اختلال شخصیت اسکیزوئید (گوشه‌گیر)؛ علل، علائم و درمان
افرادی که دچار اختلال‌های شخصیتی شده باشند، الگوهای فکری و عملی نامناسب و ناهنجاری خواهند داشت که از نظر جامعه مورد قبول نیستند. این افراد معمولا از این رخداد پریشان بوده و افکار و رفتارشان می‌تواند در محیط‌های اجتماعی مانند شغل و دانشگاه برایشان دردسرساز شود. این افراد معمولا در تعاملات اجتماعی و برقراری روابط سالم با دیگران دچار مشکلات شدید می‌باشند. برخلاف اختلالات روانپزشکی دیگر مانند اختلال اضطرابی یا افسردگی، که فرد نسبت به مشکل خود آگاه بوده اما قادر به رفع و کنترل آن نیست، افراد دارای اختلال شخصیتی اغلب حتی نسبت به مشکل خود نیز آگاهی ندارند و باور ندارند که مشکلی از جانب آن‌ها وجود دارد. به همین علت نیز این افراد کم‌تر به دنبال درمان خود می‌روند.
اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز یکی از آن دسته اختلالات شخصیت است که معمولا فرد نسبت به مشکل خود آگاه نیست و آن را باور ندارد؛ به همین دلیل به دنبال درمان آن نمی‌رود. در این اختلال، فرد معمولا تمایل زیادی به گوشه‌گیری دارد و علاقه‌ای به برقراری ارتباطات اجتماعی نشان نمی‌دهد.
در این نوشته از کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، بیشتر درباره اختلال شخصیت اسکیزوئید صحبت می‌کنیم و علائم و علت به وجود آمدن این اختلال در افراد را بررسی می‌کنیم و در نهایت روش های درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید را بررسی می‌کنیم. در ادامه این نوشته جذاب با ما همراه باشید.
اختلال شخصیت اسکیزوئید، از آن دسته اختلالات شخصیت است که به‌راحتی قابل درمان است؛ تنها نیاز است که پس از تشخیص به‌موقع و زودهنگام، برای درمان اقدام کنید. معمولا درمان این دسته از اختلالات شخصیت، مثل اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، از طریق روان درمانی و مشاوهر اتفاق می‌افتد و نیاز است که فرد به طور مرتب در جلسات روان درمانی شرکت کند. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، امکان برگزاری جلسات روان درمانی را زیر نظر بهترین متخصصیان این حوزه برای شما فراهم کرده است. جهت شرکت در جلسات روان درمانی کلینیک روانشناسی برگ سبز، می‌توانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید.
اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
اختلال شخصیت اسکیزوئید جزو گروه A اختلالات شخصیتی یا اختلالات شخصیتی غیرعادی قرار می‌گیرد. افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند، معمولا از دید افراد عادی عجیب و غریب به حساب می‌آیند. افراد اسکیزوئید نسبت به روابط اجتماعی، بسیار سرد، بی‌تفاوت و غیروابسته می‌باشند. این افراد تنهایی را ترجیح می‌دهند و بیشتر تمایل به انجام فعالیت‌هایی هستند که به صورت فردی قابل انجام باشند. آن‌ها به ندرت عواطف خود را بروز می‌دهند.
اگرچه نام این اختلال (اسکیزوئید) به اسکیزوفرنی شبیه است، اما به جز چند علامت و نشانه، تشابه دیگری بین این دو اختلال وجود ندارد. بسیاری از افرادی که شخصیت اسکیزوئید دارند می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را تا حدودی خوب انجام دهند و در فعالیت‌ها و مشاغل فردی مانند نگهبان شب، کارهای آزمایشگاه یا کتابخانه عملکرد بهینه‌ای دارند.
علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید
در زیر به برخی از نشانه‌های این اختلال اشاره می‌کنیم:
- از داشتن روابط نزدیک لذتی نمی‌برند و تمایلی به برقراری چنین روابطی ندارند، حتی با اعضای خانواده
- مشاغل و فعالیت‌های فردی را ترجیح می‌دهند
- از انجام برخی از فعالیت‌ها مانند برقراری رابطه جنسی می‌توانند لذت ببرند
- هیچ دوست صمیمی ندارند، به جز بستگان درجه یک
- در برقراری ارتباط با دیگران دچار چالش هستند
- نسبت به تشویق یا نقد از سوی دیگران بی تفاوت‌اند
- ظاهری خشک دارند و به ندرت احساسات خود را بروز می‌دهند
شیوع اختلال شخصیتی اسکیزوئید در چه حد است؟
بررسی میزان شیوع این اختلال بسیار دشوار است، چراکه افرادی که دچار این اختلال هستند به ندرت به دنبال درمان خود می‌روند. این اختلال در مردان شایع‌تر از زنان است و در میان افرادی که یکی از بستگان نزدیکش به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا بوده شایع‌تر است. این اختلال معمولا در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می‌شود.
چه عواملی باعث ایجاد اختلال اسکیزوئید می‌شوند؟
اطلاعات در این زمینه کم است، اما ژنتیک و محیط نقش مهمی در ابتلای یک فرد به این بیماری بازی می‌کنند. برخی از کارشناسان حوزه سلامت معتقدند نوع گذران کودکی، به خصوص مواردی که دوران کودکی گرمی نداشتند می‌تواند نقش مهمی در ایجاد این اختلال بازی کند. شیوع بیشتر این اختلال در خانواده‌هایی که موارد اسکیزوفرنی دارند، نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد این اختلال نقش دارند.
