روانکاوی چیست؟ تفاوت روانکاوی با روانشناسی
تا اسم روانکاوی به میان میآید، احتمالا ذهن شما به سمت «فروید» کشیده میشود. روانکاوی یکی از شاخههای بسیار مهم علم روانشناسی است که به درمان ریشهای بسیاری از اختلالات مثل افسردگی حاد، اضطراب، اختلالات مربوط به هویت جنسی و … کمک میکند. درمان روانکاوی مبتنی بر نظریهها و کارهای روانشناس معروف، زیگمویند فروید بوده است و میتوان گفت که به نوعی فروید مبدع علم روانکاوی است.
روانکاوی شاخهای بسیار جذاب از رواندرمانی است که باور دارد ناخودآگاه تاثیر بسیار زیادی روی تصمیمات ما دارد؛ از این رو در جلسات روانکاوی، روانکاو به دنبال دستیابی و شناخت ناخودآگاه فرد است تا ببیند تصمیمات او ریشه در چه چیزی دارد. در روانکاوی ما بر این باور هستیم که اتفاقاتی که در دوران کودکی برای فرد رخ داده است، در صورتی که حتی فرد در حال حاضر آنها را به طور دقیق به یاد نیاورد، تاثیر بسیار زیادی روی افکار، تصمیمات و اعمال حال حاضر فرد دارد. با شناسایی ریشه این افکار، میتوانیم به درمان آن نیز کمک کنیم.
قطعا دسترسی به ناخودآگاه افراد بسیار دشوار است و نیازمند زمان است؛ از همین رو درمان روانکاوی معمولا طولانی است و در برخی از موارد ممکن است فرد سالها به جلسات هفتگی روانکاوی خود ادامه دهد.
متاسفانه دانش و آگاهی افراد از روانکاوی بسیار پایین است؛ تا حدی که بسیاری از افراد آن را با هیپنوتیزم و ذهنخوانی اشتباه میگیرند. باید گفت که روانکاوی یک علم است و با کمک روشها و تکنیکهای مشخصی که دارد، به واکاوی ناخودآگاه بیمار میپردازد و از این طریق سعی میکند ریشه مشکلات و اختلالات فرد را پیدا کند.
بسیاری از تصمیمات اشتباه ما برپایه اتفاقات گذشته و ناخودآگاه ما است. با کشف ریشه و علت این تصمیمات و آگاهی داشتن نسبت به آنها میتوانیم جلوی بسیاری از تصمیمات اشتباه را بگیریم و به درمان بسیاری از اختلالات کمک کنیم؛ این دقیقا کاری است که روانکاو انجام میدهد. شرکت در جلسات روانکاوی به ما کمک میکند تا ناخودآگاه خود را بهتر بشناسیم و نسبت به تصمیمات خود آگاهی بیشتری داشته باشیم و از این طریق، تصمیمات غلط را اصلاح کنیم.
در این نوشته کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز مشاوره غرب تهران، میخواهیم به سراغ پاسخ به سوال روانکاوی چیست برویم و روش های روانکاوی را با هم بررسی کنیم و در نهایت تفاوت روانکاوی و روانشناسی را بررسی کنیم. اگر شما هم قصد شرکت در جلسات روانکاوی را دارید، توصیه میکنیم که در ادامه این نوشته با ما همراه باشید.
شما میتوانید برای شرکت در جلسات روانکاوی در کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران، از طریق لینک زیر اقدام کنید. جلسات روانکاوی در کلینیک روانشناسی برگ سبز به صورت کاملا حرفهای و محرمانه، زیر نظر بهترین روانکاو برگزار میشود.
روانکاوی چیست؟
در حالت کلی میتوان گفت روانکاوی شاخهای از علم روانشناسی است که بر اساس نظریات و تحقیقات روانشناس معروف، زیگمویند فروید بنا شده است. فروید معتقد بود که همه تصمیمات، رفتارها و افکار فرد بر اساس آگاهی او صورت نمیگیرد؛ از این رو نمیتوان همه اختلالات و بیماریها را با روشهای رواندرمانی و روانشناسی که مستقیما با ضمیرخودآگاه فرد در ارتباط است درمان کرد.
برای درمان بسیاری از اختلالات باید بتوانیم ریشه اصلی آن را پیدا کنیم. در اغلب موارد این اختلالات یا تصمیمات اشتباه در زندگی، به خصوص آن دسته از تصمیماتی که بارها تکرار میشوند، باید به ناخودآگاه فرد دسترسی داشت و علت آن را جستجو کرد. همچنین فروید معتقد است که بسیاری از افکار و رفتارهای فرد در حال حاضر، ریشه در دوران کودکی او دارد؛ حتی اگر فرد آن دوران را بهخوبی به یاد نیاورد یا فراموش کرده باشد، برخی از رفتارها و اتفاقات در دوران کودکی روی ضمیر ناخودآگاه فرد تاثیر گذاشته و باعث بروز برخی از رفتارها در فرد میشود.
