مسئولیت پذیری کودکان را چگونه بالا ببریم؟
همه ما دوست داریم که کودکان مسئولیت پذیری تربیت کنیم و مسئولیت پذیری کودک، به یکی از دغدغههای اصلی والدین تبدیل شده است. قطعا هیچ فرد بالغ و بزرگسالی به یکباره مسئولیت پذیر نمیشود و مسئولیت پذیری را باید از همان دوران کودکی تمرین کنیم و آموزش ببینیم؛ پس یکی از نکات مهم در مورد تربیت کودکمان این است که از همان ابتدا، مطابق با سن او، انجام برخی از کارها را به او واگذار کنیم و از او بخواهیم که مسئولیت برخی از شرایط را بر عهده بگیرد.
بسیاری از والدین، تصور میکنند که فرزندشان در دوران کودکی نباید هیچ مسئولیتی داشته باشد و همه کارهای او را با این تصور که کودک به کودکی کردن و بازی و … نیاز دارد، بر عهده میگیرند. معمولا این کودکان در بزرگسالی نیز به ندرت مسئولیت کارهای خود را بر عهده میگیرند و بسیاری از کارهای شخصی خود را نیز به والدین خود واگزار میکنند.
برای آن که کودکی مسئولیت پذیر داشته باشید، باید این موضوع را از همان دوران کودکی به او آموزش دهید و از کودک بخواهید که در انجام برخی از کارها با شما همکاری کند. کودکان مسئولیت پذیر در آینده نیز بسیار موفقتر عمل میکنند و معمولا توانایی انجام کار گروهی، که یکی از مهارتهای بسیار مهم در دنیای امروز است، دارند و در گروه خیلی راحت میتوانند با سایر افراد تعامل و همکاری داشته باشند.
اما سوالی که در این بین مطرح است، این است که چگونه کودکی مسئولیت پذیر داشته باشیم. مسئولیت پذیری را چگونه به کودک خود آموزش دهیم؟ برای آن که کودک مسئولیت پذیر تربیت کنید، لازم است که در همان دوران کودکی، برخی از وظایف ساده و مطابق سن کودک را به او بسپارید. در ادامه این نوشته چند تکنیک بسیار مهم و ضروری برای تربیت کودک مسئولیت پذیر را معرفی میکنیم. اگر شما هم دغدغه این موضوع را دارید و دوست دارید کودکی مسئولیت پذیر تربیت کنید، پیشنهاد میکنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
در بسیاری از موارد، روانشناس کودک میتواند به والدین برای تربیت فرزند مسئولیت پذیر کمک کند. در جلسات مشاوره کودک، روانشناس کودک به مرور زمان مفاهیمی مثل مسئولیت و کمک کردن را به کودک میآموزد و با تمرین و صحبت، این موضوع برای کودک تبدیل به یکی از اصول زندگی میشود؛ البته والدین نیز در خانه باید این موضوع را با کودک خود تمرین کنند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودک، زیر نظر بهترین متخصص روانشناسی کودک و در محیطی جذاب و سرگرمکننده برای کودکان را دارد. شما میتوانید از طریق لینک زیر، برای شرکت در جلسات روانشناسی کودک وقت رزرو کنید.
چگونه کودکی مسئولیت پذیر تربیت کنیم؟
مسئولیت پذیری در کودکان چیزی است که باید از همان ابتدا به کودک آموزش دهیم و مطابق با سن کودک، انجام برخی از کارها را بر عهده او بگذاریم تا کمکم با مفهوم مسئولیت داشتن و مسئولیت پذیری آشنا شود. در ادامه برخی از تمرینها و تکنیکهایی که به ما کمک میکند تا کودکی مسئولیت پذیر داشته باشیم را معرفی میکنیم:
برعهده گرفتن نتایج کارهای خود
کودک شما باید بیاموزد که خود مسئول نتایج کارهای خود است و اگر خرابکاری کرد، خودش باید به دنبال رفع آن مشکل باشد؛ البته شما نیز در این مسیر او را همراهی میکنید؛ اما مسئولیت اصلی بر عهده خود کودک است.