اختلال مهرطلبی یکی از الگوهای رفتاری مخرب در افراد است که می‌تواند مشکلات زیادی را هم برای خود فرد و هم اطرافیان او به وجود آورد. افرادی که دچار اختلال مهرطلبی هستند، مدام نیاز به تایید و محبت از طرف دیگران دارند. مهرطلبی در واقع تلاش و تقلای فرد برای دوست داشته شدن از سوی افراد است که در نهایت نتیجه معکوس خواهدداشت و باعث تنهایی فرد می شود. مهرطلبی یکی از رایج ترین الگو های رفتاری آسیب زا است که می تواند روان فرد را آزرده و آسیب های جدی به روابط فرد وارد کند.
اختلال شخصیتی اسکیزوئيد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که فردی علایم مشکوک به این اختلال را داشته باشد، پزشک می‌تواند یک ارزیابی اولیه از وضعیت وی انجام دهد و پس از اخذ تاریخچه بیماری و انجام معاینات فیزیکی تست‌های تشخیصی روانپزشکی، اختلالات دیگری که می‌توانند علایم مشابه را در فرد ایجاد کنند را رد کند. برای تشخیص قطعی این اختلال هیچ تست آزمایشگاهی وجود ندارد و تشخیص تنها پس از رد سایر اختلالات محتمل قابل انجام است. پس از ارزیابی‌هایی که پزشک انجام داد، در صورتی که ظن بالینی به این اختلال شخصیتی وجود داشته باشد، می‌تواند بیمار را به یک روانپزشک ارجاع دهد.
آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید قابل درمان است؟
افرادی که دچار این اختلال باشند، به ندرت به دنبال درمان می‌روند، چراکه افکار و رفتارهایشان هیچ اضطراب و پریشانی برایشان به همراه ندارد. این افراد معمولا می‌توانند زندگی عادی خود را داشته باشند اما در صورتی که به دنبال درمان باشند، روان‌درمانی (نوعی از مشاوره درمانی) روشی است که معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طول روان‌درمانی، پزشک معمولا بر تقویت مهارت‌های تعاملی مانند تعملات اجتماعی، برقراری ارتباط و ایجاد اعتماد به نفس کار می‌کند. از آن جایی که اعتماد و تعامل بخش مهمی از درمان است، ممکن است پروسه درمان برای درمانگر بسیار چالش برانگیز باشد؛ چراکه افراد با اختلال شخصیت اسکیزوئيد به سختی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند.
دارودرمانی معمولا در درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید کاربردی ندارد، مگر در مواقعی که فرد مشکلات روانی دیگری مانند افسردگی را نیز داشته باشد که در این موارد می‌توان از دارودرمانی نیز کمک گرفت.
روش‌های دیگری که برای درمان این اختلال به کار می‌روند شامل موارد زیر می‌باشد:
- درمان خانوادگی: اغلب، افراد مبتلا به شخصیت اسکیزوئید به درخواست خانواده خود اقدام به مراجعه و درمان می‌کنند. در برخی از موارد، درمان خانوادگی می‌تواند برای فهم انتظارات خانواده از روابط و رفتارهای فرد بسیار کمک‌کننده باشد و به همین علت به حضور بیشتر فرد در جلسات درمانی کمک کند.
- درمان گروهی: این روش درمانی، یکی از انواع روان درمانی است که در آن گروهی از افراد دور هم جمع می‌شوند و درباره چالش‌ها و مشکلات خود با یک دیگر و با نظارت یک درمانگر یا روانشناس صحبت می‌کنند. درمان گروهی در افراد اسکیزوئید به بهبود مهارت‌های اجتماعی‌شان کمک می‌کند.
- رفتار درمانی شناختی (CBT): این برنامه درمانی، دارای ساختار منظم و هدف معینی می‌باشد. یک درمانگر یا روانشناس به فرد کمک می‌کند تا نگاه دقیق‌تری به افکار و احساسات خود بی‌اندازد و فهم بهتری از آن که افکارش چگونه اعمالش را تحت تاثیر قرار می‌دهند به فرد می‌دهد. روان‌درمانگر به فردی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌باشد کمک می‌کند تا در لابلای انتظارات و درک‌های خود از اهمیت و فایده روابط با دیگران کند و کاو کند و ساختار به هم ریخته آن‌ها را برای وی منظم سازد.
رفتار درمانی شناختی که به عنوان درمان رفتاری شناختی نیز شناخته می‌شود، یکی از جدیدترین و کارآمدترین متدهای روانشناسی است که توانسته است انقلابی در عرصه روانشناسی و روان درمانی به وجود آورد. امروزه بسیاری از روانشناسان بزرگ و مطرح دنیا، از رفتار درمانی شناختی برای درمان بسیاری از اختلالات مثل اختلال اضطراب، افسردگی و … استفاده می‌کنند و این روش توانسته است به‌خوبی اثرات خود را نمایان کند.
عوارض اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟
فقدان تعامل اجتماعی مهم‌ترین عارضه این اختلال به حساب می‌آید. افراد اسکیزوئید به ندرت دست به اقدامات خشونت‌آمیز می‌برند، چراکه به طور کلی از برقراری هرگونه تعاملی با دیگر حذر دارند. بروز همزمان سایر اختلالات مانند اختلالات خلقی، اضطرابی و حتی اختلالات شخصیتی در این بیماران نسبت به افراد عادی بیشتر است.
آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید قابل پیشگیری است؟
نه، اختلال شخصیت اسکیزوئید قابل پیشگیری نیست اما درمان فردی که مستعد ابتلا به چنین وضعیتی می‌باشد کمک می کند تا نسبت به رفتارها و افکار آسیب‌زای خود آگاه شود و کنترل آن را به دست بگیرد.
