اسکیزوفرنی چیست؟ علائم اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک بیماری روان نسبتا شایع در بین افراد است که در آن فرد مرز بین خیال و واقعیت را تشخیص نمی‌دهد. تقریبا از هر صد نفر، یک نفر به این اختلال مبتلا می‌شود و نسبت ابتلای آن بین زنان و مردان یکسان است. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی در اغلب موارد خود آگاهی نسبت به بیماری خود ندارد و این بیماری را نمی‌پذیرد؛ از این رو درمان و کنترل آن بسیار سخت می‌شود.
اسکیزوفرنی ممکن است در هر فردی وجود داشته باشد، اما تا زمانی که علائم مثبت آن نمود پیدا نکند، این بیماری پنهان می‌ماند و تشخیص آن بسیار سخت است. تاکنون، با وجود تحقیقات گسترده صورت گرفته روی این بیماری، علت اصلی آن مشخص نشده است؛ اما عواملی مثل وراثت، محیط زندگی، دوران کودکی و … روی ابتلا به اسکیزوفرنی موثر است.
بیماری اسکیزوفرنی سطوح مختلفی دارد. در بسیاری از افراد ممکن است بسیار سطحی نمود پیدا کند و به راحتی با کمک دارو کنترل شود. سخت‌ترین و حادترین سطح بیماری اسکیزوفرنی زمانی است که فرد دچار توهم و جنون می‌شود. در چنین شرایطی، درمان بسیار سخت بوده و گاهی ممکن است فرد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به بستری شدن در آسایشگاه روان داشته باشد.
اگرچه تاکنون درمان قطعی برای بیماری اسکیزوفرنی پیدا نشده است، اما با کمک برخی از روش‌ها می‌توانید این بیماری را تا میزان قابل توجهی کنترل کنید و اثرات منفی آن را در زندگی فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کم‌رنگ کنید.
برای تشخیص و درمان اسکیزوفرنی لازم است که در وهله اول به یک روانشناس یا روانپزشک متخصص مراجعه کنید. در مراحل بعدی، روانشناس یا روانپزشک با انجام تست‌های گوناگون و بررسی علائم مختلف می‌تواند بیماری اسکیزوفرنی و میزان حاد بودن آن را تشخیص دهد و درمان را شروع کند.
از آن جایی که در اغلب موارد، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، به خصوص اسکیزوفرنی حاد، خود آگاهی نسبت به بیماری ندارد، درمان اسکیزوفرنی کمی دشوار می‌شود؛ پس لازم است که اطرافیان توجه ویژه‌ای به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی داشته و روند درمان اسکیزوفرنی را پیگیری کنند.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم به سراغ معرفی اختلال اسکیزوفرنی و روشهای درمان آن برویم. اگر شما هم در اطرافیانتان شخصی به این بیماری مبتلاست، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید تا با اسکیزوفرنی و علائم آن بیشتر آشنا شوید.
اولین اقدامی که در جهت درمان اسکیزوفرنی باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس متخصص است. پس از مراجعه، در صورت تشخیص اسکیزوفرنی، درمانگر مراحل درمان را برای شما شرح می‌دهد و در صورت نیاز شما را به درمانگران دیگر مثل نوروتراپیست یا روانپزشک ارجاع می‌دهد. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران با داشتن کادر پیشرفته از بهترین روانشناسان و روانپزشکان، شما را در امر تشخیص و درمان اختلال اسکیزوفرنی همراهی می‌کند.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک بیماری و اختلال روان است که در آن نحوه تفکر فرد، اعمال، بیان احساسات و تشخیص واقعیت دچار صدمه می‌شود. می‌توان گفت که عملکرد مغز فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار مشکل می‌شود و این افراد در درک محیط پیرامون خود متفاوت عمل می‌کنند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در تشخیص مرز بین واقعیت و خیال دچار مشکل شوند و در نوع حاد اسکیزوفرنی، فرد دچار توهم دیداری یا شنیداری شود و ادعا کند که صداهایی می‌شوند یا با افراد خیالی ملاقات می‌کند. در برخی از موارد نیز ممکن است که فرد ادعا کند شخص دیگری است و از آینده یا گذشته آمده است.
اغلب افراد بیماری اسکیزوفرنی را با اختلالات روان دیگر مثل اختلال دو قطبی اشتباه می‌گیرند. برخلاف باور عموم، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار تعدد شخصیت‌ها نیست؛ بلکه در باور و پیدا کردن شخصیت خود دچار مشکل می‌شود.
اگر شما هم فیلم‌هایی مثل «جزیره شاتر» یا «ذهن زیبا» را تماشا کرده باشید، ذهنیت بهتری نسبت به این بیماری خواهید داشت. در هر دو فیلم، شخصیت اصلی مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی است و در دنیای خیالی ذهن خود زندگی می‌کند و ادعا می‌کند که افرادی را ملاقات کرده است و با آن‌ها زندگی می‌کند.
اسکیزوفرنی ممکن است که با اختلال دو قطبی اشتباه گرفته شود؛ در صورتی که این دو اختلال کاملا با یکدیگر متفاوتند. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی یا bipolar، بین دو حالت خلقی بسیار شاد و سرزنده و بسیار ناراحت و افسرده در حال تغییر هستند. این تغییرات ناگهانی و همیشگی می‌تواند تاثیرات زیادی روی زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. ممکن است فرد در یک دوره‌ای بسیار پرانرژی و شاد باشد و تصمیمات ناگهانی و هیجان‌انگیز بگیرد؛ سپس در دوره افسردگی، فرد به گوشه‌گیری و ناراحتی رو آورد؛ در نوع‌های پیشرفته‌تر اختلال دو قطبی، ممکن است فرد در دوره افسردگی حتی اقدام به خودکشی کند.