اگر کودک شما اتاقش را به هم ریخته است، شما نباید اتاق را مرتب کنید؛ بلکه باید از کودک بخواهید که این کار را انجام دهد و در طول این مسیر، شما هم در کنار کودک باشید و به او کمک کنید.
توجه داشته باشید که در ابتدا کودک نسبت به این موضوع گارد دارد و از انجام آن طفره میرود. دستور دادن و باید و نباید تعیین کردن شما، تنها باعث لجبازی کودک میشود؛ پس تا جای ممکن نباید به صورت دستوری با کودک صحبت کنید و سعی کنید با صحبت کردن به نوعی او را متوجه مسئولیت خطاهای خود کنید و خود نیز در کنار او باشید.
به عنوان مثال، اگر کودک شما لیوان شیر را روی زمین ریخت، به جای اخم کردن یا تنبیه کردن کودک میتوانید به او بگویید که «اشکال ندارد. حالا با هم تمیزش میکنیم» و سپس یک دستمال به کودک بدهید تا در کنار هم این مشکل را حل کنید. با این کار شما به کودک خود میآموزید که اگر خطایی از او سر زد، خود باید عواقب و مسئولیت کار خود را بر عهده بگیرد؛ همچنین این حس را به کودک خود القا میکنید که در صورت بروز هر مشکلی، شما در کنار او خواهید بود و به او کمک میکنید.
تربیت فرزندان به هیچ عنوان کار سادهای نیست و یکی از بزرگترین و چالشبرانگیزترین دغدغههای هر پدر و مادری به شمار میرود. شما به عنوان والد، علاوه بر تهیه نیازهای جسمی و فیزیکی فرزندتان، باید به تربیت او نیز اهمیت بدهید و او را برای حضور در جامعه و روابط اجتماعی آماده کنید.
آموزش کمک به دیگران
یکی دیگر از مواردی که باعث افزایش مسئولیت پذیری در کودکان میشود، آموزش کمک به دیگران است. کودکتان را تشویق کنید که به دیگران هم کمک کند و با این رفتار، به نوعی مسئولیت اجتماعی را به او آموزش میدهید. اگر کودکتان در نقاشی خوب است، میتوانید از او بخواهید که به برادر یا خواهر کوچکترش در کشیدن نقاشی کمک کند یا شبها قبل از خواب، برای او کتاب بخواند.
همچنین کمک به پدربزرگ و مادربزرگ نیز گزینه مناسبی برای آموزش کمک به دیگران و مسئولیت پذیر کردن کودکان است. میتوانید برخی از وظایف را مطابق با سن کودک به او بسپارید تا از این طریق به پدربزرگ و مادربزرگ خود کمک کند. به عنوان مثال، میتوانید این مسئولیت را به کودک واگذار کنید که برای مادربزرگ خود آب بیاورد تا بتواند قرصهایش را بخورد.
تحقیقات نشان داده است که کودکانی که در محیط خانه به دیگران کمک میکنند و این موضوع را در همان کودکی آموزش دیدهاند، در بزرگسالی نیز در کمک کردن به دیگران بهتر عمل میکنند و این ویژگی را به همراه خود دارند.
مشارکت در انجام کارهای خانه
یکی دیگر از مواردی که باعث افزایش مسئولیت پذیری کودک میشود و در آینده او نیز تاثیرگذار است، مشارکت در انجام کارهای خانه است. کودک شما باید بیاموزد که کارهای خانه تنها به عهده یک نفر نیست؛ بلکه همه اعضای خانواده باید در انجام کارهای خانه با یکدیگر مشارکت کنند.
برای آموزش مشارکت در انجام کارهای خانه، بهتر است که چند مسئولیت ساده را مطابق با سن کودک به او واگذار کنید. به عنوان مثال، کودک را مسئول خالی کردن ماشین ظرفشویی کنید یا از او بخواهید که لباسها را از روی بند رخت جمعآوری کند.
