کودک از چه سنی عذرخواهی کردن را میآموزد؟ + آموزش عذرخواهی کردن به کودک
عذرخواهی یکی از مهارتهای بسیار مهم اجتماعی است که همه ما باید آن را بیاموزیم. بسیار مهم است که در صورتی که اشتباهی از ما سر میزد، توانایی و مهارت پذیرش اشتباهاتمان را داشته باشیم و بابت آن اشتباه عذرخواهی کنیم و به دنبال جبران آن باشیم. گفتن کلمه «ببخشید» یا «معذرت میخواهم» برای بسیاری از افراد سخت یا حتی غیرممکن است؛ زیرا از کودکی این مهارت را نیاموختهایم و پذیرش مسئولیت اشتباهات خود را بلد نیستیم.
مهارت عذرخواهی کردن یکی از مهارتهای بسیار مهم است که باید در دوران کودکی آن را بیاموزیم. یکی از دغدغههای بسیاری از والدین این است که این مهارت اجتماعی بسیار مهم را به کودکان خود بیاموزند. ممکن است در دوران کودکی، اشتباهاتی از کودک سر بزند. این موضوع غیرقابل انکار است؛ اما این که کودک ما چگونه با آن اشتباه برخورد کند بسیار مهم است. کودکان باید مهارت عذرخواهی و جبران اشتباهات خود را بیاموزند و این وظیفه ماست که به عنوان والدین، این مهارت بسیار مهم را به کودک آموزش دهیم.
متاسفانه بسیاری از والدین با توجه به آموزههای قدیمی و اشتباه خود به دنبال آموزش عذرخواهی به کودک هستند و وقتی اشتباهی از کودک سر میزند، کودک را وادار به عذرخواهی میکنند. به عنوان مثال، اگر کودک به وسایل دوستش بدون اجازه دست بزند یا تکالیف خود را بهخوبی انجام ندهد، پدر و مادر کودک را مجبور میکنند که از دوست یا مربی مهد خود عذرخواهی کند. در چنین شرایطی، اگرچه کودک ظاهرا معذرتخواهی کرده است و کلمه «ببخشید» را به زبان آورده، اما عمیقا اشتباه خود را باور ندارد. چنین عذرخواهی کاملا بدون نتیجه خواهد ماند و در برخی از موارد حتی نتیجه عکس خواهد داشت.
اگر میخواهید مهارت عذرخواهی کردن را به کودک خود آموزش دهید، لازم است که این کار را از راه و روش درست آن انجام دهید؛ تا اثربخش باشد و در آینده نیز روی رفتارهای اجتماعی کودک تاثیرگذار باشد.
در این نوشته از وبلاگ کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، میخواهیم درباره تکنیکهای آموزش مهارت عذرخواهی به کودکان صحبت کنیم و برخی از این روشها را با هم بررسی کنیم. اگر شما هم جزو آن دسته از والدینی هستید که تربیت کودکتان برایتان بسیار مهم است، توصیه میکنیم در ادامه این نوشته با ما همراه باشید تا با روش های آموزش عذرخواهی به کودک آشنا شوید.
آموزش عذرخواهی به کودک از جمله مهارتهای فرزندپروری است که نیاز است آن را به صورت اصولی و حرفهای به کودک خود بیاموزیم. در برخی از موارد، آموزشهای نادرست باعث میشود که کودک لجباز شود. معمولا در مواجهه با کودکان لجباز، نیاز به آموزشها و مهارتهای متفاوتی هستیم؛ در بسیاری از موارد نیز لازم است که از یک مشاور و روانشناس متخصص کودکان کمک بخواهیم. کلینیک روانشناسی برگ سبز، بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران، جلسات روانشناسی کودک را به صورت کاملا تخصصی و در محیطی حرفهای و جذاب برای کودکان برگزار میکند. شما میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و شرکت در جلسات روانشناسی کودک کلینیک روانشناسی برگ سبز، از طریق لینک زیر اقدام کنید.
آموزش معذرت خواهی به کودکان
از زمانی که کودک به درک کار درست و اشتباه برسد، میتوان آموزش معذرت خواهی را شروع کرد. معمولا پس از ۳ سالگی، بهترین زمان برای آموزش معذرت خواهی به کودک است. کودک در این سن میآموزد که چه کارهایی اشتباه است و نباید آنها را انجام دهد؛ پس معذرت خواهی بابت کارهای اشتباه خود را نیز باید یاد بگیرد.
آموزش معذرت خواهی پیش از این برای کودکان کاملا بینتیجه خواهد بود. زیرا کودک در این سن دوست دارد که تجربههای مختلف را کسب کند و عملا مفهوم کار درست و اشتباه برای کودک غیرقابل تعریف است؛ پس معذرت خواهی بابت کارهای اشتباه نیز بیمعنی خواهد بود.
اگر میخواهیم معذرت خواهی کردن را به کودک خود آموزش دهید، باید این کار را به صورت اصولی انجام دهید. اجبار کودک و تحت فشار گذاشتن او برای معذرت خواهی کاملا بینتیجه خواهد بود. در ادامه برخی از نکات و تکنیک های آموزش معذرت خواهی به کودک را معرفی میکنیم:
آموزش مراحل معذرت خواهی
اگر میخواهید عذرخواهی کردن را به کودک خود آموزش دهید، باید مراحل مختلف معذرت خواهی درست را نیز به کودک آموزش دهید. هر معذرت خواهی، شامل ۴ مرحله میباشد که باید تمام آنها انجام شود تا طرف مقابل ما متوجه پشیمانی ما از کار اشتباه شود.
