همه چیز در مورد tDCS یا تحریک الکتریکی مغز
تحریک الکتریکی مغز یا tDCS یکی از تکنیک‌های نوروتراپی به شمار می‌رود که به درمان بسیاری از اختلالات و بیماری‌های روان کمک می‌کند. همچون دیگر تکنیک‌های نوروتراپی، tDCS نیز به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در فرکانس‌های ارسالی از طرف مغز هستیم. در روش تحریک الکتریکی مغز، ما وارد کردن شوک کوچک الکتریکی به مغز، نورون‌های مغز را تحریک کرده و فعالیت‌های نورون‌ها را اصلاح می‌کنیم.
tDCS یکی از روش‌های نوین درمانی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر کارکرد آن برای درمان بسیاری از اختلالات ثابت شده است. خوشبختانه این تکنیک درمان نسبت به روش‌های دیگر درمانی مثل دارو درمانی، عوارض کمتری را برای بیمار به همراه دارد و ماندگاری تاثیرات آن بسیار بیشتر و در بسیاری از مواقع دائمی است.
در این مقاله از سری مقالات کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، می‌خواهیم درباره تحریک الکتریکی مغز (tDCS) صحبت کنیم و تاثیر آن روی درمان بسیاری از اختلالات را بررسی کنیم. اگر قصد شروع جلسات tDCS را دارید، مطالعه این مقاله کمک بسیار زیادی به شناخت شما از این تکنیک نوروتراپی و نحوه برگزاری جلسات آن می‌کند.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، این امکان را برای شما مراجعین محترم فراهم کرده است تا جلسات نوروتراپی را زیر نظر بهترین نوروتراپیست‌های کشور بگذرانید. ما در کلینیک برگ سبز آماده برگزاری جلسات tDCS در محیطی آرام و کاملا حرفه‌ای هستیم.
تحریک الکتریکی مغز یا tDCS چیست؟
تحریک الکتریکی مغز یک تکنیک درمانی غیرتهاجمی در روانشناسی به شمار می‌رود که به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در ساختار امواج ارسالی مغز (EEG) است. تحریک الکتریکی مغز به وسیله دستگاه tDCS صورت می‌گیرد. این دستگاه از دو الکترود مثبت و منفی تشکیل شده است که روی پوست سر قرار می‌گیرد.
جایگذاری این الکترود‌های روی سر، بسته به نوع اختلال و نظر نوروتراپیست می‌تواند متفاوت باشد و نوروتراپیست الکترودها را در قسمتی از مغز قرار می‌دهد که قصد ایجاد تغییر در امواج ارسالی آن را دارد.
سپس به وسیله الکترودها جریان کوچکی از برق به پوست سر منتقل می‌شود. این جریان بسیار کم است، در حد ۱ الی ۲ میلی آمپر، و خطری برای سلامت فرد نخواهد داشت. اگر شما قصد انجام tDCS را دارید، باید بگوییم که جای هیچگونه نگرانی و ترس از این جریان الکتریکی نیست. مقدار جریان منتقل شده به قدری کم است که شما تقریبا چیزی جز یک خارش ساده روی سطح پوست سر احساس نخواهید کرد؛ پس استرسی بابت این موضوع نداشته باشید.
ریشه بسیاری از اختلالات روانشناختی در ضعف عملکرد مغز است. در بسیاری از موارد، اختلال به علت کاهش یا افزایش امواج ارسالی در بخشی از مغز اتفاق می‌افتد و اگر ما بتوانیم این امواج را به گونه‌ای اصلاح کنیم، قدم بزرگی برای درمان اختلال برداشته‌ایم. در تکنیک tDCS دقیقا چنین اتفاقی می‌افتد. شوک الکتریکی وارد شده به قسمتی از مغز، فعالیت‌های سلول‌های عصبی در آن بخش از مغز را تغییر داده و باعث بهبود عملکرد نورون‌ها می‌شود.
نوروفیدبک یکی دیگر از روش‌های درمانی نوروتراپی است که برای درمان بسیاری از اختلالات روانی مثل بیش فعالی، افسردگی حاد، اختلالات خواب، وسواس فکری و … به کار می‌رود.