روانکاوی شاخهای از علم روانشناسی است که به بررسی ناخودآگاه انسان میپردازد.بسیاری از مشکلات و اختلالات ما ممکن است ریشه در ناخودآگاه ما داشته باشد که اگر متوجه این موضوع شویم، میتوانیم بسیاری از اختلالات را حل کنیم.
جلسات روانکاوی چگونه برگزار میشود؟
جلسات روانکاوی معمولا با صحبت و گفتگو شکل میگیرد. در جلسات روانکاوی لازم است که بیمار احساس راحتی داشته باشد؛ از این رو معمولا در اتاقی که جلسات روانکاوی در آنجا برگزار میشود، تخت یا صندلی راحتی قرار میگیرد که فرد بتواند بهراحتی روی آن بنشیند یا حتی دراز بکشد.
در جلسات روانکاوی، روانکاو به دنبال دستیابی به ضمیر ناخودآگاه فرد است؛ پس لازم است که با صحبت و واکاوی احساسات و افکار فرد، به ضمیر ناخودآگاه او برسد؛ از این رو ممکن است که روانکاو از فرد بخواهد که احساسات خود در لحظه را بازگو کند یا خاطراتی از دوران کودکی خود بیان کند.
معمولا در چند جلسه اول روانکاوی، روند درمان و جلسات خیلی مشخص نیست؛ زیرا طبیعی است که ما نسبت به ناخودآگاه خود گارد داشته باشیم و به این راحتی اجازه دسترسی آن را به دیگران ندهیم؛ پس روانکاو به زمان نیاز دارد تا بتواند از طریق ایجاد اعتماد و فضای گفتگوی راحت و صمیمی، شرایطی را به وجود آورد تا فرد بتواند درباره موضوعات مختلف با روانکاو گفتگو کند و در خلال این صحبتها، روانکاو به دنبال علت و ریشه بسیاری از اختلالات در فرد است.
از آن جایی که روانکاو با دستیابی به ضمیر ناخودآگاه فرد خصوصیترین و شخصیترین خاطرات، افکار و احساسات فرد را شناسایی میکند، لازم است که رازدار باشد و این اطمینان را به بیمار بدهد که همه صحبتها و گفتگوها در اتاق درمان باقی میماند و کسی جز او از آنها باخبر نخواهد شد؛ پس رازداری و جلب اعتماد بیمار یکی از اصول اولیه روانکاوی است و هر روانکاو باید به آن پایبند باشد.
روانکاوی میتواند به درمان انواع افسردگی، به خصوص افسردگی حاد کمک کند. ما افسردگی را معمولا با علائمی مثل ناراحتی و گوشهگیری میشناسیم؛ اما باید بدانید که این تنها یکی از انواع افسردگی است. اگرچه برخی از علائم بین انواع افسردگی مشترک است، اما همه افراد مبتلا به افسردگی علائم یکسانی ندارند. افسردگی ممکن است به دلایل گوناگونی به وجود آید و در هر فرد به شکل متفاوتی ظاهر شود.
روش های روانکاوی
اگرچه گفتیم جلسات روانکاوی به صورت گفتگو شکل میگیرد و معمولا فرد در آن جلسات از گذشته و خاطرات کودکی خود یا اتفاقات ناراحتکننده صحبت میکند، اما این موضوع به این معنا نیست که جلسات روانکاوی بدون برنامهریزی و تدوین روند درمانی رخ میدهد. روش های مختلفی برای روانکاوی وجود دارد که روانکاو با توجه به شرایط بیمار یک یا چند تکنیک روانکاوی را به عنوان روند جلسات خود انتخاب میکند. در ادامه برخی از روش های روانکاوی را با هم بررسی میکنیم:
تداعی آزاد
یکی از روش های روانکاوی که بسیار رایج است، تکنیک تداعی آزاد است. در این تکنیک، روانکاو کلمات مختلفی را به زبان میآورد و از بیمار میخواهد که اولین چیزی که به ذهنش میرسد را بیان کند. به عنوان مثال روانکاو از کلماتی مثل مادر، کودکی، مدرسه و … استفاده میکند. زمانی که فرد بخواهد خیلی سریع پاسخ دهد، فرصت فکر کردن و سانسور کردن افکار خود را ندارد و اولین چیزی که به ذهنش خطور میکند را بیان میکند؛ با این کار، روانکاو متوجه واقعیترین حسی که فرد نسبت به این کلمات دارد میشود و میتواند از آن برای ادامه مراحل درمان کمک بگیرد.