فرض کنید که کودک شما، اسباببازی دوستش را بدون اجازه برداشته است و آن را خراب کرده و این کار باعث ناراحتی دوستش شده است. حال کودک میخواهد از دوستش معذرت خواهی کند. این معذرت خواهی باید در چهار مرحله زیر انجام شود:
- گفتن کلماتی مثل «معذرت میخواهم» یا «متاسفم» برای آن که نشان دهد احساس پشیمانی دارد.
- درک احساسات طرف مقابل؛ به عنوان مثال کودک باید درک کند که شکستن اسباببازی دوستش، باعث ناراحتی او شده است.
- پذیرش مسئولیت اشتباهات؛ یعنی کودک باید این موضوع را درک کند که مقصر شکستن اسباببازی دوستش است و این کار اشتباهی است.
- پیشنهاد برای جبران؛ در این مرحله کودک باید ایده یا راهکاری را برای رفع مشکل و جلوگیری از بروز مشکل مشابه در آینده پیشنهاد کند. به عنوان مثال:«من اسباب بازی تو را شکستم؛ اما آن را با چسب درست میکند و دیگر بدون اجازه به وسایلت دست نمیزنم»
اگر معذرت خواهی این چهار مرحله را داشته باشد، به این معنی است که کودک شما کاملا متوجه اشتباه خود شده است و در آینده نیز احتمالا آن را تکرار نخواهد کرد؛ اما اگر معذرت خواهی تنها با جمله «ببخشید» باشد، تاثیر چندانی نخواهد داشت.
تربیت فرزندان به هیچ عنوان کار سادهای نیست و یکی از بزرگترین و چالشبرانگیزترین دغدغههای هر پدر و مادری به شمار میرود. شما به عنوان والد، علاوه بر تهیه نیازهای جسمی و فیزیکی فرزندتان، باید به تربیت او نیز اهمیت بدهید و او را برای حضور در جامعه و روابط اجتماعی آماده کنید.
عذرخواهی به شیوه خود
برای آموزش عذرخواهی به کودک، لازم است که این امکان را به کودک بدهید تا به شیوه خود عذرخواهی کند. لزوما بیان کلمه «معذرت میخواهم» به معنی عذرخواهی فرزند نیست؛ کودکان میتوانند از طریق راههای دیگر مثل هدیه دادن، کشیدن نقاشی، بازی کردن و … نیز عذرخواهی خود را بیان کنند.
آشنایی با عواقب عذرخواهی نکردن
کودک شما باید با عواقب عذرخواهی نکردن خود آشنا باشد؛ این موضوع کودک را تشویق به عذرخواهی کردن میکند. به عنوان مثال، اگر کودک شما اسباببازی دوستش را بدون اجازه برداشت و آن را شکست و همچنان از عذرخواهی کردن شانه خالی میکند؛ باید برای او توضیح دهید که این کار باعث میشود که دوستش دیگر با او بازی نکند.
همچنین این کار را باید در کمال مهربانی و عطوفت انجام دهید. کودک شما نباید این احساس را داشته باشد که کار اشتباه او باعث شده است که دیگر او را دوست نداشته باشید؛ بلکه باید با کودک همدلی کنید و به کمک یکدیگر سعی در جبران اشتباه داشته باشید؛ پس بیان کردن جملاتی مثل «اگر معذرت خواهی نکنی دیگر دوستت ندارم» یا « تو کودک بدی هستی» اصلا مناسب نیست.
پیشقدم شدن برای عذرخواهی
کودک عذرخواهی را از شما یاد میگیرد؛ پس اگر میخواهید آموزش مهارت معذرت خواهی به کودکان بدهید، لازم است که خود ابتدا الگویی خوب برای کودکتان باشید. از معذرت خواهی کردن در مقابل کودک یا معذرت خواهی کردن از کودک خود در صورت بروز اشتباه، واهمه نداشته باشید. کودک نیاز دارد که این مهارت را در شما ببیند تا در آینده نیز خود آن را تکرار کند.
همه ما دوست داریم که کودکان مسئولیت پذیری تربیت کنیم و مسئولیت پذیری کودک، به یکی از دغدغههای اصلی والدین تبدیل شده است. قطعا هیچ فرد بالغ و بزرگسالی به یکباره مسئولیت پذیر نمیشود و مسئولیت پذیری را باید از همان دوران کودکی تمرین کنیم و آموزش ببینیم؛ پس یکی از نکات مهم در مورد تربیت کودکمان این است که از همان ابتدا، مطابق با سن او، انجام برخی از کارها را به او واگذار کنیم و از او بخواهیم که مسئولیت برخی از شرایط را بر عهده بگیرد.
عدم اجبار برای عذرخواهی
توجه داشته باشید که تحت هیچ شرایطی نباید کودک خود را وادار به عذرخواهی کردن کنید یا کودک را برای عذرخواهی تحت فشار بگذارید؛ پس بیان جملاتی مثل «اگر عذرخواهی نکنی از رفتن به پارک خبری نیست» یا «اگر عذرخواهی نکنی دیگر با هم بازی نمیکنید» و جملات تهدیدآمیز به این شکل برای اجبار کودک به عذرخواهی اصلا مناسب نیست.
چنین جملاتی باعث میشود که کودک از روی اجبار و بیمیلی، تن به عذرخواهی کردن بدهد و جملاتی مثل «ببخشید» یا «متاسفم» را بر زبان بیاورد؛ اما متوجه کار اشتباه خود نباشد و این رفتار را در آینده نیز ادامه دهد.
عذرخواهی کردن صرفا بیان جملات بالا نیست؛ بلکه باید تلاش کنید که کودکتان متوجه اشتباه خود باشد و برای جبران آن راه حل پیشنهاد دهد. پس اجبار به عذرخواهی کردن نه تنها مانع از تکرار اشتباه کودک نمیشود، بلکه ممکن است کودک از سر لجبازی، این کار را در آینده نیز تکرار کند.