تحریک الکتریکی مغز برای درمان چه اختلالاتی به کار می‌رود؟
از آن جایی که tDCS جزو روش‌های درمانی نسبتا جدید به شمار می‌رود، همچنان در حال بررسی است و همه ابعاد آن کشف نشده است؛ اما خوشبختانه تاکنون تاثیر بسیار مثبت آن روی درمان بسیاری از اختلالات ثابت شده است. در ادامه برخی اختلالات رایجی که تحریک الکتریکی مغز به درمان آن‌ها کمک می‌کند را بررسی می‌کنیم:
اختلالات یادگیری
tDCS می‌تواند بسیاری از اختلالات یادگیری را بهبود بخشد. ریشه اغلب اختلالات یادگیری به عملکرد مغز بازمی‌گردد؛ از این رو تحریک الکتریکی مغز گزینه مناسبی برای درمان این دسته از اختلالات به شمار می‌رود.
با وارد کردن شوک الکتریکی به قسمت‌هایی از مغز که مربوط به یادگیری مهارت خاصی می‌شود، می‌توان نورون‌های مغز را اصلاح کرد و آن‌ها را به حالت طبیعی خود برگرداند. از آن جایی که مغز کودکان تمایل بیشتری به یادگیری و تغییر دارد، با کمک tDCS می‌توان بسیاری از اختلالات یادگیری کودکان را در سنین پایین درمان کرد.
کاردرمانی ذهنی کودک به ایجاد و تقویت مهارت‌های ذهنی و درمان مشکلات ذهنی کودکانی که دچار برخی از اختلالات مثل اختلالت یادگیری هستند، کمک می‌کند. کاردرمانگرهای ما در کلینیک برگ سبز، در تلفیق فعالیت‌های درمانی با فعالیت‌های روزمره فرد توانا بوده و از بهترین متدهای روز دنیا برای این منظور استفاده می‌کنند.
کاهش دردهای مزمن
یکی دیگر از مواردی که تحریک الکتریکی مغز می‌تواند کمک بسیار زیادی به درمان آن بکند، کاهش دردهای مزمن مثل سردردهای میگرنی یا دردهای عضلانی ناشی از نقص یا بیماری خاص است.
در چنین مواردی، آن قسمت از مغز که مسئول ارسال سیگنال‌های درد است شناسایی شده و با کمک دستگاه tDCS و شوک الکتریکی، نوروتراپیست سعی در کاهش سیگنال‌های ارسالی دارد. طبق مطالعات صورت گرفته افراد پس از چند جلسه tDCS تغییر چشمگیری را در کاهش دردهای مزمن مشاهده خواهند کرد.
توانایی‌های گفتار
در برخی از موارد اختلال گفتار کودکان می‌تواند مربوط به عملکرد مغز آن‌ها باشد. آن قسمت از مغز که مسئول گفتار است، اگر به هر دلیلی وظیفه خود را به درستی انجام ندهد یا سیگنال‌ها را با تاخیر ارسال کند، کودک دچار اختلال گفتار می‌شود.
در چنین مواردی نیز tDCS می‌تواند بسیار موثر واقع شود و کمک زیادی به درمان اختلالات گفتار کودک کند. معمولا آن دسته از کودکانی که پاسخ مناسبی به تکنیک‌های گفتار درمانی نمی‌دهند، در کنار جلسات گفتار درمانی از تحریک الکتریکی مغز نیز برای درمان استفاده می‌کنند.
تاخیر در شروع روند درمان و جلسات گفتار درمانی باعث می‌شود که کودک شما در سنین پایین توانایی ارتباط خود با دیگران و محیط اطراف را از دست بدهد. به مرور کودک به انزوا کشیده می‌شود و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد؛ پس بهتر است در صورت مشاهده هرگونه اختلال گفتار در کودک خود، سریعا به یک گفتار درمان مجرب مراجعه کنید.
افسردگی
تحریک الکتریکی مغز یکی از روش‌های درمانی موثر در درمان اختلالات خلقی و افسردگی، به خصوص افسردگی مقاوم به دارو، به شمار می‌رود. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که مبتلا به افسردگی هستند، اما دارو درمانی تاثیری در روند درمان بیماری نداشته است، قطعا تکنیک tDCS می‌تواند برای شما مفید باشد.
مطالعات صورت گرفته روی افراد مبتلا به افسردگی نشان می‌دهد که در اغلب موارد tDCS روش موثر‌تری نسبت به دارو درمانی بوده است و عوارض جانبی کمتر و ماندگی بیشتری نسبت به دارو درمانی دارد.
افسردگی یکی از متداول‌ترین بیماری‌های روانی در عصر حاضر است. مطالعات نشان می‌دهد که بیش از نیمی از افراد در طول مدت زندگی خود، دوره‌های افسردگی را تجربه می‌کنند. افسردگی یکی از اختلالات روان رایج است که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی سلامت روان فرد و زندگی نرمال او داشته باشد؛ پس در صورت مشاهده علائم افسردگی در خود یا اطرافیانتان باید هرچه سریع‌تر به دنبال درمان آن باشید.
