نشانه های اختلال نقص توجه در کودکان
اختلال نقص توجه یا بیش فعالی، یکی از انواع اختلالات است که معمولا خود را در دوران کودکی نمایان می‌کند. اختلال نقص توجه که به عنوان ADHD نیز شناخته می‌شود، یک اختلال نورولوژیکی است که به دلیل تفاوت در عملکرد مغز به وجود می‌آید و معمولا تا بزرگسالی نیز با کودک باقی می‌ماند؛ اما خوشبختانه این روزها تکنیک‌ها و روش‌هایی وجود دارند که می‌توانید با کمک آن‌ها این اختلال را تا حد بسیار زیادی کنترل کنید تا کودک شما زندگی سالم و نرمالی را در پیش بگیرد.
از جمله علائم اختلال نقص توجه در کودکان می‌توان به بیش فعالی، بی‌توجهی و حواس‌پرتی اشاره کرد. کودکانی که دچار اختلال نقص توجه هستند، تمرکز و توجه کافی برای انجام فعالیت‌های مختلف را ندارند و خیلی دوست دارند که همواره در حال جنب‌وجوش و حرکت باشند.
علائم اولیه اختلال نقص توجه کودکان، در همان سنین کودکی نمایان می‌شود؛ به عنوان والد یا مربی کودک، بسیار مهم است که به این علائم توجه داشته باشید و برای تشخیص قطعی، از یک متخصص و روانشناس کودک کمک بخواهید. هرچه اختلال نقص توجه در سنین پایین‌تری تشخیص داده شود و والدین برای آن سریع‌تر اقدام کنند، روند درمان اختلال نقص توجه کودک سریع‌تر شروع می‌شود و از آثار سو این اختلال روی زندگی نرمال کودک کاسته می‌شود.
البته باید توجه داشته باشید که هر شیطنت و جنب‌وجوش کودک را به بیش فعالی کودک یا اختلال نقص توجه ربط ندهید. اختلال نقص توجه کودکان علائم مشخصی دارند و باید به صورت قطعی توسط یک پزشک و روانشناس متخصص کودکان تشخیص داده شود. در بسیاری از موارد، اطرافیان و گاها حتی والدین، به کودکی که انرژی بیشتری نسبت به هم‌سن و سالان خود دارد و فعالیت بیشتری می‌کند، ناآگاهانه، برچسب بیش فعالی یا اختلال نقص توجه می‌زنند که کاملا اشتباه است.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، قصد داریم درباره اختلال نقص توجه کودکان و بیش فعالی صحبت کنیم و علائم اختلال نقص توجه کودکان را مورد بررسی قرار دهیم و در نهایت، روش های درمان اختلال نقص توجه کودکان را بیان کنیم. اگر شما هم شک دارید که کودکتان دچار اختلال نقص توجه است یا خیر، مطالعه ادامه این نوشته می‌تواند به شما کمک کند تا با علائم اختلال نقص توجه کودکان آشنا شوید؛ همچنان توجه داشته باشید که این نوشته تنها به عنوان راهنمایی برای شناخت علائم اولیه اختلال نقص توجه کودکان است؛ برای تشخیص قطعی حتما باید به متخصص و روانشناس کودکان مراجعه کنید.
برای تشخیص قطعی اختلال نقص توجه در کودکان، حتما باید یک از کمک یک مشاور و روانشناس کودک استفاده کنید. روانشناس کودکان می‌تواند با صحبت با کودک و انجام تست‌های مختلف روانشناسی، این اختلال را در کودک تشخیص دهد. همچنین ممکن است برای تشخیص نهایی، روانشناس کودک شما را به یک نوروتراپیست کودکان ارجاع دهد تا با استفاده از نقشه مغزی، ابتلا به اختلال نقص توجه کودک بررسی شود.
کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روانشناسی کودک را زیر نظر بهترین متخصصان و روانشناسان کودک برای شما عزیزان فراهم کرده است. روانشناسان کودک ما در کلینیک روانشناسی برگ سبز، تجربه کار کافی با کودکان را دارند؛ همچنین جلسات روانشناسی کودک در کلینیک روانشناسی برگ سبز، در محیطی جذاب و کودکانه برگزار می‌شود تا کودک شما احساس خوشایندی از حضور در جلسات روانشناسی داشته باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر و همچنین رزرو وقت روانشناسی کودک در کلینک روانشناسی برگ سبز، روی لینک زیر کلیک کنید.
اختلال نقص توجه کودکان چیست؟
اختلال نقص توجه کودکان که گاها با اسم‌های بیش فعالی یا ADHD نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع اختلالات است که در سنین کودکی خود را نشان می‌دهد. کودکانی که دچار اختلال نقص توجه می‌شوند، تمرکز کافی برای انجام کارهای مختلف را ندارند. معمولا این دسته از کودکان انرژی زیادی نسبت به سایر کودکان دارند و دوست دارند که به طور مداوم در حال حرکت و جنب‌وجوش باشند.