در این بین ممکن است که با رسیدن به برخی از کلمات، بیمار مکث کند و دیرتر پاسخ بدهد، یا اصلا نتواند پاسخ دهد، و روانکاو با بررسی و تحلیل همین رفتارها نیز میتواند به نتایج خوبی در مورد ناخودآگاه فرد برسد.
در بسیاری از مواقع نیز ممکن است با بیان یک کلمه، خاطرهای در ذهن فرد زنده شود و فرد چیزهایی را به یاد آورد که گویی همین حالا در حال تجربه دوباره آن است.
به چنین شرایطی فلش بک گفته میشود. ممکن است بیمار یکی از خاطرات کودکی خود را که در حال تمسخر از طرف سایر دوستانش است را به یاد آورد و این موضوع باعث اضطراب فرد شود. چنین شرایطی نیز میتواند اطلاعات مفیدی به روانکاو بدهد و در تدوین برنامه جلسات بعد به روانکاو کمک کند.
تجزیه و تحلیل رویا
یکی از راههای دستیابی به ناخودآگاه از نظر فروید، خواب و رویا است. فروید معتقد بود که ذهن خودآگاه و هوشیار فرد، در حال سانسور است؛ از همین رو نمیتوان به طور مشخص به افکار و تفکرات فرد پی برد؛ اما در خواب، کنترل ذهن و سانسور تقریبا غیرممکن میشود و با تجزیه و تحلیل رویا میتوان به ناخودآگاه فرد پی برد. در رویا و خواب ما چیزهایی را به یاد میآوریم یا انجام میدهیم که در دنیای روزمره به دنبال سرکوب آن هستیم.
اگرچه تجزیه و تحلیل رویا یکی از روش های روانکاوی است؛ اما هر رویایی نیز قابل اتکا نیست. یک روانکاو ماهر قادر به تشخیص این موضوع است که کدام رویا میتواند نشانی از ناخودآگاه فرد باشد و به دنبال تجزیه و تحلیل آن است.
تفسیر
یکی دیگر از روش های روانکاوی، تفسیر است. در این روش، روانکاو ممکن است شکلهای مختلف را به فرد نشان دهد و از فرد بخواهد نظر خود را درباره آن بگوید. یکی از این تستها، آزمایش لکه جوهر است. روانکاو تصویری را به فرد نشان میدهد و از او میخواهد تا بگویید دقیقا چه چیزی در تصویر مشاهده میکند و از تفسیر صحبتهای فرد به ناخودآگاه او دست پیدا میکند.
روانکاوی به درمان چه اختلالاتی کمک میکند؟
تحقیقات نشان میدهد که بسیاری از اختلالاتی که امروزه ما آن را تجربه میکنیم، ریشه در کودکی و ناخودآگاه ما دارند. اتفاقی در گذشته چنان تاثیری روی ما گذاشته است که اثر آن را امروزه به صورت اختلالات مختلف روی خود میبینیم؛ پس به کمک روانکاوی و پیدا کردن علت بسیاری از ترسها و اضطرابهای خود، میتوانیم به درمان اختلالات مختلف نیز کمک کنیم.
امروزه شرکت در جلسات روانکاوی به درمان بسیاری از اختلالات مثل اختلالات اضطرابی، افسردگی حاد، فوبیا، اختلالات وسواسی(OCD)، حمله پانیک، اختلال پس از سانحه و … کمک بسیار زیادی میکند.
اختلال اضطراب پس از سانحه یا PTSD، اختلالی است که برخی از افراد پس از تجربه حوادث ناگوار و ناراحتکننده دچار آن میشوند. افراد مبتلا به این اختلال، تا سالها پس از حادثه نیز عوارض و معایب آن را به همراه دارند و با یادآوری حادثه یا سانحه صورت گرفته در گذشته، دچار استرس و اضطراب فراوانی میشوند.
تفاوت روانکاوی و روانشناسی
بسیاری از افراد روان درمانی یا همان روانشناسی را با روانکاوی اشتباه میگیرند و گاها این دو را یکسان میدانند؛ اما باید بدانید که روان درمانی و روانکاوی دو شاخه کاملا مجزا در علم روانشناسی به شمار میآیند و هر کدام رویکرد متفاوتی به مسئله دارند.
در روانشناسی ما با خود فرد و عاملیت فعال فرد سر و کار داریم. دقیقا همان بخشی که روزانه تصمیمات مختلف را میگیرد و سعی میکند مطابق با هنجارهای جامعه رفتار کند؛ اما در مقابل، در وانکاوی ما به دنبال ناخودآگاه فرد هستیم؛ همان قسمتی که فرد به دنبال سانسور و پنهان کردن آن است و خود را بروز نمیدهد. همچنین در روان درمانی، روانشناس تلاش میکند تا رابطه فرد را با هنجارهای مختلف جامعه احیا کند؛ اما در روانکاوی ما به دنبال بازیابی رابطه فرد با خود، یعنی ضمیر ناخودآگاه، هستیم.