اختلال بیش فعالی (ADHD)
یکی از درمان‌های موثری که برای کودکان مبتلا به بیش فعالی به‌کار گرفته می‌شود، تحریک الکتریکی مغز است. از آن جایی که این روش تقریبا هیچ عوارض جانبی و خطرناکی را برای سلامت کودک به همراه ندارد، تکنیک مناسب‌تری نسبت به روش‌هایی مثل دارو درمانی برای کودکان است.
اختلال پرخوری و میل مصرف مواد مخدر
پرخوری عصبی و میل به خوردن یکی از اختلالات روانشناختی به شمار می‌آید که بسیاری از افراد درگیر آن هستند. این اختلال شاید در ابتدا ساده و بی‌ارزش جلوه کند؛ اما در نوع حاد آن می‌تواند باعث افزایش وزن و چاقی شود و سلامت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
افراد مبتلا به اختلال پرخوری، همواره میلی سیری‌ناپذیر نسبت به خوردن دارند. در اغلب موارد رژیم درمانی به تنهایی موثر نیست و فرد با وجود داشتن رژیم سخت، همچنان میل شدیدی به خوردن دارد.
در چنین مواردی tDCS می‌تواند به عنوان درمان مکمل در کنار رژیم درمانی به کار رود. با کمک تحریک الکتریکی مغز، آن قسمت از مغز که مسئول اشتها و میل به خوردن است، اصلاح می‌شود؛ در اینصورت رژیم گرفتن برای فرد راحت‌تر و موثرتر خواهد بود.
در مورد اعتیاد و سو مصرف مواد مخدر و الکل نیز tDCS می‌تواند بسیار موثر باشد. در چنین افرادی نیز میل به مصرف بسیار بالا است و حتی ممکن است پس از ترک کردن نیز آن‌ها را وادار به شروع دوباره مصرف موارد مخدر کند. با تحریک الکتریکی مغز و اصلاح آن قسمت از مغز که مسئول اشتیاق به مصرف موارد مخدر است، می‌توان چنین اختلالی را تا میزان قابل توجهی بهبود بخشید.
اختلال خواب
اختلال خواب یکی دیگر از اختلالات شایع روانشناختی است که بسیاری از افراد درگیر آن هستند. فرد مبتلا به یکی از اختلالات خواب در طول شبانه روز خواب کافی و باکیفیتی ندارد و همین موضوع باعث کاهش عملکرد مفید او در فعالیت‌های روزانه و ساعات کاری می‌شود. تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که tDCS می‌تواند به درمان بسیاری از اختلالات خواب کمک کند.
اختلال خواب یکی از انواع رایج اختلالات روان است که افراد زیادی در طول زندگی با آن درگیر هستند. اختلال خواب انواع مختلفی دارد. ممکن است فرد دارای اختلال خواب نتواند به راحتی بخوابد؛ یا برعکس. یعنی فرد بسیار زیاد می‌خوابد اما باز هم در طول روز احساس کسالت و خستگی می‌کند.
آیا روش tDCS عوارض جانبی به همراه دارد؟
یکی از سوالات متداول درباره تکنیک tDCS عوارض جانبی آن است. باید گفت که تحریک الکتریکی مغز یکی از تکنیک‌های غیرتهاجمی روانشناسی به شمار می‌رود و عوارض جانبی خاصی را به همراه ندارد؛ از این رو تکنیکی بسیار مناسب برای کودکان به شمار می‌رود.
در روش tDCS، میزان جریان برقی که به سر وارد می‌شود بسیار کم است و به هیچ عنوان سلامتی فرد را تهدید نمی‌کند و نیازی به نگرانی از این بابت نیست؛ تنها در برخی از موارد ممکن است فرد با قرمزی در ناحیه سر، سرگیجه و حالت تهوع جزئی پس از جلسه مواجه شود.
نکته‌ی مهمی که در تحریک الکتریکی مغز باید به آن توجه کنید این است که حتما توسط نوروتراپیست متخصص باید انجام شود. محل قرار گیری الکترودها و میزان شدت جریان دو عامل مهم در تکنیک tDCS است و باید به درستی انتخاب شوند. انجام خودسرانه tDCS به وسیله دستگاه‌های خانگی یا برگزاری جلسات tDCS زیر نظر افراد غیرمتخصص می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.