اختلال نقص توجه کودکان، یک اختلال نورولوژیکی است؛ یعنی به دلیل عملکرد متفاوت مغز کودکان به وجود می‌آید. معمولا کودکانی که دچار اختلال نقص توجه می‌شوند، امواج مغزی متفاوتی با سایر کودکان دارند و ارسال امواج مغزی، در برخی از قسمت‌های مغز این دسته کودکان بیشتر از حد نرمال است.
بیش فعالی یا اختلال ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی در بین کودکان است. اگرچه این اختلال ممکن است در بزرگسالان نیز مشاهده شود، اما رواج و شیوع علائم آن در کودکی متداول‌تر است. متاسفانه بسیاری از افراد تصور درستی از اختلال بیش فعالی کودکان ندارند و معمولا به هر کودکی که تحرک و شیطنت بیشتری داشته باشد، برچسب بیش فعالی می‌زنند.
انواع اختلال نقص توجه در کودکان
اختلال نقص توجه در کودکان معمولا خود را با علائم متفاوتی نشان می‌دهد و برای کودکان مختلف، متفاوت است. در حالت کلی، می‌توان اختلال نقص توجه کودکان را به سه دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:
نوع بیش‌فعالی و تکانشی
در این نوع از اختلال نقص توجه و بیش فعالی، که اغلب ما ADHD را با این نوع از اختلال می‌شناسیم، کودک علائم رفتاری شدیدی دارد. اختلال در کنترل تکانه‌ها، رفتارهای بیش فعال، مشکلات خودتنظیمی رفتاری مثل پریدن وسط صحبت دیگران، ضعف در تعریف حد و مرز شخصی از جمله علائم این نوع اختلال نقص توجه در کودکان است.
نوع حواس‌پرتی و نقص توجه
نوع دیگری از اختلال بیش فعالی در کودکان، اختلال حواس‌پرتی است. کودکان مبتلا به این نوع اختلال، دچار مشکلات حواس‌پرتی، ضعف در تلاش ذهنی، دشواری در شروع تکالیف درسی، مشکل در تمرکز و مشکل و اختلال در ساماندهی و طبقه‌بندی ذهنی می‌شوند. معمولا این دسته از کودکان، در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به توجه و تمرکز دارند، دچار مشکل می‌شوند. این نوع اختلال، در سال‌های اولیه پیش‌دبستانی و مدرسه خود را به‌خوبی نمایان می‌کند.
نوع ترکیبی
این نوع از اختلال نقص توجه کودکان، علائمی از هر دو نوع قبلی را دارد؛ یعنی کودک هم دچار مشکلات خودتنظیمی رفتاری است و هم دچار حواس‌پرتی و نقص توجه.
علائم اختلال نقص توجه کودکان
همانطور که پیش از این به آن اشاره کردیم، علائم نقص توجه در همه کودکان یکسان نیست. با این حال، می‌توان علائم اختلال نقص توجه کودکان را به سه دسته کلی تقسیم کرد:
علائم بی‌توجهی
- حواس‌پرتی
- بازه زمانی توجه کوتاه
- مشکل در تمرکز
- مشکل در انجام دستورات؛ به خصوص دستورات چند مرحله‌ای
- مشکل در شروع تکالیف و اتمام آن
- توجه نکردن به جزئیات
- فراموشکاری
- ضعف در مدیریت زمان
- ضعیف بودن در مهارت‌های تحصیلی
اگرچه مشکل در تمرکز یکی از علائم اختلال نقص توجه در کودکان است، اما هر کودکی که دچار مشکل تمرکز باشد را نمی‌توان به عنوان کودک دچار اختلال نقص توجه در نظر گرفت. در برخی از موارد، مشکل در تمرکز به عوامل دیگری بستگی دارد که با کمک تکنیک‌های افزایش تمرکز می‌توانید آن را درمان کنید. تمرکز یکی از عوامل موثر در انجام بهتر هر کاری است. برای آن که بتوانید کار خود را به دقت و به نحو احسن انجام دهید، نیاز است که هنگام انجام آن، تمرکز کافی روی آن کار داشته باشید و حواس شما پرت نشود.
