تفاوت استرس و اضطراب

هر دو واژه استرس و اضطراب در گفتگوی روزمره مردم به دفعات زیاد جای یکدیگر به کار گرفته می شوند. افراد وقتی می خواهند از یک احساس ناخوشایند یا آشفتگی درونی صحبت کنند، معمولا می گویند که استرس یا اضطراب دارند. در حالی که استرس و اضطراب در روانشناسی دارای مفاهیم متفاوتی هستند. برای درک تفاوت استرس و اضطراب باید به تعریف آن ها در روانشناسی توجه کنیم. استرس به احساس ترس، دلهره و یا تشویشی اشاره دارد که در برابر یک خطر بیرونی و مشخص مانند تصادف رانندگی اتفاق می افتد و فرد را از حالت آرامش خارج می کند؛ اما اضطراب به معنای احساس دلشوره شدید، ترس و نگرانی در برابر یک موضوع نامشخص است که معمولا دلیل روشن و واضحی برای آن وجود ندارد. یکی از هیجان‌هایی که بارها آن را تجربه کرده‌ایم، اضطراب و استرس است. به رغم این که این دو واژه همواره در کنار هم به کار گرفته می‌شوند، جالب است بدانید که بین این دو تفاوت‌های فراوانی وجود دارد. اضطراب و استرس به لحاظ علائم و طول مدت، تفاوت‌های زیادی دارند. تفکیک صحیح این دو هیجان، می‌تواند به شناسایی و درمان اختلال‌های اضطرابی و همچنین استرس‌های طبیعی ناشی از زندگی روزانه کمک زیادی کند.

استرس چیست؟

استرس واکنش طبیعی بدن انسان در برابر تغییرات مهم زندگی است. این تغییرات می تواند مفید و مثبت مانند ارتقا شغل یا منفی مانند از دست دادن شغل باشند که افراد در برابر هر کدام از این شرایط نوعی دلهره و نگرانی را تجربه می کنند. استرس نیز می تواند مفید بوده و باعث ایجاد انگیزه در افراد شود مانند استرس شب امتحان که فرد برای کسب قبولی میزان بیشتری مطالعه می کند؛ یا منفی باشد و باعث ایجاد مشکل و اختلال در روند زندگی شود مانند جدایی والدین از یکدیگر. از عوامل استرس زا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فشار ناشی از وظایف در خانه، محل کار یا مدرسه
مشکلات مالی و اقتصادی
تغییرات مهم و ناگهانی، مانند طلاق، مرگ یا از دست دادن شغل
تجربیات تروماتیک یا آسیب زا، مانند سوء استفاده جنسی یا تصادفات رانندگی
کسب یک مقام جدید در شغل یا تحصیل

اضطراب چیست؟

تجربه اضطراب نیز امری طبیعی و عادی است؛ و علائمی شبیه به استرس دارد. تفاوت استرس و اضطراب در این است که استرس در برابر یک رویداد استرس زا رخ می دهد اما اضطراب میتواند بدون وجود یک دلیل مشخص ایجاد شود. زمانی اضطراب مشکل‌ساز شده و می تواند زمینه را برای ایجاد اختلالات روانی ایجاد کند که از حالت کنترل خارج شده و در اکثر موقعیت های زندگی رخ دهد.

تفاوت استرس و اضطراب و نگرانی

نگرانی احساسی است که منجر به استرس یا اضطراب می‌شود البته نمی‌توان منکر این شد که گاهی بدون داشتن هیچ نوع نگرانی، دچار یکی از دو حالت دیگر شویم. شاخصه‌هایی که به شما می‌گویند صرفا نگران هستید نه چیز دیگری، عبارتند از:

نگرانی درباره یک موضوع مشخص است اما اضطراب ممکن است شامل چند موضوع پراکنده باشد؛
نگرانی بیشتر اوقات اضطراب فیزیکی و ذهنی است؛
نگرانی کلامی است؛
نگرانی باعث بیدار شدن قوه تفکر و توانایی حل مسئله می‌شود؛
دلایل نگرانی از استرس و اضطراب منطقی‌تر هستند؛
میزان کنترل‌پذیری ناراحتی از استرس و اضطراب بالاتر است؛
نگرانی موقتی است اما دو حالت دیگر ممکن است کمی طولانی شوند؛
نگرانی روی عملکرد تاثیر نمی گذارد.