در ابتدا ممکن است که کودک نسبت به انجام کارهای خانه از خود مقاومت نشان دهد و در برابر این موضوع گارد داشته باشد، اما توجه داشته باشید که در چنین شرایطی نباید کودک را مجبور به انجام کارها کنید؛ بلکه میتوانید با صحبت کردن، همراهی کردن با کودک، واگذاری کارهای مورد علاقه او و آموزش انجام کارهای خانه به او، کودک را تشویق به انجام کارهای خانه و مسئولیت پذیری درباره کارهای خانه کنید.
مسئولیت انجام کارهای شخصی
یکی دیگر از مواردی که کودک باید در آن مسئولیت پذیری را بیاموزد، مسئولیت انجام کارهای شخصی است. کودک شما باید بداند که کارهای شخصی او، برعهده خودش است؛ البته تا زمانی که کودک قادر به انجام آن کارها نباشد، لازم است که شما به او در انجام کارهای شخصی کمک کنید اما برخی از کارهای شخصی را نیز مطابق با سن کودک، به او واگذار کنید.
به عنوان مثال، کودک ۳ ساله توانایی این کار را دارد تا اسباببازیهای خود را درون سبد بیاندازد و اتاق خود را مرتب کنید؛ همچنین کودک با رسیدن به سن ۵ سالگی، کمکم باید بیاموزد که پتو و تخت خواب خود را مرتب کنید. شستن جورابها، آماده کردن کیف مدرسه، تمیز کردن اتاق و … از جمله مسئولیتهای شخصی است که مطابق با سن کودک باید انجام آن را به کودکتان واگذار کنید.
کودکان مسئولیت پذیر، در آینده نیز موفقتر از سایر کودکان عمل میکنند؛ اگر میخواهید کودکی موفق داشته باشید، لازم است که مسئولیت پذیری را از همان دوران کودکی به او آموزش دهید. تربیت فرزند موفق یکی از دغدغهها و چالشهای اصلی والدین از همان ابتدای تولد فرزندشان میباشد. برای آن که در آینده فرزندانی موفق داشته باشید، لازم است که از دوران کودکی آنها را آماده کنید. اگر میخواهید کودکتان در دوران بزرگسالی نیز در جامعه به عنوان فردی موفق شناخته شود، باید شیوه تربیتی مناسبی را انتخاب کنید.
مسئولیت مالی و پس انداز
یکی از مهارتهایی که کودک باید در سنین کودکی بیاموزد، مهارت پسانداز کردن و کنترل مالی است. شما باید به کودک خود بیاموزید که مسئولیتهای مالی مربوط به خود را بر عهده بگیرد؛ این کار را میتوانید با تهیه یک قلک پسانداز برای کودک انجام دهید و از کودک بخواهید که بخشی از پول تو جیبی خود را پس انداز کند تا در آینده بتواند وسیلهای که خیلی به آن علاقه دارد را تهیه کند.
همچنین در سنین کودکی و نوجوانی، میتوانید مسئولیت دریافت پول در ازای کار کردن را نیز به کودک آموزش دهید. کودک شما میتواند با انجام کارهای کوچک و مطابق با سن خود، کمکم کار کردن و دریافت حقوق برای کار خود را بیاموزد. این کارها میتواند شامل پذیرش مسئولیت خرید نان خانه و دریافت حقوق به ازای آن یا کمک کردن در شستن ماشین و دریافت پول برای آن باشد.
مسئولیت پذیری از طریق برنامه روزانه
یکی از تمرینهایی که میتواند به مسئولیت پذیر شدن کودک شما کمک کند، داشتن یک برنامه روزانه است؛ از این طریق، کودک شما میداند که چه وظایفی را در طول روز به عهده دارد و چه زمانی باید به سراغ آنها برود. نوشتن برنامه روزانه را با تعیین ساعت خوابیدن و بیدار شدن شروع کنید و پس از مدتی که کودک به این برنامه عادت کرد، برای وظایفی مثل انجام کارهای صبحگاهی، مرتب کردن اتاق و … نیز وقت تعیین کنید. سعی کنید که برنامه روزانه را با مشارکت و همکاری کودک خود بچینید و نظر کودک را درباره آن بپرسید.