علائم تکانشگری
- قطع کردن صحبت دیگران
- مشکل در رعایت نوبت
- انجام رفتارهای پرخطر
- ایجاد مزاحمت فیزیکی برای دیگران از طریق لمس کردن یا نقض حریم شخصی
علائم بیش فعالی
- جنب‌وجوش زیاد مثل دویدن، بالا و پایین کردن پله‌ها و …
- مشکل در آرام نشستن روی صندلی
- بی‌قراری و تکان دست‌ها
- صحبت بیش از حد
- مشکل در انجام فعالیت‌ها و بازی‌های آرام و بی‌صدا
- علاقه به تنوع در فعالیت‌ها و از شاخه‌ای به شاخه دیگر پریدن
درمان اختلال نقص توجه
پس از تشخیص قطعی اختلال بیش فعالی کودکان توجه روانشناس کودک، روانپزشک یا نوروتراپیست، بهتر است که درمان اختلال نقص توجه را هرچه سریع‌تر آغاز کنید تا آثار سو آن روی زندگی فرزندتان کاهش یابد. خوشبختانه امروزه روش‌های گوناگونی برای درمان اختلال نقص توجه کودک وجود دارد که شما می‌توانید با کمک آن‌ها، این اختلال را درمان یا کنترل کنید. از جمله روش‌هایی که برای درمان اختلال نقص توجه کودک به کار گرفته می‌شوند، عبارتند از:
روان درمانی و مراجعه به روانشناس کودک
از مهم‌ترین اقداماتی که برای درمان اختلال نقص توجه کودک باید انجام دهید، مراجعه به روانشناس کودک و شروع جلسات روان درمانی است. در این جلسات، روانشناس، رفتارهای کودک شما را زیر نظر می‌گیرد و با کمک تمرین‌هایی که در قالب بازی درمانی یا موسیقی درمانی به کودک ارائه می‌دهد، سعی در کنترل رفتارها و آموزش رفتارهای مختلف به کودک دارد.
همچنین رواونشناس کودک، تکنیک‌ها و روش‌های رفتار با کودک را نیز به والدین آموزش می‌دهد تا در زمان‌هایی که کودک در خانه حضور دارد نیز، والدین بتوانند رفتارهای او را کنترل کنند و آموزش‌های لازم را به او بدهند. این آموزش‌ها می‌تواند تا حد بسیار زیادی، جو متشنج خانواده را که ناشی از اختلال نقص توجه کودک است، کنترل کند.
روانشناسی کودک به انداره روانشناسی بزرگسالان مورد توجه واقع نشده است، اما باید بدانید که اهمیت آن بسیار بیشتر از رواشناسی بزرگسال است و بهتر است در همان کودکی به اختلالات روان فرزندتان توجه کنید و آن را به بزرگسالی واگذار نکنید.
دارو درمانی
در برخی از موارد ممکن است که کودک شما در کنار آموزش‌های دیگر و جلسات روانشناسی، برای کنترل بهتر اختلال نقص توجه و همچنین کنار آمدن راحت‌تر با علائم نقص توجه، نیاز به دارو نیز داشته باشد. معمولا داروهایی که برای درمان اختلال نقص توجه کودکان به کار گرفته می‌شود، آن دسته از مواد شیمیایی مغز را که مانع تمرکز کودک می‌شوند، م تعادل می‌کنند.
متاسفانه، در اغلب موارد پدرها و مادرها نسبت به دارو درمانی گارد دارند و ترجیح می‌دهند که فرزندشان، داروهای شیمیایی مصرف نکند و در برخی از موارد نیز، به صورت سربه‌خود و ناآگاهانه، مصرف داروی کودک را قطع می‌کنند. باید گفت که همانطور که هنگام سرماخوردگی کودک، داروهای مناسب را به او می‌دهید، در مورد اختلالات روان نیز باید به همین ترتیب عمل کنید. اگر مصرف دارو برای کودک شما ضروری است، باید حتما آن را پیگیری کنید و نگران عوارض جانبی دارو نباشید.
نکته دیگری که در این بین باید در نظر داشته باشید، این است که دارو درمانی حتما باید زیر نظر روانپزشک کودکان صورت بگیرد تا بتوانید عوارض آن را کنترل کنید؛ پس به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی، شروع به مصرف دارو، جز زیر نظر روانپزشک و با توجه به صلاحدید او، نکنید.
نوروفیدبک روشی است که به کودک شما این امکان را می‌دهد تا امواج مغزی خود را به کمک خود مغز، دوباره تنظیم کند و به حالت نرمال بازگرداند. پیش از این در نوشته‌های مختلفی درباره روش درمان نوروفیدبک صحبت کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی بیشتر با این روش درمانی، سری به آن نوشته‌ها بزنید.
نوروفیدبک یکی از روش‌های درمانی نوروتراپی است که برای درمان بسیاری از اختلالات روانی مثل بیش فعالی، افسردگی حاد، اختلالات خواب، وسواس فکری و … به کار می‌رود. در این تکنیک درمانی نوین، ما به دنبال آموزش دوباره مغز توسط خود مغز هستیم تا مغز بتواند امواجی که منتشر می‌کند را دوباره اصلاح کند.