شیوع اختلال اسکیزوفرنی در بین چه کسانی بیشتر است؟
تقریبا از هر ۱۰۰ نفر، یک نفر به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا می‌شود؛ اما ممکن است که نشانه‌ها و علائم آن حاد نباشد و در بسیاری از مواقع قابل تشخیص نباشد. شیوع اختلال اسکیزوفرنی، برخلاف باور عموم، بین زنان و مردان تقریبا یکسان است و احتمال ابتلای هر دو گروه به یک اندازه است. این اختلال در اغلب موارد بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی خود را نمایش می‌دهد و احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی قبل از ۱۵ سالگی بسیار کم و نادر است.
علائم اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی با علائم گوناگونی شناخته می‌شود و علائم اسکیزوفرنی در هر شخصی می‌تواند متفاوت باشد. اما در حالت کلی، علائم اسکیزوفرنی به دو دسته علائم مثبت و علائم منفی تقسیم می‌شود. علائم مثبت شامل آن دسته از علائمی است که نمود ظاهری دارد و به ما در تشخیص قطعی اسکیزوفرنی کمک بسیار زیادی می‌کند.
از جمله علائم مثبت اسکیزوفرنی عبارت است از:
- هذیان
- توهم
- کاتاتونیا (حالتی که فرد از لحاظ جسمی هیچ حرکتی نمی‌کند و مثل یک مجسمه ساعت‌ها در یک مکان می‌ماند)
علائم منفی اسکیزوفرنی:
- فقدان احساس در فرد
- روابط اجتماعی ضعیف
- عدم تمایل به انجام فعالیت‌های روزمره
- کمبود انگیزه
درمان اسکیزوفرنی
همانطور که گفته شد، تاکنون هیچ درمان قطعی برای اسکیزوفرنی پیدا نشده است؛ با این حال، برخی از تکنیک‌های درمانی به کنترل اسکیزوفرنی کمک می‌کند تا فرد زندگی بهتر و عادی‌تری را تجربه کند. از جمله درمان‌‌هایی که برای بیماری اسیکزوفرنی به کار گرفته می‌شود، عبارتند از:
روان درمانی و درمان‌های رفتارشناختی
یکی از اصلی‌ترین درمان اسکیزوفرنی، روان درمانی و درمان‌های رفتاری است. این روش به بیماران اسکیزوفرنی کمک می‌کند که راحت‌تر با دنیای اطراف خود سازگاری پیدا کنند و از دنیای ذهنی و غیرواقعی که در ذهن خود ساخته‌اند، فاصله بگیرند. رفتار شناسی به کنترل هذیان و توهم در فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کند و با کمک تکنیک‌هایی که روانشناس به فرد آموزش می‌دهد، می‌توان تا حدودی این توهمات را کنترل کرد.
نوروتراپی
یکی از روشهای درمان اسکیزوفرنی، روشهای نورورتراپی است. همانطور که گفتیم، عملکرد مغز در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی متفاوت است و دچار اختلال می‌شود. با کمک روشهای درمانی مثل نوروفیدبک و tDCS می‌توان تا حدی عملکرد مغز را تغییر داد و به حالت نرمال نزدیک‌تر است. در برخی از موارد نیز ممکن است که برای درمان، به سر فرد شوک الکتریکی وارد کنند.
تحریک الکتریکی مغز یا tDCS یکی از تکنیک‌های نوروتراپی به شمار می‌رود که به درمان بسیاری از اختلالات و بیماری‌های روان کمک می‌کند. همچون دیگر تکنیک‌های نوروتراپی، tDCS نیز به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در فرکانس‌های ارسالی از طرف مغز هستیم. در روش تحریک الکتریکی مغز، ما وارد کردن شوک کوچک الکتریکی به مغز، نورون‌های مغز را تحریک کرده و فعالیت‌های نورون‌ها را اصلاح می‌کنیم.
دارو درمانی
یکی دیگر از روشهای درمان اسکیزوفرنی که به عنوان درمان مکمل در کنار سایر روش‌ها به کار می‌رود، دارو درمانی است. برخی از داروها به کنترل توهم و هذیان بیمار کمک می‌کند و با تجویز این داروها می‌توان این مورد را کنترل کرد. توجه داشته باشید که دارو درمانی حتما باید زیر نظر یک روانپزشک صورت بگیرد.
خانواده درمانی
از آن جایی اختلال اسکیزوفرنی روی تمام اعضای خانواده تاثیر می‌گذارد و زندگی سایر اعضای خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و همچنین برای درمان فرد، نیاز به کمک و حمایت خانواده فرد نیز هست، جلسات خانواده درمانی برای درمان اسکیزوفرنی لازم است. ممکن است در طول روند درمان اسکیزوفرنی، روانشناس چند جلسه خانواده درمانی را نیز در برنامه درمان بگنجاند و از تمام اعضای خانواده دعوت کند تا در این جلسه حضور داشته باشند.
در جلسات خانواده درمانی، روانشناس و درمانگر سعی می‌کند تا شرایط بیمار را برای سایر اعضای خانواده توضیح دهد و اقدامات لازم و ضروری که نیاز است در برخورد با بیمار داشته باشند را به آن‌ها آموزش دهد.
خانواده درمانی نوعی درمان گروهی است که با حضور همه اعضای خانواده صورت می‌گیرد. در جلسات خانواده درمانی، درباره مسائل مربوط به خانواده صحبت می‌شود و همه اعضای خانواده در آن حضور دارند و مشکلات و دغدغه‌های خود را بیان می‌کنند.
