند شب‌ها تنها در اتاقشان بخوابند.
یکی از رایج‌ترین انواع فوبیا در بین کودکان، ترس از تاریکی است. ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا یکی از انواع فوبیا است که ممکن است بسیاری از کودکان یا حتی بزرگسالان نیز به آن مبتلا باشند. نیکتوفوبیا به ترس از تاریکی گفته می‌شود. فرد مبتلا به نیکتوفوبیا، هنگامی که در تاریکی قرار می‌گیرد، دچار ترس، اضطراب و حتی وحشت می‌شود.
اضطراب جدایی
یکی دیگر از انواع فوبیا در بین کودکان، اضطراب جدایی است. معمولا این کودکان وابستگی شدیدی به پدر و مادر خود دارند و از آن‌ها دور نمی‌شوند. این کودکان در سنین مدرسه دچار مشکل می‌شوند، زیرا نمی‌توانند بدون مادر یا پدر خود در کلاس حضور داشته باشند.
درمان فوبیای کودک
با توجه به اینکه فوبیا می‌تواند تاثیرات منفی زیادی روی زندگی کودک شما داشته باشد و پیامدهایی برای او به دنبال دارد، لازم است که نسبت به آن بی‌تفاوت نباشید و برای درمان فوبیای کودک خیلی سریع اقدام کنید. برخی از والدین تصور می‌کنند که ترس و فوبیای کودک با رشد و بزرگ شدن او از بین می‌رود و فرصت کودکی کردن را از فرزند خود می‌گیرند. باید بدانید که در بسیاری از مواقع، فوبیا در بزرگسالی نیز همراه کودک خواهد بود. پس بهتر است که در همان دوران کودکی به فکر یک درمان مناسب برای فوبیای کودک باشید.
خوشبختانه این روزها روش‌های درمانی مختلفی برای درمان فوبیای کودک وجود دارد که می‌تواند به کودک شما کمک کند تا بهتر با این اختلال کنار بیاید. در ادامه برخی از موثرترین و رایج‌ترین روش های درمان فوبیای کودک را با هم بررسی می‌کنیم:
رفتار درمانی
یکی از مهم‌ترین روش های درمان اختلال فوبی در کودکان، رفتار درمانی است. در رفتار درمانی ابتدا سعی می‌شود که عامل ترس کودک و همچنین شدت ترس شناخته شود. سپس با صحبت با کودک و بررسی علت ترس کودک، به دنبال مواجهه آرام و به مرور کودک با عامل ترس هستیم و رفتارهای کودک را در مواجهه با عامل ترس بررسی می‌کنیم.
این تکنیک حتما باید زیر نظر یک روانشناس کودک انجام شود و کودک به‌آرامی با عامل ترس خود مواجه شود و در عین حین، روانشناس کودک با او صحبت کند و تکنیک‌هایی به او آموزش دهد که با ترس خود مقابله کند.
یکی از بهترین روش های درمان فوبیای در کودکان، رفتار درمانی است. در این تکنیک، ما بر این باوریم که رفتارهای اشتباه، به صورت ذاتی به وجود نیامنده‌اند؛ بلکه حاصل آموزش و یادگیری فرد در طول زندگی و در موقعیت‌های مختلف است. در رفتار درمانی، ما سعی داریم تا رفتارهای مخرب و اشتباه را اصلاح کنیم و رفتارها و عادت‌های خوب را جایگزین آن‌ها کنیم.
درمان شناختی – رفتاری
یکی دیگر از روش های درمان فوبیای کودک، درمان شناختی – رفتاری است. در این روش سعی می‌شود که کودک با تاثیر نحوه تفکر خود در بروز نشانه‌های اضطراب و ترس آشنا شود و سپس با کمک یک روانشناس کودک، سعی می‌شود که کودک تفکرات اشتباه خود را از بین ببرد. این روش برای درمان ترس از تاریکی بسیار موثر است. به عنوان مثال، روانشناس اول از کودک می‌خواهد که چیزهایی که در تاریکی باعث ترس او می‌شود را بیان کند و سپس با بررسی آن‌ها به کودک ثابت می‌کند که در تاریکی چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.
دارو درمانی
در برخی از موارد که اضطراب کودک در مواجهه با عامل ترس بسیار زیاد می‌شود، دارو درمانی می‌تواند به کنترل اضطراب کودک و آرامش او کمک کند. توجه داشته باشید که دارو درمانی حتما زیر نظر روانپزشک باید صورت بگیرد.
مداخله‌های خانوادگی
در درمان فوبیای کودک، تنها عامل تاثیرگذار کودک نیست؛ بلکه خانواده نیز باید با او همراه باشند. معمولا درمان‌هایی که قالب خانواده صورت می‌گیرد، بسیار تاثیرگذارتر از روش‌هایی است که تنها روی کودک تمرکز دارد؛ از این رو ممکن است که روانشناس کودک علاوه بر جلساتی که برای کودک تدارک می‌بیند، برخی از جلسات را نیز به صورت خانوادگی برگزار کند یا تنها با پدر و مادر صحبت کند.
والدین باید از کوچک جلوه دادن ترس کودک و همچنین مسخره کردن او به خاطر این ترس جلوگیری کنند؛ این رفتارها تاثیرات منفی روی روحیه کودک می‌گذارد و باعث کاهش اعتماد به نفس کودک می‌شوند. همچنین از مجبور کردن کودک برای مواجهه با عامل ترسش جدا خودداری کنید زیرا این رفتار باعث تشدید ترس کودک می‌شود.