علائم رفتاری و مدت زمان‌ اضطراب و استرس

یکی از تفاوت اضطراب و استرس علائم رفتاری ایجاد شده است. اضطراب در افراد منجر به اجتناب از موقعیت‌های نامطلوب می‌شود. مثلا دانشجویی که اضطراب اجتماعی دارد همیشه از کنفرانس دادن فرار می‌کند و تحت هیج شرایطی حاضر به ارائه سخنرانی در جمع نیست. مادری که نگران فرزندان خود است ممکن است در بسیاری از موارد مانع از حضور آن‌ها در موقعیت‌های مختلف شود. ولی کسی که دچار استرس است از موقعیت‌های نامطلوب اجتناب نمی‌کند.

یکی دیگر از علائمی که می‌تواند به شما در تفکیک اضطراب و استرس کمک کند مدت زمان ابتلا به آن است. استرس معمولا کوتاه‌مدت و موقعیتی است و در پاسخ به یک شرایط کاملا مشخص ایجاد می‌شود. توجه داشته باشید که داشتن استرس تا حدی طبیعی است و حتی در ما انگیزه ایجاد می‌کند. اما اگر این استرس طولانی مدت شود (بیشتر از ۶ ماه) و به همه موقعیت‌های زندگی تعمیم پیدا کند و دلیل مشخصی هم برایش نداشته باشیم، استرسی غیر طبیعی است و تبدیل به اضطراب شده است. در این مواقع مراجعه به یک مشاور، کاملا ضروری است.

تفاوت اضطراب با اختلالات اضطرابی

استرس و اضطرابی که به طور مکرر رخ داده و یا با وجود از بین رفتن عامل استرس زا همچنان وجود داشته باشد، می تواند نشان دهنده شکل گیری یک اختلال روانی در افراد، از جمله اختلالات اضطرابی باشد. اختلالات روانی که استرس و اضطراب می تواند دلیل به وجود آمدن آن ها باشد عبارت اند از:

اختلال اضطراب فراگیر (GAD): در این اختلال افراد نسبت به اکثر موقعیت های زندگی اضطراب زیادی را تجربه می کنند. افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر از حضور در موقعیت های زیادی از زندگی خود اجتناب می کنند.
اختلال هراس: فوبیا یا هراس اشاره به حالتی دارد که در آن فرد احساس اضطراب و ترس شدیدی در برابر یک عامل بیرونی مشخص مانند ارتفاع، خون یا یک حیوان تجربه می کند.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): در این اختلال یک رویداد آسیب زا و وحشتناک زندگی فرد را برای مدت ها مختل می کند. در این اختلال رویداد آسیب زا به طور مکرر توسط فرد تجربه می شود.
اختلال استرس حاد (ASD): در این اختلال فرد طی مدت یک ماه پس از وقوع یک ویداد استرس زا علائم استرس و اضطراب را از خود نشان می دهد. علائم اختلال استرس حاد دارای تشابهاتی با اختلال استرس پس از سانحه هستند با این تفاوت که استرس حاد از نظر مدت کوتاه تر از استرس پس از سانحه است.
اختلال اضطراب اجتماعی (SAD): این وضعیت باعث ایجاد احساس شدید اضطراب در موقعیت هایی می شود که فرد باید با دیگران تعامل داشته باشد. در اختلال اضطراب فراگیر فرد از مورد تمسخر قرار گرفتن توسط دیگران احساس دلهره و نگرانی دارد.
اختلال وسواس اجباری (OCD): در اختلال وسواس فرد برای رها شدن از افکاری که باعث احساس اضطراب در او می شوند، دست به انجام اعمال و رفتا های وسواسی می زند.

چگونه استرس و اضطراب را از بین ببریم؟

استرس و اضطراب را نمی توان کاملا از بین برد چرا که زندگی انسان همواره در بردارنده اتفاقاتی است که ممکن است باعث ایجاد نگرانی و دلهره در افراد شود. اما می توان اضطراب و استرس و علائم آن ها کنترل و مدیریت کرد. برای مدیریت استرس و اضطراب راهکار های زیر پیشنهاد می شود: